اتحادیه بین‌المللی مخابرات که در هماهنگی و تنظیم ارتباطات جهانی نقش محوری دارد، به دنبال درخواست وزارت ارتباطات جمهوری اسلامی ایران، خواستار توقف فعالیت‌های استارلینک در ایران شده است. این تصمیم در زمانی اتخاذ می‌شود که استارلینک به عنوان راهی برای دسترسی به اطلاعات و عبور از دیوار بلند سانسور می‌تواند به فعالان و كنشگران ایرانی کمک قابل‌توجهی کند.

انجمن مقررات رادیویی اتحادیه بین‌المللی مخابرات اعلام کرد که غیرفعال کردن پایانه‌های استارلینک در ایران برای تضمین رقابت عادلانه در ارائه خدمات اینترنتی اقدامی ضروری است و استارلینک با فعالیت برخلاف این مقررات نسبت به سایر ارائه‌دهندگان خدمات در ایران برتری ناعادلانه‌ای کسب کرده است.

درخواست اتحادیه بین‌المللی مخابرات برای غیرفعال‌ کردن پایانه‌های استارلینک در ایران با اشاره به نگرانی‌ها از رقابت ناعادلانه و نقض مقررات، با اقدام‌های وزارت ارتباطات ایران در تضاد کامل است. وزارت ارتباطات جمهوری اسلامی ایران به مدت چندین سال برای حذف سرویس‌های بین‌المللی از استراتژی‌های مختلفی بهره برده است، از ارائه ترافیک ارزان‌تر برای سرویس‌های داخلی گرفته تا مسدودسازی کامل خدمات خارجی؛ اما اتحادیه بین‌المللی مخابرات علی‌رغم این تلاش‌های واضح برای منحرف‌کردن فضای رقابتی به نفع ارائه‌دهندگان داخلی، ساکت ماند و برای صدور هیچ‌گونه محکومیت یا درخواستی برای تغییر سیاست، تصمیمی اتخاذ نکرد.

این رویکرد اتحادیه بین‌المللی مخابرات در مورد ثبات در اجرای اصول رقابت منصفانه و حمایت از حق دسترسی به اینترنت پرسش‌های مهمی را ایجاد می‌کند؛ به‌ویژه زمانی که اقدام‌های موردبحث در خدمت محدود کردن دسترسی به اطلاعات و سرکوب آزادی بیان باشند.

اتحادیه بین‌المللی مخابرات می‌تواند استارلینک را به تغییر روند وادار کند؟

اتحادیه بین المللی مخابرات یک آژانس تخصصی سازمان ملل متحد است که مسئول حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات است. این سازمان با شعار بهبود دسترسی به فناوری اطلاعات و ارتباطات برای جوامع محروم در سراسر جهان فعالیت می‌کند و انجمن مقررات رادیویی این سازمان می‌گوید که استفاده عادلانه، کارآمد و اقتصادی از طیف فرکانس رادیویی جهانی را تضمین می‌کند.

این انجمن اختیار دارد در مورد تخصیص فرکانس و مدارهای ماهواره‌ای تصمیم‌گیری و اطمینان حاصل کند که این منابع به طور مسئولانه استفاده می‌شوند و تداخل مضر ایجاد نمی‌کنند. در تصمیم انجمن مقررات رادیویی درباره فعالیت استارلینک در ایران، درحالی انطباق مقررات بین‌المللی موردتوجه قرار گرفته که ماموریت دیگر این سازمان یعنی تضمین دسترسی آزاد به اینترنت نادیده گرفته شده است.

مقررات رادیویی به عنوان یک معاهده بین‌المللی کشورهای عضو را به پایبندی به مفاد آن موظف می‌کند، اما سازوکارهای اجرایی محدودی دارد و اجرای آن به همکاری کشورهای عضو وابسته است. اتحادیه بین المللی مخابرات قدرت اعمال تحریم‌ یا مجازات‌ به دلیل پایبند نبودن را ندارد و به کانال‌های دیپلماتیک و منافع متقابل کشورهای عضو متکی است.

در گذشته، مواردی وجود داشت که اتحادیه بین‌المللی مخابرات به مسائلی وارد شد و محکومیت‌هایی صادر کرد، اما کشور محکوم‌شده بدون توجه به حکم و مقررات ابلاغ‌شده به فعالیتش ادامه داد و تصمیم‌ها را نادیده گرفت. یکی از نمونه‌های موجود سال‌های قبل به سرپیچی جمهوری اسلامی ایران که اکنون در مقام شاکی ظاهر شده است، برمی‌گردد.

اتحادیه بین‌المللی مخابرات در سال ۱۳۹۳ با صدور یک قطعنامه از دولت‌های عضو اتحادیه خواست محدوديت‌های فنی برای انتشار امواج الکترومغناطیسی مضر را رعايت کنند؛ اما پارازیت‌ ماهواره‌ای ارسال کردن جمهوری اسلامی ایران علی‌رغم قطعنامه اتحادیه بین‌المللی مخابرات و درخواست این سازمان برای رعایت مقررات بین‌المللی، همچنان ادامه دارد.

یک نمونه‌ دیگر هم پرتاب غیرمجاز ماهواره کره شمالی است که مقررات بین المللی ارتباطات رادیویی را نقض می‌کند اما کره شمالی علی‌رغم محکومیت و قطعنامه اتحادیه بین‌المللی مخابرات به پرتاب ماهواره ادامه می‌دهد.

اتحادیه بین‌المللی مخابرات از قافله فناوری جا مانده است؟

اینترنت ماهواره‌ای استارلینک یک سرویس کارآمد برای دسترسی به اینترنت بدون سانسور است و با توجه به پیشرفت‌های اخیر آن و ارائه سرویس اتصال مستقیم از طریق تلفن‌های هوشمند که قرار است از سال آینده در دسترس قرار گیرد، دستیابی به آن آسان‌تر هم خواهد شد. حکومت ایران هم با علم به این موضوع می‌خواهد استارلینک را به فعالیت بر اساس قوانین جمهوری اسلامی وادار کند.

تصمیم اتحادیه بین‌المللی مخابرات برای توقف فعالیت‌های استارلینک در ایران دسترسی به اطلاعات بی‌طرفانه و آزادی بیان را محدود می‌کند و موجب سرکوب بیشتر مخالفان می‌شود.

پیشرفت‌های سریع فناوری از چارچوب‌های نظارتی موجود پیشی گرفته و این وضعیت نیازمند بازبینی در مقررات و انطباق آن‌ها با نیازهای کنونی است تا بتواند فناوری‌های جدید را در کنار تضمین دسترسی عادلانه به شبکه‌های ارتباطی، در خود جای دهد؛ وگرنه انطباق نداشتن قوانین نهادهای بین‌المللی با شرایط و نیازهای مردم به تشدید نابرابری‌ها و بهره‌جویی حکومت‌ها از شکاف موجود منجر می‌شود.