وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی ایران روز جمعه ۲۹ دی‌ (۱۹ ژانویه) در اطلاعیه‌ای از شناسایی و تعقیب یکی از طراحان حمله تروریستی در کرمان خبر داد. این وزارتخانه ادعا کرد که محمد عادل عارف، یکی از طراحان حمله در کرمان است که بر اساس آخرین ردیابی‌ها، وارد منطقه‌ای در غرب تهران شده است.

پخش شدن این خبر و مطرح شدن اسم محمد عادل در فضای رسانه‌ای ایران و افغانستان خاطره دردناک سه سال پیش را در ذهن شماری از شهروندان افغانستان زنده کرد. اما عادل  کیست و چرا این نام برای مردم افغانستان آشناست؟

براساس اطلاعات منتشرشده از سوی نهادهای امنیتی دولت پیشین افغانستان، محمد عادل عارف شهروند افغانستان و اهل روستای عمرض در استان پنجشیر است. او دانشجوی الهیات دانشگاه کابل بود و در سال ۲۰۲۰ به‌ اتهام همدستی با گروهی از مهاجمان وابسته به شبکه حقانی و گروه داعش که به دانشگاه کابل حمله کردند، در دادگاهی علنی در کابل به اعدام محکوم شد.

در ۱۲ آبان ۱۳۹۹ (۲ نوامبر ۲۰۲۰)، گروهی از مهاجمان مسلح در یک حمله انتحاری وارد دانشکده حقوق دانشگاه کابل شدند و با وارد شدن به کلاس‌ها، دانشجویان و استادان را زیر رگبار گلوله گرفتند. درگیری میان این مهاجمان و نیروهای امنیتی افغانستان حدود شش ساعت به طول انجامید. در این حمله تروریستی، دست‌کم ۲۲ تن، که بیشتر جوانان دانشجو بودند، کشته و بیش از ۴۰ تن دیگر زخمی شدند.

ده روز پس از آن حمله تکان‌دهنده بود که امرالله صالح، معاون نخست‌ رئیس‌جمهوری پیشین افغانستان، اعلام کرد که فردی به نام «محمد عادل عارف»، طراح این حمله مرگ‌بار بوده است. نیروهای امنیتی بلافاصله از بازداشت او در ناحیه ۱۲ شهر کابل خبر دادند.

اداره امنیت ملی افغانستان در آن زمان ویدئوی اعتراف محمد عادل را منتشر کرد که در آن، او پذیرفت که حمله به دانشگاه کابل را همراه با فردی به نام محمد طراحی کرده است که مسئول حمله‌های تروریستی در جنوب افغانستان بود. سه تن دیگر، طارق خراسانی و انس پنجشیری و فرد دیگری که از او نام نبرد، این حمله را اجرا کردند.

امرالله صالح در آن زمان مدعی شد که محمد عادل، که سه سال در دانشکده الهیات دانشگاه کابل تحصیل کرده است، از طریق ثناءالله غفاری برای عضویت در شبکه حقانی جذب شده است. ثناءالله غفاری، تروریست تحریم‌شده از طرف سازمان ملل متحد و ایالات متحده آمریکا که اکنون رهبر داعش خراسان است، نخست عضو شبکه حقانی بود.

اداره امنیت ملی افغانستان در آن زمان، در گزارشی در مورد محمد عادل، از هسته مشترک داعش و شبکه حقانی در شرق افغانستان نام برد و اعلام کرد: «او [محمد عادل] نخست با فردی به نام محمد، از سردسته‌های ترور و آدم‌ربایی هسته مشترک داعش و شبکه حقانی، آشنا شده و پس از آن، روی طرح حمله‌های تروریستی کار کرده است.»

پس از بازداشت محمد عادل، دادگاه عالی افغانستان ویدئویی بدون صدا از محاکمه او و دو متهم دیگر منتشر و اعلام کرد که محمد عادل عارف به‌جرم طراحی و دست داشتن در انجام حمله‌های تروریستی متعدد به اعدام محکوم شده‌ است.

از آن زمان، که اواخر سال ۲۰۲۰ بود، محمد عادل در زندان بگرام، زندان زیر نظارت و کنترل نیروهای آمریکایی، نگهداری می‌شد. اما حکم اعدام او هنوز اجرا نشده بود که در پی خروج نیروهای آمریکایی و به قدرت رسیدن طالبان، حکومت جمهوری افغانستان سرنگون شد. طالبان همه زندانیان را از زندان بگرام آزاد کردند، زیرا عده‌ زیادی از اعضای طالبان نیز در این زندان بودند. در نتیجه، محمد عادل نیز همانند صدها متهم دیگر دوباره آزاد شد و به سوی گروه‌ها و حلقه‌های تبهکار رفت.

محمد عادل علاوه بر حمله به دانشگاه کابل، به طراحی حمله تروریستی به آموزشگاه کوثر دانش، در منطقه شیعه‌نشین دشت برچی در غرب کابل، نیز متهم بود. اداره امنیت ملی افغانستان در آن زمان اعلام کرد که او حتی عامل حمله به بیمارستان صدتخت‌خوابی دشت برچی را- که در آن ده‌ها زن باردار و در حال زایمان همراه با نوزادانشان کشته شدند- مدتی در خانه‌اش نگه داشته بود.

طالبان در آن زمان مسئولیت حمله به دانشگاه کابل را نپذیرفتند. اما داعش مسئولیت آن را به عهده گرفت. اداره امنیت ملی و شخص امرالله صالح، معاون رئیس‌جمهوری وقت، تاکید داشتند که محمد عادل عضو شبکه حقانی و از کسانی است که از چند پوشش متفاوت برای فعالیت‌هایش استفاده می‌کند.

البته گفتنی است که ثناءالله غفاری، که اکنون رهبر داعش خراسان است، بر اساس اطلاعات نهادهای امنیتی افغانستان، در آغاز عضو شبکه حقانی بوده و سپس به داعش پیوسته است. این ادعا را نه‌تنها امرالله صالح، بلکه ضیا سراج، رئیس اداره امنیت ملی دولت پیشین افغانستان، نیز تایید کرد.

با توجه به اینکه ثناءالله غفاری نیز دانشجوی الهیات دانشگاه کابل بود و شمار زیادی از دانشجویان را در آن زمان به پیوستن به شبکه‌های تروریستی دعوت می‌کرد، رابطه محمد عادل با ثناءالله غفاری نیز مورد تردید نیست. یکی از هم‌کلاس‌های ثناءالله غفاری در دانشگاه کابل به ایندیپندنت فارسی گفت که او پیوسته جلساتی در خوابگاه و برخی مکان‌های دیگر برگزار می‌کرد و دانشجویان را به قیام علیه حکومت «دست‌نشانده غرب» و تلاش برای احیای «خلافت اسلامی» دعوت می‌کرد.

از این رو، این ادعا که محمد عادل زمانی عضو شبکه حقانی و سپس عضو داعش بود جای تعجب ندارد، زیرا او به‌احتمال غالب از طریق ثناءالله غفاری جذب جریان‌های تروریستی شده بود و بعید نیست که همراه با او به شبکه حقانی و سپس به داعش پیوسته باشد.

در همین حال، دو روز پس از حمله تروریستی در ۱۳ دی‌ در مراسم سالگرد مرگ قاسم سلیمانی در شهر کرمان در ایران، که به کشته شدن دست‌کم ۹۳ تن منجر شد، داعش خراسان مسئولیت این حمله را به عهده گرفت.

وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی ایران اعلام کرد که اعضای داعش که در این حمله نقش داشتند در افغانستان آموزش نظامی دیده‌ بودند. اکنون، دو هفته پس از آن حمله تروریستی، این وزارتخانه اعلام کرده است که رد پای محمد عادل عارف، معروف به عادل پنجشیری، را در طراحی این حمله یافته است. به گزارش وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی، محمد عادل مستقیما با عبدالحکیم توحیدی، مغز متفکر این حمله، در ارتباط بوده و اخیرا در منطقه‌ای در غرب تهران دیده شده است.

وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی ایران با انتشار عکسی از محمد عادل از مردم خواسته است که در صورت یافتن هر گونه اطلاعاتی در مورد او، با نهادهای امنیتی تماس بگیرند.