هم‌زمان با افزایش نگرانی از حمله زمینی قریب‌الوقوع اسرائيل به شهر جنوبی رفح که می‌تواند صدها هزار فلسطینی را در سراسر مرز آواره کند، تصاویر ماهواره‌ایی و گزارش‌های رسانه‌ها نشان می‌دهند که مصر احتمالا در حال ساخت یک منطقه حائل مستحکم در نزدیکی مرز با نوار غزه است. این منطقه که با دیوارهای بتنی در امتداد گذرگاه رفح در مصر ساخته می‌شود، می‌تواند برای ده‌ها هزار فلسطینی سرپناه فراهم کند.
وال‌استریت ژورنال پنجشنبه گذشته (۱۵ فوریه) به نقل از مقام‌های مصری گزارش داد که این مجتمع جدید بخشی از برنامه‌های احتمالی برای عبور تعداد زیادی از فلسطینی‌ها به مصر است. اما فرماندار سینای شمالی ساخت چنین اردوگاهی در امتداد مرز را که در صورت آواره شدن اجباری فلسطینیان، آن‌ها را در خود جای دهد، رد کرد.
مصر مانند اکثر کشورهای عربی از حمله حماس در اکتبر گذشته به جنوب اسرائیل و تهاجم اسرائیل به نوار غزه غافلگیر شد. آنچه مصر را نگران می‌کند این است که عملیات نظامی اسرائيل علیه فلسطینیان ممکن است به هجوم گسترده پناهجویان از غزه به مصر منجر شود و این کشور را در معرض خطر بزرگی قرار دهد.
از آغاز حمله اسرائیل به غزه، مصر نگران پیامدهای سیاسی منطقه‌ای و حفظ امنیت و ثبات است، به‌ویژه پس از پیشنهادهای خطرناک مقام‌های اسرائیلی مبنی بر اینکه باید به فلسطینی‌ها اجازه داده شود تا «به‌طور موقت» از مرز مصر عبور کنند. نگرانی مصر این است که فلسطینی‌ها به‌طور دائم در مصر آواره بمانند و حادثه نکبت سال ۱۹۴۸ که در آن حدود یک میلیون فلسطینی به دلیل جنگی که در همان سال به وقوع پیوست، به ترک خانه‌هایشان وادار شدند، بار دیگر تکرار شود.
وقایع و تحولات سیاسی به افزایش نگرانی مصر منجر شد، به‌ویژه پس از افشا شدن خبرهایی از وزارت اطلاعات اسرائيل مبنی بر این که اسرائيل قصد دارد در گام نخست، ساکنان غزه را به اردوگاه‌هایی در سینا انتقال دهد. سپس از یک سو شهرهای جدیدی برای اسکان آن‌ها ساخته شود و از سوی دیگر «منطقه امنیتی» در امتداد مرز غزه ایجاد شود تا از بازگشت فلسطینیان به غزه جلوگیری کند. علاوه برآن، شهرک‌نشینان در نشستی که اواخر ژانویه گذشته برگزار کردند، خواستار اسکان مجدد در نوار غزه شدند. البته حضور ۱۲ وزیر دولت اسرائیل در این نشست، نشانه دیگر حمایت تل‌آویو از طرح اخراج فلسطینیان از غزه است.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
از سوی دیگر، گستردگی ویرانی در غزه این دیدگاه را تقویت می‌کند که اسرائیل قصد دارد نوار غزه را غیرقابل‌سکونت کند تا فلسطینیان به ترک غزه وادار شوند. بر اساس برآوردهای بانک جهانی که در وال‌استریت ژورنال منتشر شده است، ۷۷ درصد از امکانات بهداشتی، ۷۲ درصد از خدمات شهری از جمله پارک‌ها، دادگاه‌ها و کتابخانه‌ها، ۶۸ درصد از زیرساخت‌های ارتباطی، ۷۶ درصد از مراکز تجاری، ۲۰ درصد از زمین‌های کشاورزی، ۷۰ درصد از خانه‌ها و نیمی از ساختمان‌های غزه تا ۱۲ دسامبر سال گذشته به‌طور کلی ویران شده‌اند و حدود ۸۵ درصد از جمعیت ۲.۲ میلیون نفری غزه آواره شده‌اند. افزون برآن، اسرائیل به کارزار تخریب سازمان‌یافته در مناطق مرزی با غزه ادامه می‌دهد تا زمینه برای ایجاد یک منطقه حائل که اسرائیل را به‌طور کامل از غزه جدا کند، فراهم شود.
این تخریب سازمان‌یافته هشداری است مبنی بر اینکه نه‌تنها نوار غزه، بلکه سراسر منطقه در معرض بدترین رخدادها قرار خواهد گرفت. اردن نگران افزایش اقدام‌های خشونت‌آمیز شهرک‌نشینان در کرانه باختری است، به‌ویژه اینکه تاخت‌وتاز ارتش اسرائیل به تحریک بیشتر شهرک‌نشینان می‌انجامد. همچنین قاهره و امان در حال آماده شدن برای هجوم احتمالی پناهندگان فلسطینی و رویارویی با فاجعه‌ای‌اند که ابعاد آن از آنچه در سال ۱۹۴۸ اتفاق افتاد گسترده‌تر خواهد بود.
مصر به مقابله با این تحولات نگران‌کننده ناگزیر است و امید دارد این طرح صلح به‌عنوان مبنایی برای آتش‌بس دائمی و آغاز احتمالی مذاکرات برای دستیابی به یک راه‌حل بلندمدت برای مناقشه اسرائیل و فلسطین منجر شود. این طرح که با تلاش‌های مشترک مصر و قطر تهیه شد، در اواخر دسامبر ۲۰۲۳ به ایالات متحده، اسرائیل و حماس ارائه شد. طرح مزبور شامل توقف موقت جنگ برای آزادسازی گروگان‌های باقی‌مانده نزد حماس و اسرای فلسطینی است که در بازداشت اسرائیل به سر می‌برند. همچنین در جریان آتش‌بس و آزادی زندانیان، مصر مذاکراتی را برای متحد کردن جناح‌های سیاسی فلسطینی با هدف تعیین یک «دولت متخصص» که بتواند قبل از برگزاری انتخابات برای تشکیل دولت جدید فلسطین، غزه و کرانه باختری را اداره کند انجام خواهد داد.
با این حال، به نظر می‌رسد که این طرح مورد تایید حماس یا اسرائیل نیست. حماس نمی‌خواهد گروگان‌ها را در ازای چیزی کمتر از یک آتش‌بس دائمی رها کند یا اینکه با اتحاد با تشکیلات خودگردان فلسطین، اقتدار سیاسی‌اش را تضعیف کند. همچنین بعید به نظر می‌رسد که نتانیاهو آتش‌بسی که تنها به رهایی گروگان‌ها مشروط باشد را بپذیرد، زیرا او قصد دارد جنگ را تا نابودی کامل حماس ادامه دهد.
در واقع، ادامه جنگ در نوار غزه و مخالفت نتانیاهو با هرگونه راه‌حل سیاسی، روابط مصر و اسرائیل را به‌شدت متشنج کرده است. مصر از این که اسرائيل تلاش‌های قاهره برای رسیدگی به نگرانی‌هایش درباره جنگ، به‌ویژه نگرانی‌های مربوط به انتقال اجباری احتمالی فلسطینی‌ها را رد می‌کند، نگران است. به همین دلیل، عبدالفتاح السیسی، رئیس‌جمهوری مصر، در طول چند هفته گذشته بارها از دریافت تماس‌های تلفنی نتانیاهو خودداری کرد. البته حمله احتمالی اسرائيل به رفح می‌تواند به وخامت بیشتر اوضاع منجر شود، زیرا در صورت وقوع جنگ، تعداد زیادی از فلسطینی‌ها به عبور از مرز و رفتن به سمت سینا ناگزیر خواهند شد و در نتیجه، مصر در برابر یک اقدام خطرناک انجام‌شده قرار خواهد گرفت.
اگرچه مصر و اسرائيل هنوز قصد ادامه روند «صلح سرد» را دارند، اما احتمال بروز اختلاف و تنش میان دو کشور نسبت به هر زمان دیگری بیشتر است. قاهره توسل به دیپلماسی را تنها راه‌حل معقول برای برون‌رفت از بحران می‌داند و بر این باور است که راه‌حل‌های غیرمنطقی به وخامت بیشتر اوضاع منجر می‌شود و وضعیتی را بر منطقه تحمیل می‌کند که به سود هیچ طرفی نیست.
