باستان‌شناسان در محوطه پیش از تاریخ چپرآباد (تپه گرگرو) در استان آذربایجان غربی، روستایی کوچک کشف کرده‌اند که قدمت آن به نیمه دوم هزاره پنجم قبل از میلاد یعنی حدود هفت هزار سال پیش می‌رسد؛ اما این محوطه باستانی ممکن است به سرنوشت محوطه‌های باستانی حوضه آبگیر سد چم‌شیر در خوزستان دچار شود؛ زیرا آن‌طور که کارشناسان می‌گویند، با آبگیری سد چپرآباد زیر آب می‌رود.

روستای پیش از تاریخ چپرآباد به فاز انتقالی دو دوره مهم دالما و پیزدلی در توالی فرهنگی شمال غرب ایران مربوط می‌شود. حنان بحرانی‌پور، سرپرست دومین فصل کاوش نجات‌بخشی محوطه چپرآباد، درباره خطر زیر آب رفتن این محوطه هشدار داد و به خبرگزاری ایسنا گفت که این محوطه باستانی با تاج سد چپرآباد حدود ۵۰۰ متر فاصله دارد و می‌توان با اطمینان گفت که در اولین مرحله آبگیری سد، زیر آب می‌رود.

محوطه باستانی چپرآباد در هشت کیلومتری جنوب شرقی شهر اشنویه در استان آذربایجان غربی قرار دارد. به گفته بحرانی‌پور، این محوطه در برنامه بررسی و شناسایی به نام تپه گرگرو نام‌گذاری شد اما نزد اهالی منطقه به چپرآباد معروف است.

سرپرست هیئت باستان‌شناسی محوطه پیش از تاریخ چپرآباد این محوطه را قدیمی‌ترین محوطه شناسایی‌شده در حوضه آبگیر سد چپرآباد دانست و در تشریح کاوش‌های آن به خبرگزاری ایسنا گفت که فصل نخست کاوش این محوطه در سال ۱۴۰۰ انجام شد. در آن فصل، دو ترانشه و دو گمانه در دو بخش جنوبی و غربی محوطه تا خاک بکر کشف شد. او همچنین از کشف یک ترانشه به ابعاد شش در چهار متر در بخش جنوبی محوطه تا خاک بکر طی دومین فصل کاوش نجات‌بخشی محوطه چپرآباد خبر داد.

این باستان‌شناس در ادامه افزود: «نتیجه کاوش‌ها در این فصل نشان می‌دهد که محوطه چپرآباد روستایی کوچک در نیمه دوم هزاره پنجم قبل از میلاد بوده است.»

بحرانی‌پور با بیان اینکه تا پیش از کاوش چپرآباد، مرحله گذار بین دو دوره دالما و پیزدلی در هیچ محوطه‌ای شناسایی نشده بود، گفت: «اگر امکان کاوش‌های بیشتر در این محوطه مهیا شود، می‌توان امید داشت که از این دوره ناشناخته پیش‌ از تاریخ شمال غرب ایران اطلاعات بیشتری به دست آید.»

پیش‌تر روناک تاسا، رئیس اداره میراث فرهنگی اشنویه، نیز خبر داده بود که در فصل دوم کاوش‌های نجات‌بخشی چپرآباد، طی یک ماه ۱۱۱ شیء تاریخی از دوره‌های مس و سنگ، مفرغ، عصر آهن و اسلامی کشف شده است. او نیز تاکید کرده بود که کاوش‌های صورت‌گرفته در محدوده سد چپرآباد می‌تواند نقطه عطفی در باستان‌شناسی جنوب آذربایجان غربی محسوب شود.

به‌رغم اینکه کاوش‌ها در محوطه باستانی چپرآباد همچنان ادامه دارد و باستان‌شناسان بر ضرورت محافظت از این محوطه تاکید دارند، خطر غرق شدن زیر آب پس از آبگیری سد آن را تهدید می‌کند.

مسئولان استان آذربایجان غربی اعلام کرده‌اند که سد چپرآباد تا پایان تیرماه آبگیری می‌شود؛ در حالی‌ که حتی سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی اشنویه نیز هشدار داده است که با آبگیری این سد، دست‌کم ۱۳ محوطه باستانی زیر آب می‌رود.

این نخستین بار نیست که محوطه‌های باستانی و تاریخی ایران با ادعاهایی مانند ساخت سد و توسعه شهرها تخریب می‌شوند و از بین می‌روند. مقام‌های حکومتی ایران بافت تاریخی شهر شیراز را هم با هدف توسعه حرم دو امام‌زاده هدف قرار داده‌ و کمر به تخریب آن بسته‌اند.

به‌رغم‌ هشدارهای پیاپی کارشناسان، سد چم‌شیر در گچساران آبگیری شد؛ به گفته این کارشناس‌ها، با آبگیری سد چم‌شیر دست‌کم ۱۴۰ محوطه باستانی این منطقه با قدمت حدود ۱۶ هزار سال زیر آب خواهند رفت؛ اما مقام‌های دولت ابراهیم رئیسی بدون توجه به این هشدارها در آخرین هفته‌های اسفند آبگیری سد چم‌شیر را آغاز کردند و آن را «بزرگ‌ترین طرح برق و آب کشور» نامیدند.

اینک خطری مشابه محوطه باستانی چپرآباد را تهدید می‌کند. اوایل خردادماه، علی ترابی، فرماندار اشنویه، گفت که ابراهیم رئیسی در جریان سفر به این منطقه برای اتمام سد چپرآباد ۱۲۳ میلیارد تومان اعتبار اختصاص داده است و این سد در تیرماه به بهره‌برداری می‌رسد. او بدون اشاره به وجود محوطه باستانی در این منطقه، ادعا کرد که با آبگیری سد چپرآباد، آب آشامیدنی مردم و آب موردنیاز کشاورزان تامین می‌شود.