جان سوپکو، بازرس ویژه آمریکا در امور بازسازی افغانستان (سی‌گار)، دوشنبه، ۱۰ ژوئیه (۱۹ تیر)، در یک انستیتو تحقیقاتی در لندن، از درس‌هایی سخن گفت که از ماموریت کمک ایالات متحده آمریکا به افغانستان می‌توان آموخت.  

سوپکو در انستیتو رویال یونایتد سرویس - بریتانیا، با انتقاد از تلاش برای به فراموشی سپردن ماموریت ۲۰ ساله آمریکا در افغانستان، هشدار داد که صحبت نکردن در مورد افغانستان، باعث خواهد شد که اشتباه‌ها دوباره تکرار شود. 

او گفت: «روش دولت‌ها و سازمان‌های بین‌المللی در بسیاری از چالش‌هایی که در ماموریت‌های بازسازی با آن‌ها مواجه‌اند، از ماموریتی به ماموریت دیگر، یکسان است.»   

بازرس ویژه آمریکا برای بازسازی افغانستان بار دیگر تاکید کرد که مشکل بزرگ در افغانستان «فساد» بوده است و به  تشدید درگیری‌های محلی و حرکت‌های غارتگرانه‌ای انجامیده که به کاهش حمایت از حکومت افغانستان منجر شد. 

او گفت که ائتلاف جهانی به رهبری آمریکا در افغانستان، مدتی طولانی فساد را تهدیدی جدی برای اهداف بازسازی خود نمی‌دانست. 

او افزود: «تلاش‌های ضدفساد باید از همان آغاز روند بازسازی ماموریت حیاتی در افغانستان آغاز می‌شد.» 

بازرس ویژه آمریکا در امور بازسازی افغانستان گفت که سیل پول، نظارت ضعیف و شیوه‌های قراردادی اهداکنندگان کمک، فرصت‌های فساد در افغانستان را افزایش داد. 

سوپکو ادعا کرد که در حکومت ایالات متحده آمریکا، هماهنگی موثر و واحد برای کمک به افغانستان وجود نداشت و به همین دلیل، تلاش‌ها در این بخش «ناکارآمد» شد. 

او گفت: «درس دیگری که از افغانستان باید آموخت، این است که فشار برای نشان دادن پیشرفت، باعث زمان‌بندی تحمیل‌شده و غیرواقعی ایالات متحده و سایر کمک‌کنندگان شد. [اعتبار و اهمیت] کارکنان قراردادی، بر اساس میزان پولی طبقه‌‌بندی شدند که در قرارداد ذکر شده بود، نه بر اساس نحوه اجرای قرارداد.» 

سوپکو گفت که سرریز شدن سریع کمک‌های بین‌المللی به افغانستان، نهادها و ظرفیت‌های اداری این کشور را تحت‌الشعاع قرار داد و ائتلاف جهانی به رهبری آمریکا هم به فساد رسیدگی نکرد.  

او گفت: «در مقطعی، کمک‌های بازسازی ایالات متحده از تولید ناخالص داخلی افغانستان و از بیش از دو برابر ظرفیت جذب اقتصاد افغانستان، فراتر رفت.» 

جان سوپکو گفت که ایالات متحده آمریکا به گونه کامل با افغانستان آشنا نبود و به همین دلیل، تلاش شد تا مدل غربی در این کشور پیاده شود. 

او گفت: «ما نمی‌دانستیم که در افغانستان چگونه باید کار کرد. ما خوش‌شانس بودیم که افرادی را به این کشور فرستادیم که می‌توانستند به [به زبان‌های محلی] صحبت کنند و افرادی کمی قادر به این کار بودند.» 

جان سوپکو نمونه‌وار به تلاش آمریکا برای بازسازی نظام قضایی در افغانستان اشاره می‌کند که موفقیت چندانی نداشته است.  

او گفت: «ما نخست مدل نظام قضایی را ساختیم، پیش از آنکه بنیان‌هایی بسازیم که به نظام قضایی کمک کند. ما ناموفق بودیم و نتوانستیم تشخیص دهیم که بیشتر افغان‌ها از گونه‌ای غیررسمی از نظام قضا پیروی می‌کنند، و طالبان همین گونه از دسترسی به این نظام قضایی را ارائه می‌کردند. هر قدر هم که [افغان‌ها] با طالبان مخالف بوده باشند، [نمی‌‌شد انکار کرد که] آن‌ها این‌گونه خدمات قضایی را بسیار سریع، غیررسمی و بدون فساد ارائه می‌کردند.» 

او پیشنهاد می‌کند که پیش از کمک به یک کشور، باید مردم آن را شناخت و دانست که چه می‌خواهند و نیازها و ضرورت‌های اصلی آن‌ها چیست.

حکومت پیشین افغانستان که از حمایت ایالات متحده آمریکا و کشورهای غربی برخوردار بود، اوت ۲۰۲۱ سرنگون شد. واشنگتن دو دهه در افغانستان حضور داشت و در این کشور میلیاردها دلار در بخش‌های نظامی و اقتصادی هزینه کرد، اما بخش زیادی از این پول حیف‌ومیل شد و افغانستان در صدر فاسدترین کشورهای جهان قرار گرفت.