معاهده لوزان که به پایه‌گذاری ترکیه مدرن منجر شد، اگرچه برای برخی ارزشمند تلقی می‌شود، برای بسیاری، از جمله کردها و ارمنی‌ها که به خودمختاری سرزمین‌های خود و اجرای عدالت علیه جنایات دوران عثمانی امید بسته بودند، رویدادی مایوس‌کننده و دردناک محسوب می‌شود.
به گزارش رویترز، همزمان با صدمین سالگرد این رویداد، نمایشگاهی با عنوان «مرزها»، برخی از این دیدگاه‌ها را در موزه تاریخ شهر لوزان سوئیس یکجا گرد آورده است تا صد سال پس از امضای این معاهده، بار دیگر اهمیت آن را یادآور شود. معاهده لوزان ۲۴ ژوئیه ۱۹۲۳، در روزهای پس از جنگ جهانی دوم، بین ترکیه و قدرت‌های متحد آن دوران، مانند بریتانیا و فرانسه، به امضا رسید.
رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه، سال گذشته در بیانیه‌ای با گرامی داشتن این رویداد، اعلام کرده بود که ترکیه باید اجرای مفاد این معاهده را با دقت زیر نظر داشته باشد.
سوگی کویونچو، متولد روستایی کردنشین که در حال حاضر در لوزان زندگی و کار می‌کند، در مصاحبه با رویترز گفت: «معاهده مذکور مردم کرد را نفی کرده است.»
نزدیک به شش هزار تن از کردهای معترض، شنبه، ۲۲ ژوئیه (۳۱ تیر)، با تشکیل زنجیره انسانی و تکان دادن پرچم، به راهپیمایی اعتراضی پیوستند که در لوزان برگزار شد.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
برای منوشک کارنوسیان، شهروند سوئيسی ارمنی‌تبار که پدربزرگ و مادربزرگش در اوایل قرن بیستم با کمک مبلغان مذهبی و کشتی‌های جنگی فرانسوی از سرزمینی گریختند که سپس ترکیه نام گرفت، این معاهده به مثابه «نسل‌کشی دوم» تلقی می‌شود.
اشاره او به قتل‌عام ارمنی‌ها به دست امپراتوری عثمانی در ۱۹۱۵ و تبعید اجباری آنان است؛ رویدادی که اینک ده‌ها کشور آن را به منزله «نسل‌کشی» به رسمیت می‌شناسند، اما ترکیه آن را انکار می‌کند و می‌گوید هزاران قربانی ترک و ارمنی، در خشونت‌های بین‌قومی کشته شدند.
کارنوسیان به رویترز گفت: «نمی‌توان فراموش کرد. باید نشان داد که این معاهده به چه معنا است» و انکار موجود در آن، ریشه در چه چیزی دارد.
از سوی دیگر، جاناتان کانلین، مورخی که در زمینه میراث این معاهده مطالعه و پژوهش می‌کند، در این باره گفت: «در حالیکه آن زمان، از این توافق در حکم فرصتی برای صلح پایدار یاد می‌شد، اینک برخی از نتایج آن، نظیر مبادله بیش از یک و نیم میلیون ترک و یونانی، «اشتباهی وحشتناک» تلقی می‌شود.»
به گفته او، «این معاهده به این دلیل دوام آورد که همه به یک اندازه از آن ناراضی‌اند».
