در حالی‌که هم واشنگتن و هم تهران تلاش می‌کردند به‌سمت رویارویی مستقیم و تشدید تنش نروند و میزان تنش را به حداقل برسانند، نمایش قدرت ایران در منطقه با تحریک شبه‌نظامیان وفادارش و هدف قرار دادن پایگاه‌های آمریکا در سوریه و عراق، تنش را به حدی افزایش داد که وضعیت کنونی را می‌توان حرکت به‌سمت «سیاست رفتن تا لبه پرتگاه» - که تهران آن را دنبال می‌کند - توصیف کرد.

از سوی دیگر، در حالی‌که منطقه منتظر پاسخ تلافی‌جویانه آمریکا به کشته‌شدن سربازان آمریکایی در پایگاه «برج ۲۲» واقع در نزدیکی مرز اردن و سوریه است و سناریوهای پاسخ واشنگتن شامل حمله به اهداف و منافع ایران در خارج از کشور به‌ویژه در سوریه، هدف قرار دادن فرماندهان سپاه پاسداران، هدف قرار دادن شبه‌نظامیان وابسته به ایران در عراق و حمله به کشتی‌های نظامی ایران در آب‌های خلیج فارس مطرح می‌شود، تهران و گروه‌های نیابتی آن شروع به عقب‌نشینی کرده‌اند و به‌دنبال جلوگیری از تشدید تنش‌اند.

به همین ترتیب، کتائب حزب‌الله عراق که پیش از این مسئولیت حمله به پایگاه آمریکایی را برعهده گرفته بود، اعلام کرد که عملیات نظامی‌اش را علیه نیروهای آمریکایی تعلیق می‌کند تا بغداد در تنگنا قرار نگیرد. ایران هم با رد اتهام‌های آمریکا و بریتانیا مبنی‌بر دست‌داشتن در حمله اردن، هشدار داد که به هرگونه حمله علیه منافع این کشور پاسخ خواهد داد.

در همین حال، ایالات متحده به اقدام نظامی که هدف‌های متعددی دارد اشاره می‌کند تا از تبدیل‌شدن عراق به عرصه رویارویی بین تهران و اشنگتن جلوگیری شود. از سوی دیگر، عراق نیز منتظر پاسخ تلافی‌جویانه واشنگتن به کشته‌شدن سربازان آمریکایی است و سعی می‌کند از گسترش دامنه درگیری در قلمروش جلوگیری کند، به‌ویژه اینکه نخست‌وزیر عراق تلاش‌های ویژه‌ای را در این زمینه دنبال می‌کند.

از آغاز حمله اسرائیل به نوار غزه، پایگاه‌های آمریکایی در عراق و سوریه دست‌کم ۶۵ بار هدف حمله موشکی و پهپادی شبه‌نظامیان طرفدار ایران قرار گرفته‌اند.

هرچند امیرسعید ایروانی، نماینده جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل متحد، هشدار داد که ایران به هرگونه حمله به منافع و شهروندانش پاسخ قاطع خواهد داد، تهران برای پرهیز از قرار گرفتن نیروهایش در معرض حملات احتمالی آمریکا و اسرائيل، شمار فرماندهان ارشد سپاه پاسداران را در سوریه کاهش داد. این در حالی است که اخیرا تل‌آویو با حمله به مواضع ایران در سوریه، شماری از فرماندهان جمهوری اسلامی را هدف قرار داد و آخرین حمله اسرائيل به سوریه به کشته شدن شش ایرانی منجر شد که نشان می‌دهد اسرائيل در میان نیروهای سوریه نفوذ اطلاعاتی زیادی دارد.

البته کاهش شمار افسران سپاه پاسداران ایران در سوریه به معنی عقب‌نشینی از سوریه نیست، زیرا حضور ایران در سوریه بخشی از برنامه راهبردی این کشور در منطقه است. افزون برآن، ایران می‌تواند برای پیشبرد برنامه‌هایش برای مدتی به نیروهای حزب‌الله لبنان و شبه‌نظامیان لشکر فاطمیون افغان و لشکر زینبیون پاکستان که در سوریه حضور دارند متکی باشد.

رویکرد ایران و شبه‌نظامیان وفادارش باعث شده است که خاک عراق و سوریه به عرصه رویارویی بین ایران، اسرائیل و واشنگتن تبدیل شود و دو کشور عربی وضعیت دشواری داشته باشند و پیوسته در معرض حملات تلافی‌جویانه‌ای که هدف آن‌ها ایران است قرار بگیرند. در عین حال، ایران به‌شدت تلاش می‌کند که قلمرو خود را از گزند هرگونه حمله دور نگه دارد.

در حالی که تهران برای باج‌‌گیری از آمریکا به‌دنبال تسویه‌حساب‌های جدید یا تفاهم‌هایی است که برایش سودآور باشند، کشورهای یادشده و ملت‌‌های آن‌ها ناگزیرند بهای سیاست‌های منطقه‌ای تهران را‌ بپردازند. همچنین تهران با ادامه سیاست باج‌خواهی سعی می‌کند در حل‌وفصل‌های سیاسی مرتبط با نوار غزه که می‌توانند بر گروه «حماس» و نیروهای موسوم به «محور مقاومت» تاثیر بگذارند، برای خود جایگاه موثری پیدا کند و با استفاده از وضعیت فراهم‌شده، به تقویت راهبرد «وحدت میدان‌ها» بپردازد.

تردیدی نیست که هنگام نزدیک‌شدن به نقطه اوج تنش، تهران به سیاست نرمش و کاهش تنش روی می‌آورد؛ درست همان‌گونه که آمریکا در دوره ریاست‌جمهوری بوش پسر و دولت جمهوری‌خواه، طالبان و رژیم صدام حسین را سرنگون کرد و ایران که در فهرست کشورهای حامی تروریسم آمریکا قرار داشت، به حفظ آرامش وادار شد و به واشنگتن پیشنهاد همکاری در افغانستان را داد.

تهران همچنین در دوره ریاست‌جمهوری ترامپ، برای پرهیز از سیاست‌های تهاجمی تلاش بسیاری کرد تا پیام‌های مثبت متعددی را ارسال کند. در نتیجه، می‌توان گفت که جمهوری اسلامی ایران تنها به سیاست چماق و زور یا سیاست هویج و مشوقی که بدون امتیازدهی اعتماد به نفس آن را بالا ‌ببرد، پاسخ می‌دهد.

برگرفته از ایندیپندنت عربی