سال تحصیلی جدید در افغانستان برای سومین بار بدون حضور دانش‌آموزان دختر آغاز شد و با وجود انتقادها و اعتراض‌های داخلی و بین‌المللی برای لغو قوانین سختگیرانه طالبان علیه تحصیل و کار زنان و دختران در افغانستان، هنوز هیچ روزنه امیدی دیده نمی‌شود.

رینا امیری، فرستاده ویژه رئیس‌جمهوری آمریکا در امور زنان و حقوق بشر در افغانستان، در واکنش به آغاز سال تحصیلی جدید بدون حضور دختران در افغانستان، در پیامی در رسانه اجتماعی ایکس، درباره عواقب وحشتناک ادامه محرومیت از تحصیل دختران هشدار داد و گفت: «فرمان‌های تبعیض‌آمیز و بی‌امان طالبان علیه زنان و دختران افغانستان را فقیر و وابسته به کمک، نگه می‌دارد و خانواده‌های افغان را به ترک این کشور وادار می‌کند.»

در دو سال و هفت ماهی که از به قدرت رسیدن طالبان در افغانستان می‌گذرد، فرصت‌های تحصیلی یکی پس از دیگری و به اشکال مختلف از دختران و زنان این کشور گرفته شده‌اند. در حال حاضر تنها دختران خردسال اجازه دارند از کلاس اول تا ششم به مدرسه بروند اما در برخی استان‌ها و شهرستان‌ها به دستور حاکمان محلی طالبان این فرصت هم از دختران دریغ شده‌ است.

در این مدت، مقام‌های طالبان در مورد دلیل بسته ماندن درهای مدارس به روی دختران اظهارات ضدونقیضی بیان کرده‌اند. حتی برخی از آن‌ها هرازگاهی وعده بازگشایی مدارس دخترانه را داده‌اند، اما تاکنون از تغییر دیدگاه این گروه درباره تحصیل دختران هیچ نشانه‌‌ای دیده نشده است.

در آخرین مورد، برخی حامیان طالبان ایده تحصیل زنان و دختران در مدارس دینی را مطرح کردند و مقام‌های طالبان نیز اعلام کردند که زنان و دختران بدون هیچ محدودیت سنی می‌توانند در مدارس دینی تحصیل کنند اما فعالان عرصه آموزش و حقوق بشر معتقدند که مدارس دینی نمی‌توانند جایگزین تحصیل رسمی و مدرن شوند.

رینا امیری نیز با اشاره به این نکته، در پیامش نوشت: «هیچ چیز را نمی‌توان جایگزین شرکت کردن همه افغان‌ها در سیستم آموزش رسمی کرد، سیستمی که بیش از ۱۰۰ سال است در این کشور وجود دارد.»

طالبان در دو سال و هفت ماه گذشته علاوه بر بستن درهای مدارس رسمی به روی دختران، سرفصل‌های آموزشی در مدارس پسران را نیز شدیدا دستکاری و با حذف بسیاری از درس‌ها از جمله زبان انگلیسی، آموزش‌های مدنی و مهارت‌های زندگی، دروس دینی را جایگزین آن‌ها کرده‌اند.

سازمان دیده‌بان حقوق بشر دسامبر ۲۰۲۳ در گزارشی اعلام کرد که طالبان علاوه بر منع تحصیل دختران، کیفیت تحصیل در مدارس پسرانه را نیز شدیدا پایین آورده‌اند زیرا به جای آموزگاران تحصیلکرده، ملاها و آخوندهای مساجد را به کار گماشته‌ و سرفصل‌های درسی را نیز تغییر داده‌اند.

اما آنچه از دو سال و سه ماه پیش بر زندگی دختران افغانستان سایه افکنده، به‌مراتب وحشتناک‌تر است زیرا این دستور طالبان که برآمده از تفسیر افراطی از دین اسلام است، زنان و دختران را در چاردیواری خانه‌ها محبوس کرده، به خشونت‌های خانگی دامن زده و به افزایش قابل‌توجه آمار ازدواج‌های زیرسن و اجباری و حتی خودکشی دختران نوجوان منجر شده است.

رهبران طالبان پس از به قدرت رسیدن این گروه در اوت ۲۰۲۱ در افغانستان، تحصیل دختران را به مقطع ابتدایی (تا ششم) محدود کردند. با این حال در برخی مناطق از جمله استان‌های شمالی افغانستان دختران در آن سال تا پایان سال تحصیلی به مدرسه رفتند و درهای دانشگاه‌ نیز به روی دختران باز بود. اما از اواسط سال ۲۰۲۲ قوانین سختیگرانه‌تری وضع شد و دختران در سراسر افغانستان از رفتن به مدرسه محروم شدند. در گام بعدی در اواخر سال ۲۰۲۲ هم تحصیل دختران در دانشگاه و مراکز آموزشی کلا ممنوع شد.

در این مدت کشورهای جهان بارها از طالبان به دلیل ممنوع کردن تحصیل و کار زنان انتقاد کرده و حتی این تصمیم طالبان را دلیلی برای به رسمیت شناخته نشدن حاکمیت این گروه در افغانستان عنوان کرده‌اند اما رهبران طالبان بدون توجه به بیانیه‌ها و انتقادهای بین‌المللی، همچنان محدودیت‌ها بر زنان و دختران را تشدید کرده‌اند.