سازمان هواشناسی ایران هشدار داد که از روز شنبه، نهم دی‌ماه، هوای دست‌کم ۹ کلان‌شهر صنعتی در ایران دوباره آلوده شده است. این درحالی است که از اوایل پاییز امسال نیز وضعیت کیفیت هوای ده‌ها شهر ایران به‌دلیل سوخت غیراستاندارد نیروگاه‌ها یا وسایل حمل‌ونقل عمومی به حد خطرناکی رسید و بر اساس آمار دولتی، شمار زیادی از شهروندان ایرانی به همین دلیل جان خود را ازدست دادند.

این ۹ شهر صنعتی که در دست‌کم سه روز ابتدایی هفته جاری درگیر آلودگی شدید هوا خواهند بود شامل تهران، کرج، اراک، یزد، تبریز، اصفهان، ارومیه، اهواز و سمنان است و سازمان هواشناسی ایران درباره «افزایش غلظت آلاینده‌های جوی» و «کاهش کیفیت هوا» در این شهرها هشدار داده است.

هم‌زمان محمد اصغری، کارشناسان سازمان هواشناسی و صداوسیمای جمهوری اسلامی، نیز در برنامه‌ای تلویزیونی با پیش‌بینی «وحشتناک» شدن وضعیت هوای پایتخت در هفته جاری، از شهروندان خواست که تا حد امکان در منازل خود بمانند:‌ «تا آخر هفته هیچ خبری از باران و برف نیست و از همه شهروندان خواهش و التماس می‌کنیم که از ورزش در فضای باز و پارک‌ها خودداری کنند. این کار (ورزش و بیرون رفتن از خانه) خطرناک است و وضعیت هوای استان‌های البرز و مرکزی هم اکنون مانند تهران است.»

هشدارهایی که بیش از شهروندان، باید مدیران و مسئولان تصمیم‌گیر در نظام جمهوری اسلامی را هدف قرار دهد تا تمهیداتی جدی و تاثیرگذار را برای افزایش کیفیت هوای شهرها مدنظر قرار دهند، زیرا اگر کارمندان و کارگران ایرانی با حقوق و دستمزدهای حداقلی به‌دلیل آلودگی بر سر مشاغل خود حاضر نشوند، بی‌شک با مشکلات معیشتی بیشتری مواجه خواهند شد.

همچنین خبرگزاری فارس در گزارشی، باقرشهر که یکی از مناطق بخش کهریزک از شهرستان ری در استان تهران محسوب می‌شود را آلوده‌ترین نقطه تهران معرفی کرده است، به حدی که شاخص آلودگی هوای آن در بامداد امروز از ۱۶۳ عبور کرده بود. شمار زیادی از آلاینده‌های هوا مانند پالایشگاه‌ها، نیروگاه برق، شهر سنگ، شرکت‌های نفتی، مراکز بازیافت پسماند و شهرک انرژی در مناطق حاشیه‌ای تهران مانند کهریزک وجود دارند تا این‌طور به نظر برسد که هوای سمی‌تر تهران نیز نصیب آن گروه از شهروندان می‌شود که از لحاظ اقتصادی در دهک‌های پایین‌تر جامعه قرار دارند.

هم‌زمان خبرگزاری روزآروز صبح روز شنبه درباره وضعیت فعلی هوا گزارش داده است که «در تهران، البرز، اراک و اصفهان دم‌به‌دم به میزان آلودگی افزوده می‌شود.»

این درحالی است که روزهای سه‌شنبه و چهارشنبه هفته گذشته، گروهی از مردم در شهر اردکان در استان یزد در اعتراض به آلودگی هوای ناشی از فعالیت‌های صنایع و بی‌تفاوتی مسئولان تجمع و راهپیمایی کردند. معترضان که پارچه‌نوشته «اردکان هوا ندارد» را بر تن داشتند، شعار «مسئول بی‌لیاقت ننگت باد» را فریاد می‌زدند.

از سوی دیگر میثم معزی، از معاونان دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز، اعلام کرده است که طی ۹ ماه نخست سال جاری بیش از ۱۳۲ هزار نفر در استان خوزستان بر اثر آلودگی هوا به مراکز درمانی مراجعه کرده‌اند که نشان می‌دهد میزان آسیب‌دیدگان از آلودگی هوا نسبت به بازه زمانی مشابه در سال گذشته ۱۶ درصد افزایش یافته است.

همچنین تشکیل صف طولانی تانکرهای حامل سوخت مازوت مقابل نیروگاه مفتح در همدان، از تداوم مازوت‌سوزی و ایجاد آلودگی در این منطقه حکایت دارد. بسیاری از کارشناسان محیط‌ زیست و آب‌وهوا مازوت‌سوزی را یکی از اصلی‌ترین دلایل آلودگی هوای شهرهای ایران می‌دانند، اما مسئولان تصمیم‌گیر در نظام جمهوری اسلامی همچنان از توقف مازوت‌سوزی در نیروگاه‌های شهرهای صنعتی خودداری می‌کنند.

مازوت یا نفت کوره آلاینده‌ترین سوخت فسیلی است و باعث آلودگی شدید هوا می‌شود، اما دولت ایران هر سال در فصل سرما برای جبران کسری گاز، به مازوت‌سوزی‌ گسترده در صنایع و نیروگاه‌های برقی متوسل می‌شود.

مهدی پیرهادی، عضو شورای شهر تهران، اواسط آذر اعلام کرد که طبق گزارش کمیسیون اصل ۹۰، وزارت نفت استانداردهای لازم را در استفاده از سوخت مازوت به‌کار نگرفته است و بنزین، نفت سفید و گازوئیل‌های مصرفی استاندارد لازم‌ را ندارند. همچنین بر اثر شرایط تحریم، مصرف مازوت در ایران رو به افزایش است و از ۱۶ نیروگاه، اکنون ۱۴ نیروگاه مازوت مصرف می‌کنند.

نیروگاه‌های ایرانشهر، منتظر قائم، شهید رجایی، رامین، شهید سلیمی، منتظری، سهند، تبریز، زرند، بندرعباس، طوس، بیستون، شهید مفتح و شازند، از جمله نیروگاه‌هایی‌اند که همچنان از این سوخت خطرآفرین برای جان انسان‌ها استفاده می‌کنند.

متخصصان تغییرات اقلیمی در دانشگاه تهران و هیوستون آمریکا نیز به‌تازگی با انتشار تصاویری ماهواره‌ای و اجرای یک پایش، ابعاد گسترده مازوت‌سوزی و گازوئیل‌سوزی در ایران را نشان دادند.

در همین راستا، کمیسیون اصل ۹۰ مجلس تیر‌ماه در صحن علنی گزارش داد که تعداد روزهای ناسالم هوا در ایران سه‌‌ برابر شده است. در این گزارش به گسترش استفاده از سوخت بسیار آلاینده مازوت اشاره شده بود. مازوت تولیدی ایران هفت برابر میزان استاندارد جهانی گوگرد دارد و این در حالی است که استفاده از مازوت حدود دو سال است که در سراسر جهان متوقف شده‌ است.

وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، روز چهارشنبه ششم دی‌ماه اعلام کرده بود که سالانه حدود ۲۶ هزار نفر در سراسر ایران و هفت هزار نفر در تهران در اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند. این آمار بیانگر آن است که روزانه حدود ۷۱ نفر در سراسر ایران بر اثر آلودگی هوا جان می‌بازند.

جعفر جندقی، رئیس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت جمهوری اسلامی، نیز سوم دی‌ماه امسال اعلام کرد که بر اثر تشدید آلودگی هوای شهرهای مختلف ایران از سال ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۱، تعداد افراد جان‌باخته در اثر ابتلا به بیماری‌های ناشی از آلودگی هوا نسبت به مدت مشابه در سال  قبل از آن، ۳۰ درصد افزایش یافته است.