همزمان با افزایش نگرانی‌های مقامات جمهوری اسلامی درباره فعال شدن مکانیسم ماشه و بازگشت تحریم‌های گسترده علیه ایران، عباس مقتدایی، نایب رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی، به اروپا هشدار داد که اگر مکانیسم ماشه فعال شود، باید با امنیت تنگه هرمز خداحافظی کند.
مقتدایی روز دوشنبه به خبرگزاری برنا گفت: «در صورت استفاده اروپا از این سازوکار، گزینه ایران مجموعه وسیعی از آبراهه‌ها و امنیتی خواهد بود که ایجاد کرده است. این علاوه بر اینکه منطقه، خلیج فارس و تنگه هرمز را شامل می‌شود، با توجه به ظرفیت‌ها و پیشرفت‌های دریایی جمهوری اسلامی سایر مناطق دریایی را هم دربرمی‌گیرد.»
او مدعی شد که «جمهوری اسلامی علی‌رغم خویشتن‌داری، ابزارهایی در اختیار دارد که تاکنون از آن استفاده نکرده است.»
همچنین اسماعیل کوثری، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی، روز دوشنبه تهدید کرد که «ایران با اجرایی شدن مکانیسم ماشه از ان‌پی‌تی خارج می‌شود».
در همین حال بهنام سعیدی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، در گفتگو با وبسایت جماران مدعی شد که اجرای مکانیسم ماشه سازوکاری خلاف قوانین بین‌المللی است و بر اساس هیچ قاعده‌ای نباید اجرایی شود.
او افزود در صورت استفاده اروپایی‌ها از این روند، جمهوری اسلامی بر اساس منافع ملی تصمیم‌هایی اتخاذ خواهد کرد.
اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی، نیز در نشست مطبوعاتی روز دوشنبه سی‌ام تیرماه، اعلام کرد که نمایندگان جمهوری اسلامی، چین و روسیه روز سه‌شنبه برای بررسی پرونده هسته‌ای و مکانیسم ماشه در تهران دیدار می‌کنند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
به گزارش رسانه‌های داخلی، بقایی افزود که این نشست در سطح مدیرکل‌های وزارت امور خارجه برگزار می‌شود.
او در پاسخ به اینکه چقدر می‌توان به روسیه و چین امید بست، گفت: «برای اینکه مانع از فعال‌سازی مکانیسم ماشه شویم یا تبعات آن را کم کنیم، با این دو کشور در رایزنی مداومیم. این دو کشور عضو برجام و عضو دائم شورای امنیت‌اند و می‌توانند در هر روندی در شورای امنیت ایفای نقش کنند.»
بقایی سپس در پاسخ به سوالی در مورد مذاکرات جمهوری اسلامی و آمریکا، گفت: «فعلا برای گفتگو با آمریکا برنامه‌ای نداریم.» این در حالی است که پیش از این، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، تاکید کرده بود با توجه به نابودی سایت‌های هسته‌ای کلیدی جمهوری اسلامی، برای مذاکره عجله‌ای ندارد.
در عین حال آکسیوس به نقل از یک مقام آمریکایی گزارش داد که استیو ویتکاف، نماینده ویژه دونالد ترامپ در خاورمیانه، «به‌صراحت» اعلام کرده است که مذاکره آینده با جمهوری اسلامی باید «مستقیم» انجام شود «تا از بروز سوءتفاهم جلوگیری و روند مذاکرات تسریع شود».
سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی روز دوشنبه در پاسخ به پرسشی درباره اظهارات وزیر خارجه سابق آمریکا در خصوص موافقت تهران با غنی‌سازی زیر ۱ درصد، گفت که چنین چیزی وجود نداشته است.
او سپس افزود که دیدار نمایندگان جمهوری اسلامی و تروییکای اروپایی روز جمعه و در سطح معاونان وزارت خارجه، در استانبول برگزار خواهد شد. معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز در این دیدار حضور دارد.
بریتانیا، فرانسه و آلمان اعلام کرده‌اند در صورتی که «پیشرفت جدی» در مذاکرات هسته‌ای حاصل نشود، تا ۹ شهریور مکانیسم ماشه را برای بازگشت خودکار تحریم‌های بین‌المللی علیه جمهوری اسلامی فعال خواهند کرد. پس از این تهدید، جمهوری اسلامی با از سرگیری مذاکرات با تروییکای اروپایی طرف برجام، موافقت کرد و قرار است مذاکرات روز جمعه در استانبول ترکیه برگزار شود.
پیش از این، عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، روز یکشنبه ۲۹ تیر با ارسال نامه‌ای به آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل، رئیس شورای امنیت و نماینده عالی اتحادیه اروپا، سه کشور اروپایی را «فاقد مشروعیت حقوقی، سیاسی و اخلاقی» برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه دانست.
عراقچی در آن نامه با اشاره به خروج آمریکا از برجام و نقض تعهدات اروپا، مدعی شد: «کشورهایی که خود به قطعنامه ۲۲۳۱ پایبند نبودند، نمی‌توانند اعتبار شورای امنیت را زیر سوال ببرند.»
وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی با متهم کردن سه کشور اروپایی به «مشارکت در تجاوز نظامی علیه جمهوری اسلامی» هرگونه اقدام آن‌ها را برای احیای تحریم‌ها «بی‌اعتبار» دانست و تاکید کرد این کشورها عملا جایگاهشان را به‌عنوان «طرف مشارکت‌کننده» در برجام از دست داده‌اند.
ادعاهای عراقچی در حالی است که در روزهای منتهی به حملات اسرائیل در ماه ژوئن، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گزارش داد که جمهوری اسلامی تعهداتش را در زمینه منع گسترش تسلیحات هسته‌ای نقض کرده است. این گزارش موارد نقض جدی را آزمایش مخفی «انفجار هسته‌ای» همسو با تحقیق تسلیحاتی، غنی‌سازی بالای ۶۰ درصد و شواهدی موثق از تلاش مداوم برای توسعه دستگاه‌های انفجاری هسته‌ای برشمرد.
پس از حملات آمریکا و اسرائیل، جمهوری اسلامی همکاری با آژانس را به‌طور رسمی به حالت تعلیق درآورد و نظارت بین‌المللی را بیش‌ازپیش با مانع مواجه کرد.
جدا از غنی‌سازی اورانیوم، آژانس تایید کرده که جمهوری اسلامی زیرساخت‌های تولید تسلیحات هسته‌ای را هم به‌میزان قابل‌ملاحظه‌ای گسترش داده است. از جمله ساخت تونل‌های زیرزمینی مستحکم جدید برای غنی‌سازی، تولید فلز اورانیوم و مدل‌سازی مواد منفجره قوی و ادغام سیستم‌های موشکی سازگار با کلاهک هسته‌ای.
مکانیسم ماشه و قطعنامه ۲۲۳۱ که برجام ضمیمه آن است، آبان ۱۴۰۴ منقضی می‌شود و هفته‌های پیش رو آخرین فرصت اروپا برای فعال کردن آن است.
فعال‌سازی مکانیسم ماشه تحریم‌های جامع سازمان ملل را که عبارت‌اند از ممنوعیت فروش تسلیحات به جمهوری اسلامی، ممنوعیت توسعه و انتقال موشک‌های بالیستیک، محدودیت‌های شدید بر غنی‌سازی اورانیوم، ممنوعیت تحقیقات هسته‌ای مرتبط با تسلیحات و ممنوعیت سرمایه‌گذاری بین‌المللی در بخش انرژی و دفاعی جمهوری اسلامی، بازمی‌گرداند.
این اقدام‌ها بازسازی برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی را محدود، شبکه‌های نیابتی جمهوری اسلامی را تضعیف، فشارهای اقتصادی داخلی را تشدید و رژیم را بی‌ثبات می‌‌کند و به همین دلیل با مخالفت‌ها و نگرانی‌های بسیاری در داخل جمهوری اسلامی مواجه شده است.
