تجربه نشان داده که تروریسم همواره به دنبال ایجاد پایگاه امن در کشورهایی است که یا ساختارهای داخلی آن‌ها ضعیف شده یا در باتلاق هرج‌ومرج فرو رفته‌اند. سازمان‌های تروریستی از متلاشی شدن اقتدار دولت‌ها که ناامنی به دنبال می‌آورد، بهره می‌برند؛ زیرا تداوم آشفتگی تحرک اعضای سازمان‌های تروریستی را تسهیل می‌کند و این سازمان‌‌ها در سایه بی‌ثباتی و ناامنی، می‌توانند برای رسیدن به اهداف مشکوک خود هرکاری می‌خواهند، بکنند؛ بی‌آنکه با چالش امنیتی قابل ذکری روبرو شوند. آن‌ها همچنین می‌توانند برای افراد خود مراکز آموزشی و پایگاه‌های نظامی بسازند و عملیات منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای خود را نیز از طریق همین پایگاه‌ها برنامه‌ریزی و اجرا کنند.

کشورهایی مانند سودان در دوره عمرالبشیر، افغانستان، پاکستان، عراق، یمن و سوریه نمونه‌های بارز این واقعیت به شمار می‌روند. در کشورهای یادشده که مدت‌ها است با چالش فقدان دولت مرکزی مقتدر، نبود ارتش قوی که قدرت را در اختیار داشته باشد و مرزهایی که کنترل آن‌ها دشوار است، مواجه‌اند، شرایط همواره برای ایجاد پایگاه‌های تروریستی فراهم بوده است.

آنچه امروز در سودان اتفاق می‌افتد، این خطر را به دنبال دارد که این کشور را به نقطه صفر و دوره جولان تروریست‌ها در زمان عمرالبشیر، رئیس‌جمهوری پیشین سودان، که تروریسم و سازمان‌های افراطی به‌ویژه سازمان القاعده را جذب می‌کرد، بازگرداند. چرا؟ زیرا تداوم هرج‌ومرج کنونی، سلاح‌های کنترل‌نشده و وضعیت درگیری حاکم نهادهای امنیتی را تضعیف می‌کند و آن‌ها به دلیل مشغول بودن در درگیری‌های داخلی، برای تمرکز روی فعالیت‌های اطلاعاتی که مانع تحرکات تروریست‌ها می‌شود، فرصت پیدا نمی‌کنند. در نتیجه، تداوم بی‌ثباتی و ناامنی سازمان‌های تروریستی را از هر گوشه‌وکنار به سمت سودان سوق می‌دهد.

دو دهه قبل، عمرالبشیر، رئیس‌جمهوری وقت سودان، از القاعده، گروه‌های مسلح مصر و اخوان‌المسلمین حمایت کرد و تسلیحات و پناهگاه در اختیار آن‌ها گذاشت. در نتیجه، ایالات متحده سودان را در دوره عمرالبشیر در فهرست کشورهای حامی تروریسم قرار داد و علیه آن تحریم‌های اقتصادی اعمال کرد. این تحریم‌ها تا سال ۲۰۱۹ که رژیم عمرالبشیر سقوط کرد، ادامه یافتند.

عمرالبشیر در سال ۱۹۹۱ از رهبران القاعده، به ویژه اسامه بن‌لادن میزبانی کرد و بن‌لادن سال‌ها به عنوان مهمان عمرالبشیر در سودان زندگی کرد. همان‌گونه که شرایط سیاسی و امنیتی آن زمان سازمان‌های افراطی را به سودان جذب کرد، وضعیت فعلی سودان نیز بیانگر این واقعیت است که در صورت تداوم هرج‌ومرج، سودان بار دیگر به جولانگاه گروه‌های افراطی تبدیل می‌شود.

بنابراین، لازم است به نکات اساسی زیر که نشان‌دهنده امکان بازگشت سودان به وضعیتی است که این کشور را به کانون رشد تروریسم تبدیل می‌کند، توجه شود.

در سایه جنگ بین ارتش سودان و نیروهای واکنش سریع، ممکن است افراد و گروه‌های افراطی پراکنده در آفریقا از طریق مرزهای طولانی و بی‌ثبات سودان با هفت کشور همسایه به خاک این کشور وارد شوند و بحران سودان را پیچیده‌تر کنند؛ به ویژه اینکه هریک از کشورهای همسایه خود با چالش‌ها و خلاهای امنیتی خاص خود مواجه‌اند که در بحران‌های سیاسی آن‌ها ریشه دارد.

بدون شک، مرزهای مشترک سودان با مصر، لیبی، چاد و اتیوپی به تقویت حضور تروریسم و ​​انتقال تهدید آن به خاورمیانه و اروپا کمک خواهد کرد و خارطوم ممکن است بار دیگر به کانون تجمع سازمان‌های افراطی و هماهنگی بین آن‌ها تبدیل شود؛ این امر کشورهای منطقه، آفریقا و اروپا را با تهدید روبرو خواهد کرد.

جغرافیای پهناور سودان هم ممکن است به گسترش حضور سازمان‌هایی که سعی دارند دور از چشم نیروهای امنیتی فعالیت کنند، کمک کند؛ زیرا ردیابی فعالیت‌های آن‌ها با توجه به وسعت خاک سودان کاری بسیار دشوار است. علاوه بر این، سودان در گذشته هم به مدت چندین دهه صحنه حضور گروه‌های افراطی [القاعده و اخوان‌المسلمین] بوده است.

در حال حاضر، جنگجویان مزدور سودانی که تعداد آن‌ها حدود ۹ هزار نفر تخمین زده می‌شود، در شماری از کشورهای جنگ‌زده مانند لیبی حضور دارند. در صورت تداوم جنگ در سودان، این مزدوران ممکن است برای مقابله با جنگجویان دیگر، به سودان منتقل شوند.

این امکان هم وجود دارد که گروه‌های افراطی مانند القاعده و داعش برای بهره‌جویی از شرایط آشفته به سودان مهاجرت کنند؛ به ویژه اینکه افراد القاعده و داعش هم‌اکنون در بورکینافاسو و مالی حضور دارند.

تردیدی نیست که تداوم جنگ برای ایجاد و ادامه فعالیت سازمان‌های افراطی محیطی مناسبی فراهم می‌کند؛ چه از نظر اجرای عملیات تروریستی و چه در زمینه جذب اعضا و جنگجویان جدید.

در فرجام به این نتیجه می‌رسیم که پیامدهای هرج‌ومرج ناشی از جنگ تحمیلی بین دو ژنرال در سودان امنیت منطقه و جهان را به خطر می‌اندازد؛ به ویژه اینکه تروریسم به طور بی‌سابقه‌ای به دنبال پناهگاه جدیدی می‌گردد و اگر سودان شرایط موردنظر گروه‌های تروریستی را فراهم کند، جهان بار دیگر فاجعه‌ای دردناک مانند ظهور وحشتناک گروه داعش در سال ۲۰۱۴ را شاهد خواهد بود.