جنگنده رادارگریز اف-۲۲ نیروی هوایی آمریکا که به فناوری پیشرفته مجهز است، توانایی‌اش را در رهگیری جنگنده‌های فانتوم افـ۴ ایران که در تلاش برای درگیری با یک پهپاد نیروی هوایی آمریکا در حریم هوایی بین‌المللی بودند، به نمایش گذاشت. هریسون کاس در مطلبی در نشنال اینترست به روایت این رویارویی و توانمندی جنگنده اف-۲۲ می‌پردازد.
به نوشته هریسون کاس، در نوامبر ۲۰۱۲ دو سوخو سو‌ـ۲۵ نیروی هوایی جمهوری اسلامی ایران سعی کردند یک پهپاد ام‌کیو‌ـ۱ پردیتور نیروی هوایی آمریکا را سرنگون کنند. این پهپاد در حریم هوایی بین‌المللی پرواز می‌کرد و حدود ۲۵ کیلومتر با مرز ایران فاصله داشت. جمهوری اسلامی دو سوخو سو‌ـ۲۵ را به پرواز درآورد که به‌سرعت به پهپاد نزدیک شدند. اما سو‌ـ۲۵ برای پشتیبانی هوایی نزدیک طراحی شده بود، نه برتری هوایی، و تلاشی بی‌ثمر برای شلیک و سرنگون‌سازی پهپاد داشت.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
پهپاد آمریکایی از این درگیری بدون هیچ آسیبی گریخت و دوربین‌هایش کل این اتفاق را ضبط کردند. آمریکا در واکنش، رویه‌اش را تغییر داد تا از ناوگان پهپادی‌اش بهتر محافظت کند و از آن به بعد، یک جنگنده پهپادهایش را همراهی می‌کرد.
یک سال بعد، در سال ۲۰۱۳، ایرانی‌ها که ظاهرا از این سیاست جدید آمریکا بی‌خبر بودند، با یک پهپاد دیگر درگیر شدند. این بار، ایرانی‌ها فانتوم افـ۴ فرستادند‌ــ هواپیمایی که ایران در دهه ۱۹۷۰ از آمریکا وارد کرده بود. افـ۴ برخلاف سو‌ـ۲۵ قادر بود پهپاد ام‌کیو‌ـ۱ را سرنگون کند. اما وقتی جنگنده‌های افـ۴ ایران خواستند با پهپاد درگیر شوند، متوجه شدند که تنها نیستند.
یک لاکهید مارتین افـ۲۲ رپتور، نسل پنجم جنگنده‌های رادارگریز، بی‌سروصدا کمین کرده بود. همان‌طور که خلبان‌های ایرانی آن روز فهمیدند، افـ۲۲ «به فناوری شناسایی‌گریز مجهز است که عملیات بدون شناسایی در رادار را ممکن می‌کند».
ایران، افـ۴ و اف-۲۲ رپتور رادارگریز
به نوشته کاس، ایرانی‌ها در واقع خبر نداشتند که افـ۲۲ آمریکا از پایین تعقیبشان می‌کند. آن‌ها با فانتوم‌های افـ۴ دوره جنگ ویتنام پرواز می‌کردند که هماوردی برای افـ۲۲ نبود. افـ۴ بدنه‌ای قدرتمند دارد و از لحاظ تعداد، بیش از هر هواپیمای نظامی مافوق صوت دیگری تولید شده است‌ــ اما اولین پرواز این مدل به سال ۱۹۵۸ بازمی‌گردد. از سوی دیگر، اف-۲۲ مدلی به‌روز و شگفتی قرن بیست‌و‌یکم بود.
کاس می‌نویسد علاوه بر این، افـ۴ برای نبرد هوایی ساخته نشده است، به‌ویژه اینکه قابلیت مانور ندارد و در چرخش‌های تند دچار انحراف می‌شود. کاربرد این جنگنده شلیک موشک‌های هدایت‌پذیر با رادار از برد خارج از دیدرس است، نه اینکه در مانورهای رزمی هوایی درگیر شود.
در این مورد، افـ۲۲ کاملا در دیدرس قرار داشت: درست زیر هواپیماهای ایرانی بود.
خلبان افـ۲۲ بدون اینکه شناسایی شود، کج پرواز می‌کرد. ژنرال مارک ولش، فرمانده وقت ستاد نیروی هوایی، گفت: «او زیر هواپیماهای آن‌ها پرواز کرد تا ظرفیت تسلیحاتشان را بررسی کند بدون اینکه آن‌ها بدانند که او آن‌جا است.» خلبان رپتور پس از تشخیص ظرفیت تسلیحاتی جنگنده‌های اف-۴، سرانجام ایرانی‌ها را از حضورش مطلع کرد.
به گفته ولش، او از سمت چپ آن‌ها بالا آمد و گفت «واقعا باید برگردید خانه»، و جنگنده‌های افـ۴ گریخته بودند.
کاس در پایان می‌نویسد: «این اتفاق نشان‌دهنده اصطکاک روابط ایران و آمریکا است که از اواخر دهه ۱۹۷۰ ایجاد شد. در حال حاضر، دو طرف در تلاش‌اند در مورد برنامه هسته‌ای ایران به توافق برسند، که بر اساس گزارش‌ها به مرحله فرار اتمی نزدیک شده و ایران را به کشوری منزوی در عرصه بین‌المللی تبدیل کرده است. در این بین، فقط می‌توان امیدوار بود که این دو کشور از هرگونه درگیری و نبرد هوایی پرهیز کنند.»
