مقام‌های دیپلماتیک و رهبران معنوی در عربستان سعودی و امارات متحده عربی اخیرا فعالیت‌های مهمی انجام داده‌اند که هدف از آن‌ها ترویج گفت‌وگو‌های بین فرهنگی و پایان دادن به درگیری‌ها و رویارویی‌های مسلحانه است که شماری از کشورها را دستخوش ناآرامی و چالش کرده‌اند.

اهمیت طرح‌هایی که طی هفته‌های گذشته روی آن‌ها کار شد، این است که این طرح‌ها در چارچوب «دیپلماسی عمومی» پیوسته ریاض و ابوظبی قرار می‌گیرند؛ زیرا این دو پایتخت معتقدند که تحکیم ارزش‌های تسامح و همزیستی مسالمت‌آمیز و مقابله با گفتمان‌های خشونت‌آمیز و نژادپرستانه مسئولیتی است که همه کشورها باید در قبال آن نقش موثری ایفا کنند.

به گزارش روزنامه الشرق‌الاوسط، دکتر محمد العیسی،‌ دبیرکل اتحادیه جهان اسلام، در جریان بازدید از مقر سازمان ملل متحد، در دیدار با آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، ابتکار «ایجاد پل تفاهم و صلح بین شرق و غرب» را که خود با حضور دبیرکل سازمان ملل متحد، نماینده عالی اتحاد تمد‌ن‌ها و مقام‌های ارشد مذهبی، سیاسی و فکری بین‌المللی راه‌اندازی کرده بود، معرفی کرد.

از سوی دیگر، امارات متحده عربی و بریتانیا طرح مشترکی را به شورای امنیت سازمان ملل ارائه کردند که به صدور قطعنامه ۲۶۸۶ در مورد تسامح، صلح و امنیت بین‌المللی منجر شد؛ این نخستین قطعنامه‌ای بود که موارد نژادپرستی، بیگانه‌هراسی، تبعیض نژادی و تبعیض جنسیتی را که می‌توانند به شیوع و تکرار تنش و درگیری منجر شوند، مشخص کرد.

این اقدام نشان می‌دهد که عربستان سعودی و امارات متحده عربی به دنبال ترویج صلح بین‌المللی و مقابله با گفتمان نفرت و افراط‌گرایی‌اند؛ به‌ویژه اینکه دو کشور یادشده در منطقه‌ای واقع شده‌اند که دستخوش درگیری‌های داخلی بسیاری است و گروه‌های تروریستی که در این پهنه حضور دارند، با اجرای عملیات‌های خشن و تروریستی، مردم بی‌گناه را به خاک و خون می‌کشند، به نزاع‌های فرقه‌ای دامن می‌زنند و به منافع عمومی آسیب می‌رسانند.

ریاض و ابوظبی همچنین به دلیل اینکه آشکارا با پروژه‌های اسلام سیاسی و شبه‌نظامیان مسلح در خاورمیانه مبارزه می‌کنند، پیوسته هدف حملات تروریستی عناصر وابسته به این گروه‌های افراطی قرار می‌گیرند که با این دو کشور خصومت و دشمنی دارند.

تلاش‌های دکتر محمد العیسی از یک سو در قالب گفتمان در شبکه‌های ماهواره‌ای عربی ارائه می‌شود تا هم‌پذیری و همزیستی را در جامعه تحکیم بخشد و از سوی دیگر، او با دیدوبازدیدهای پیوسته و دیدار با مسئولان نهادهای مختلف که دغدغه اصلی آن‌ها گفت‌وگو و تفاهم بین تمدن‌ها است، عملا در مسیر ایجاد همگرایی بین جوامع مختلف گام برمی‌دارد.

شیخ محمد العیسی در سخنرانی خود در سازمان ملل متحد درباره طرح ساخت پل‌های تفاهم و صلح بین شرق و غرب، بر اهمیت «توسعه تفاهم و همکاری بین ملت‌ها و الهام‌گیری از پندهای تاریخی که خطر برخورد تمدن‌ها را در پی دارد»، تاکید کرد. او از کشورهای عضو سازمان ملل متحد خواست برای وحدت تمدن شرق و غربی یک روز جهانی تخصیص دهند و این پیشنهاد را در مجمع عمومی سازمان ملل متحد به تصویب رسانند. او همچنین از کشورهای عضو سازمان ملل خواست در راستای ترویج ارزش‌های صلح و هماهنگی بین ملت‌ها در برنامه‌های آموزشی کشورهای خود نقش ایفا کنند.

به گزارش پایگاه خبری سازمان همبستگی کشورهای اسلامی، دکتر العیسی در نشست بزرگی در کنگره آمریکا که در آن بیش از ۳۰ مرکز و موسسه تحقیقاتی و کارشناس سیاسی حضور داشتند هم شرکت کرد. او در این نشست درباره «پیمان مکه» توضیح داد و خاطرنشان کرد: «این پیمان توانست برای اولین بار نشستی را برگزار کند که در آن فقها و علمای امت اسلامی از فرقه‌های مختلف شرکت کنند تا در مورد عمده‌ترین مسائل جهانی که به دیدگاه واحد نیاز دارد، بحث و تبادل نظر کنند.»

از سوی دیگر و در چارچوب این تلاش‌ها، «سازمان کنفرانس آفریقا برای ترویج صلح»، نشست مشورتی علمای کشورهای شاخ آفریقا و سودان را در نواکشوت، پایتخت موریتانیا، برگزار کرد. باید یادآوری کنیم که سازمان کنفرانس آفریقا برای ترویج صلح که هدف از آن ترویج ارزش‌های صلح و دوری از خشونت است، با همکاری مشترک امارات متحده عربی و جمهوری اسلامی موریتاینا ایجاد شده است.

این همایش مشورتی عمدتا بر لزوم توقف درگیری در سودان متمرکز بود و سعی داشت با همکاری رهبران معنوی که در این گردهمایی شرکت کرده بودند، برای آشتی و فراهم کردن کمک‌های بشردوستانه تلاش کند و طرف‌های درگیر را به سمت آتش‌بس و صلح سوق دهد.

در بیانیه پایانی نشست، شرکت‌کنندگان پیشنهادی را مطرح کردند که بر اساس آن، باید «برای پیگری وضعیت کشورهای ذی‌ربط در بحران سودان و اطمینان از اجرایی شدن اقدام‌های ارائه‌شده در این نشست، گروه‌های کاری تشکیل شود». آن‌ها همچنین از رهبران مذهبی خواستند در مورد اهمیت دستیابی به صلح، دوری از گفتمان نفرت‌پراکنانه و جنگ، گسترش فراخوان آشتی میان مردم و دعوت از طرف‌های درگیر برای اولویت دادن به منافع عمومی و حفظ ارزش‌های ملی و میهنی، روشنگری کنند.

شیخ عبدالله بن بیه، رئیس شورای فتوای امارات متحده عربی و رئیس انجمن تقویت صلح در جوامع مسلمان، هم در سخنرانی‌اش در مجمع مشورتی علمای کشورهای شاخ آفریقا و سودان تاکید کرد: «هدف و آرزوی ما این است که این مجمع به خاموش کردن شعله‌های آتش جنگ‌ها، توقف چرخه کشتار گسترده و آشتی بین طرف‌های متخاصم در سودان کمک کند.»

از سوی دیگر، رشاد حسین، سفیر ایالات متحده آمریکا در امور آزادی‌های مذهبی، گفت که کشورش «به طور همه‌جانبه و آشکار»، از تلاش‌های کنفرانس آفریقا برای ترویج صلح به منظور توقف جنگ و تحقق صلح در سودان حمایت می‌کند.

تلاش‌های شرکت‌کنندگان در این مجمع مشورتی بیانگر یک افزوده مهم اخلاقی و معنوی به تلاش‌های دیپلماتیک است که در آن کشورهای مختلف به رهبری عربستان سعودی برای برقراری آشتی و صلح در سودان همکاری می‌کنند. عربستان سعودی در چارچوب تلاش‌های بشردوستانه‌اش، نخست برای تخلیه شهروندان خارجی که در معرض خطر جنگ بین دو طرف درگیر در سودان قرار داشتند، اقدام کرد؛ سپس، میزبان نمایندگان طرف‌های درگیر در جنگ سودان شد و گفت‌وگو‌ها میان دو طرف به منظور دستیابی به آتش‌بس موقت که در چند مورد متعدد اجرایی شدند، در این کشور انجام شد تا مسیر برقراری آتش‌بس فراگیر و دائمی در سودان هموار شود.

عربستان سعودی همچنین با ایالات متحده برای نظارت بر تعهد طرف‌های سودانی برای حفظ آتش‌بس همکاری و بیانیه‌هایی صادر کرد که در آن مسئولیت همه طرف‌ها مشخص بود و از آن‌ها خواسته شد منافع عمومی مردم سودان را در اولویت بگذارند و بکوشند رنج و مشکلات مردم سودان را کاهش دهند. علاوه بر آن، عربستان سعودی با اجرای عملیات امدادرسانی به منظور ارائه کمک‌های فوری به آسیب‌دیدگان جنگ که فرمان آن را ملک سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه عربستان سعودی، صادر کرد، در کاهش چالش‌های فراروی مردم سودان نقش چشمگیری ایفا کرد.

اقدام‌های مزبور نشان می‌دهد که عربستان سعودی و امارات متحده عربی برای برقراری صلح توانایی‌های دیپلماتیک موثری دارند و با داشتن شخصیت‌های توانمندی همچون دکتر محمد العیسی، شیخ عبدالله بن بیه، نهادها و مراکزی که شخصیت‌های یادشده آن‌ها را رهبری می‌کنند، از قدرت «معنوی» بالایی برخوردارند و می‌توانند در عرصه گسترش فرهنگ گفت‌وگو و همزیستی مسالمت‌آمیز نقش ارزشمندی ایفا کنند.

تردیدی نیست که اگر طرح‌های مشترکی بین این نهادها وجود داشته باشد، دامنه اثربخشی این تلاش‌ها گسترده‌تر می‌شود؛ به ویژه اینکه دو کشور عربستان سعودی و امارات متحده عربی تصور و اندیشه مشابهی دارند که می‌تواند به عنوان یک پایگاه استوار و مستحکم برای برقراری صلح در منطقه عمل کند و همه ملت‌ها را از روی آگاهی و عقلانیت به سمت چنان صلح و آشتی سوق دهد که هدف از آن خدمت به بشریت و تامین منافع عمومی باشد.