علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، روز دوشنبه دوازدهم آبان به مناسبت چهل‌وششمین سالگرد اشغال سفارت آمریکا سخنرانی و بار دیگر بر دشمنی با ایالات متحده تاکید کرد؛ او در عین حال همکاری آینده تهران و واشینگتن را به شرط «قطع پشتیبانی از اسرائیل»، در آینده دور محتمل دانست.
خامنه‌ای در جمعی که دانش‌آموزان و دانشجویان و «خانواده‌های شهدای جنگ ۱۲ روزه» نامیده شدند، اختلاف جمهوری اسلامی و آمریکا را «ناسازگاری ذاتی و تقابل منافع» دانست.
او مانند سخنرانی‌های پیشین با حمایت از سردادن شعارهای «مرگ بر آمریکا» گفت: «برخی می‌گویند ما در برابر آمریکا تسلیم نشدیم اما آیا تا ابد هم با آن رابطه نخواهیم داشت؟ باید بگویم آمریکا چیزی جز تسلیم را قبول نمی‌کند که این را همه روسای جمهور آن کشور می‌خواستند اما به زبان نمی‌آوردند ولی رئیس‌جمهور فعلی آن را به زبان آورد و در واقع باطن آمریکا را لو داد.»
خامنه‌ای که پیش از این تاکید کرده بود «جنگ نمی‌شود و مذاکره هم نمی‌کنیم» پس از حملات موفق اسرائيل و آمریکا به تاسیسات هسته‌ای ایران و همچنین بازگشت تحریم‌های گسترده، از احتمال بررسی همکاری با آمریکا خبر داد و گفت: «اگر آمریکا پشتیبانی‌اش را از اسرائیل به‌طور کامل قطع و پایگاه‌های نظامی خود را از منطقه جمع‌آوری کند و در امور آن نیز دخالت نکند، درخواست آمریکایی‌ها برای همکاری با ایران نه در آینده نزدیک بلکه برای بعدها، قابل بررسی خواهد بود.»
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
این اظهارات در حالی است که آمریکا در عراق، بحرین، قطر و کویت پایگاه نظامی دارد و دولت‌های دموکرات و جمهوریخواه این کشور، همواره تاکید می‌کنند که از امنیت اسرائیل بدون قید و شرط دفاع می‌کنند.
رهبر جمهوری اسلامی در بخش دیگری از گفته‌هایش با اشاره ضمنی به حمله ناو یواس‌اس وینسنس ایالات متحده به پرواز مسافربری هما در سال ۱۳۶۷ گفت که «آمریکا اگر بتواند هواپیمای مسافربری ایران را با ۳۰۰ سرنشین سرنگون می‌کند.»
این سخنان در حالی عنوان می‌شود که سپاه پاسداران، هواپیمای مسافربری اوکراین را در دی‌ماه ۱۳۹۶ در آسمان تهران با ۱۷۶ سرنشین اکثرا ایرانی سرنگون کرد. جمهوری اسلامی پس از سه روز انکار، مسئولیت این حمله را پذیرفت اما آن را به گردن «اپراتور پدافند» انداخت.
در کارنامه ۴۵ ساله خصومت‌ورزی جمهوری اسلامی با ایالات متحده، نرمش در پس پرده لفاظی و رجزخوانی، سابقه‌ای طولانی دارد. از ماجرای مک‌فارلین در دوران روح‌الله خمینی، بنیان‌گذار جمهوری اسلامی، که آمریکا را «شیطان بزرگ» و «جنایتکار» لقب داد و مدعی بود «نمی‌تواند هیچ غلطی بکند»، تا جانشین او، علی خامنه‌ای، که اواخر دهه ۱۳۶۰، تعامل با آمریکا را به «آدم شدن» آن مشروط کرد، اما در دهه ۱۳۸۰ در حالی که جمهوری اسلامی در فهرست «محور شرارت» از نظر آمریکا قرار گرفت، نمایندگانش نخست درباره افغانستان و سپس در مورد عراق، با آمریکایی‌ها پای میز مذاکره نشستند و همکاری هم کردند. در همان زمان، موضع علنی خامنه‌ای این بود که مذاکره با آمریکا خلاف «مصالح و امنیت ملی» است. لحن او در سال‌های منتهی به توافق هسته‌ای برجام نیز به «مصلحت» مذاکره با «شیطان» برای رفع شر، تغییر کرد؛ هرچند که بعدها مذاکره با آمریکا را «سم مهلک» نامید.
تازه‌ترین اظهارات خامنه‌ای پس از آن است که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، روز یکشنبه در گفتگو با برنامه «۶۰ دقیقه» شبکه سی‌بی‌اس، گفت: «جمهوری اسلامی به دنبال توافق با آمریکا است، هرچند آن را مستقیم به زبان نمی‌آورد.»
رئیس‌جمهوری آمریکا تاکید کرد: «ما تهران را به‌شدت تحت فشار قرار دادیم و بعد که دیگر لزومی برای فشار بیشتر وجود نداشت، متوقف شدیم. اما آنچه واضح است، این است که ایران می‌خواهد توافق کند. البته آن‌ها این را نمی‌گویند‌ــ و احتمالا نباید هم بگویند‌ــ چون هیچ معامله‌گر خوبی این کار را نمی‌کند، اما جمهوری اسلامی واقعا می‌خواهد توافق کند.»
با این حال در ادامه رویکردهای متناقض و غیرشفاف جمهوری اسلامی، اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی روز دوشنبه در پاسخ به پرسش خبرنگاران درباره تلاش عمان برای «میانجیگری دوباره» میان تهران و واشینگتن گفت: «در سفر مجید تخت‌روانچی به مسقط پیامی از طرف آمریکا به ما منتقل نشده است. واسطه‌ها پیغام‌ها و پسغام‌هایی را رد و بدل می‌کنند ولی این به معنای شروع روند مذاکراتی بین ایران و آمریکا نیست.»
در پی سفر هفته گذشته مجید تخت روانچی، معاون وزارت خارجه جمهوری اسلامی به عمان، بدر البوسعیدی از تلاش برای انتقال پیام میان تهران و واشینگتن سخن گفت. همزمان نخست وزیر قطر هم اعلام کرد دوحه از از سرگیری مذاکرات میان جمهوری اسلامی و آمریکا حمایت می‌کند.
همزمان، برخی چهره‌های سیاسی با انتقاد از سیاست انکار وزارت امور خارجه درباره سفر فوری و یک‌روزه مجید تخت‌روانچی به مسقط، این پرسش را مطرح کردند که اگر دولت خبرهای دریافت پیام از سوی آمریکا را رد می‌کند، توضیح دهد سفر ناگهانی تخت‌روانچی به عمان با چه هدفی انجام شد.
در پی انتشار این اخبار، فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت مسعود پزشکیان هم روز یکشنبه به خبرنگاران گفت که تهران «پیام‌هایی» دریافت کرده است.
عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی هم یکشنبه‌شب، ۱۱ آبان‌ماه، با انتشار پیامی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت که اسرائیل، دیپلماسی را هدف گرفته چون از شکست به گفته او «پروژه شیطان‌سازی از ایران» خود می‌ترسد.
او با اشاره به سیاست‌های واشینگتن افزود رئیس‌جمهوری ایالات متحده در آغاز کار وعده داده بود که «به فریبکاری‌های نتانیاهو پایان دهد» و «هنوز برای بازگشت به مسیر درست دیر نشده است.»
با این حال وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی چندی پیش هرگونه گفتگو با آمریکا را «بی‌فایده» دانسته بود. این اظهارات او پس از آن مطرح شد که روزنامه الجریده کویت از هماهنگی برای دیدار پنهانی عراقچی با ویتکاف، نماینده ویژه ترامپ، خبر داده بود. عراقچی شانزدهم مهر در واکنش به این گزارش‌ها تصریح کرد: «هیچ پیامی با ویتکاف مبادله نشده است.»
با این حال، تحلیلگران سیاسی معتقدند چنین تکذیب‌هایی معمولا بخشی از ترفند تهران برای مدیریت افکار عمومی است و تجربه مذاکرات پیشین نشان می‌دهد که جمهوری اسلامی گاه برای کسب امتیاز سیاسی، پیش از هر گفتگو، مسیر تکذیب و انکار را برمی‌گزیند. چنانچه خود عراقچی در گفتگوی تازه‌ای با شبکه الجزیره گفت که «تمایلی به مذاکرات مستقیم با واشنگتن نداریم اما می‌توانیم به توافقی برای مذاکرات غیرمستقیم برسیم.»
