چشمه کوهرنگ در استان چهار محال و بختیاری که صدها سال سرزمین‌های پیرامون بلندی‌های زاگرس را سیراب می‌کرد و به‌عنوان پرآب‌ترین چشمه ایران، منبع آب آشامیدنی میلیون‌ها نفر بود، سرانجام به سرنوشت تلخ دیگر پهنه‌های آبی و رودخانه‌های ایران دچار شد و خشکید.
به این ترتیب حالا چشمه‌ای که سالانه میلیون‌ها مترمکعب آب از دل کوه‌های بختیاری به دشت‌ها و سدهای پایین‌دست روانه می‌کرد و سرچشمه اصلی رود کارون بود، دیگر سرریزی آب ندارد؛ حقیقتی که مسئولان دولتی نیز آن را تایید کرده‌اند.
بر اساس گزارش‌هایی که برخی رسانه‌های داخلی طی روزهای اخیر از وضعیت چشمه کوهرنگ منتشر کرده‌اند، دِبی این چشمه اکنون چنان کم شده است که دیگر سرریزی ندارد و تمام آبی که از این چشمه خارج می‌شود، به خط انتقال می‌رود تا آب شرب چند شهرستان را تامین کند.
وب‌سایت لالی‌نیوز که اخبار مرتبط با مناطق بختیاری را پوشش می‌دهد، در گزارشی درباره وضعیت تازه چشمه کوهرنگ نوشته است: «این چشمه که همواره از مهم‌ترین مقاصد گردشگری طبیعت‌دوستان در منطقه بود، امروز منظره‌ای کاملا متفاوت پیش روی بازدیدکنندگان قرار می‌دهد و مسیل‌های خروشانی که تا مدت‌ها عبور از آن‌ها ممکن نبود، اکنون به دشتی خشک و بی‌آب بدل شده‌اند.»
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
در این گزارش تاکید شده که چشمه کوهرنگ سال‌ها تامین‌کننده آب شرب و کشاورزی چند استان همجوار بوده است، در حالی که مردم خود کوهرنگ حق برداشت از آن را نداشتند. در ادامه نیز آمده است: «این میزان از افول و خشکی نه حاصل یک روند طبیعی که نتیجه مستقیم سیاست‌های نادرست دولت در حوزه مدیریت آب است. به گونه‌ای که شاید هیچ نیروی طبیعی دیگری نمی‌توانست این چنین بر جریان پرهیبت و همیشگی این چشمه غلبه کند.»
خبرگزاری فارس، وابسته به سپاه پاسداران، نیز در گزارشی اذعان کرد که «سدسازی‌های بی‌رویه» و احداث «تونل‌های غیرمجاز انتقال آب» باعث کاهش نفوذ آب به سفره‌های زیرزمینی، کاهش تدریجی دبی چشمه‌ها و خشک شدن آن‌ها شده‌اند. در این گزارش به سخنان پرویز کردوانی، کویرشناس، استناد شده است که گفته بود: «با انتقال تونلی آب، نه‌تنها مقصد نجات پیدا نمی‌کند، بلکه مبدا نیز برای همیشه نابود می‌شود.»
بر مبنای گزارش لالی‌نیوز، عملیات احداث تونل‌های متعدد انتقال آب که طی سالهای اخیر در سرچشمه رودخانه‌های بزرگ ایران حفر شدند، در سکوت و بی‌تفاوتی نهادهای مسئول و حتی بخش‌هایی از جامعه فعالان محیط‌زیست پیش رفتند. در حالی که پیامدهای آن‌ها هم‌اکنون در سرزمین‌های پایین‌دست با کاهش بی‌سابقه منابع آب و افزایش اعتراض‌های مردمی آشکار شده است.
حالا آن‌طور که تصاویر و ویدیوها نشان می‌دهد، چشمه کوهرنگ در آستانه خشکی کامل است و خسرو کیانی، مدیرکل بحران چهارمحال و بختیاری، به خبرگزاری مهر می‌گوید که هشدار خشکی کوهرنگ از دو هفته پیش اعلام شده بود. او با یادآوری اینکه چهارمحال و بختیاری از دهه ۱۳۷۰ تاکنون با بحران کم‌آبی و خشکسالی روبرو است، افزود: «طی سالهای اخیر میزان برداشت آب به شکل بی‌سابقه‌ای افزایش یافت، در حالی که با میزان بارندگی تناسب ندارد.»
به گزارش روزنامه پیام ما، خشکسالی‌های چهار محال و بختیاری از سال آبی ۱۳۸۶ــ۱۳۸۵ آغاز شد و ادامه یافت. در شهریور ۱۴۰۰، خبر آمد که حجم آب چشمه کوهرنگ بیش از ۵۰ درصد کاهش یافته و آبان همان سال، مهدی پژوهش، رئیس دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین دانشگاه شهرکرد، گفت که خشکسالی یخچال‌های طبیعی استان را آب کرده است.
نقشه‌های هوایی از منطقه زردکوه هم فروچاله‌های بدون برف و یخچال را نشان می‌دهد که در سالهای گذشته حجم عظیمی از یخچال‌ها را در خود جای داده بودند، اما با وقوع بیش از یک دهه خشکسالی، اکنون تمام منابع و ذخایر یخ استان به‌تدریج آب و از دسترس خارج شدند. این وضعیت بیشترین تاثیر را بر چشمه‌های دائمی استان به جا گذاشته؛ به طوری که به‌تازگی دبی چشمه کوهرنگ از ۲۵ مترمکعب بر ثانیه به سه مترمکعب بر ثانیه کاهش یافته است و چنانچه روند خشکسالی در استان ادامه یابد و اقدام‌هایی همچون بارورسازی ابرها در استان به‌خوبی اجرا نشود، این چشمه دائمی ارزشمند یا خشک می‌شود یا به چشمه فصلی تبدیل می‌شود.
چشمه کوهرنگ سرچشمه اصلی کارون و مهم‌ترین و پرآب‌ترین منبع آبی ایران در استان چهارمحال و بختیاری است که در دامنه زردکوه از رشته کوه‌های زاگرس قرار دارد. آب این چشمه به سد کوهرنگ می‌ریزد و از طریق مسیر تونل اول و تونل دوم کوهرنگ به زاینده‌رود منتقل می‌شود. سرریز سد هم باعث تشکیل رود کوهرنگ شده است که به سد کارون ۴ می‌ریزد.
کوهرنگ در فرهنگ شفاهی بختیاری‌ها همواره حضوری پررنگ داشته است و در بسیاری از ترانه‌های محلی، روایات حماسی و حتی سوگواره‌های قومی، از رودخانه‌ها و چشمه‌های سرزمین بختیاری به‌عنوان نشانه حیات، باروری و پایداری یاد شده‌اند.
کوهرنگ برای بختیاری‌ها فقط منبع آب نیست، بلکه معنای اصیل زیستن در یکی از سخت‌ترین اقلیم‌ها است. به همین دلیل است که قطع شدن سرریز این چشمه که بخش زیادی از فرهنگ، زیست اجتماعی و حافظه جمعی مردم بختیاری بر محور آن شکل گرفته است، فقط بحران آبرسانی به چند استان نیست و می‌توان آن را به معنای گسسته شدن یکی از کهن‌ترین پیوندها میان انسان و طبیعت در زاگرس دانست.
