ایرانی‌ها در یک سال گذشته رتبه اول خریداران خارجی خانه در ترکیه را کسب کردند؛ رتبه دوم تاسیس شرکت در این کشور را به خود اختصاص دادند و پس از کشورهای روسیه، آلمان، اوکراین و بلغارستان، بیشترین گردشگران خارجی از ایران وارد ترکیه شدند.

روزنامه‌ فرهیختگان روز پنج‌شنبه، اول اردیبهشت، در گزارشی نوشت: «یک حساب سرانگشتی از این سه قلم هزینه نشان می‌دهد ایرانی‌ها در یک سال گذشته حدود چهار میلیارد و ۸۰ میلیون دلار به اقتصاد ترکیه کمک کرده‌اند.»

بر اساس این گزارش «سفر یک میلیون و ۹۰ هزار گردشگر ایرانی به ترکیه حدود ۹۱۰ میلیون دلار تمام شد. تاسیس بیش از ۹۸۰ شرکت در این کشور نیز سرمایه‌گذاری ۴۹۲ میلیون دلاری ایرانی‌ها در ترکیه را به دنبال داشت. قیمت خرید ۱۰ هزار و ۷۱۳ ملک هم نزدیک به ۲.۷ میلیارد دلار بود.»

رسانه‌های نزدیک به جمهوری اسلامی ایران با انتشار آمار و ارقام مربوط به خرید خانه و سرمایه‌گذاری ایرانی‌ها در ترکیه به خروج سرمایه از ایران اشاره می‌کنند و آن را «فاجعه‌بار» می‌دانند. سوی دیگر این ماجرا ایرانیانی قرار دارند که در پی ناامیدی از بهبود وضعیت داخلی کشور و با امید ارتقای کیفیت زندگی، مهاجرت می‌کنند.

اقامت خارجی‌ها در ترکیه روش‌های مختلفی دارد ولی بیشتر ایرانی‌ها از طریق خرید خانه، سرمایه‌گذاری، دانشجویی، پناهجویی و اقامت توریستی در این کشور زندگی می‌کنند. گزارش اداره مهاجرت ترکیه آشکار می‌کند که در حال حاضر حدود ۱۱۵ هزار ایرانی در شهرهای مختلف ترکیه اقامت دارند بااین‌حال اغلب آنان در شهرهای استانبول، آنتالیا و آنکارا ساکن‌اند. طبق تصمیم دولت ترکیه پناهجویان نیز در شهرهای کوچک و پناهجوپذیر این کشور اقامت داده می‌شوند.

اقامت از طریق خرید ملک

اقتصاد ترکیه در ماه‌های گذشته وضعیت بی‌سابقه‌ای را تجربه کرد، نرخ تورم افزایش یافت و ارزش لیر با کاهش زیادی روبه‌رو شد. به دنبال این نوسان‌ها بازار مسکن ترکیه برای شهروندان این کشور با رکود قابل‌توجهی روبه‌رو بود اما همچنان خریداران خارجی به خرید خانه در این کشور تمایل نشان دادند.

بر اساس گزارش مرکز آمار ترکیه در ۱۲ ماه منتهی به ماه مارس سال ۲۰۲۲ خارجی‌ها نزدیک به ۶۴ هزار خانه در ترکیه خریدند که از این میان خریداران ۱۰ هزار و ۷۱۳ ملک ایرانی‌ها بودند. خرید خانه در ترکیه برای خارجی‌ها مزایایی دارد مثلا اینکه اگر ارزش ملک آنان تا قبل از ماه مارس ۲۵۰ هزار دلار بوده باشد می‌توانند پس از پنج سال تابعیت ترکیه را دریافت کنند. خریدارانی هم که ارزش ملک آنان پایین‌تر است می‌توانند اقامت موقت یا توریستی این کشور را بگیرند و هرسال آن را تمدید کنند. پیش‌تر امکان دریافت اقامت موقت از طریق اجاره خانه نیز وجود دارد اما حالا سخت‌گیری‌های دولت ترکیه بیشتر شده است.

مطابق با تصمیم جدید دولت این کشور متقاضیان دریافت تابعیت ترکیه باید ارزش ملک خود را تا ۴۰۰ هزار دلار افزایش دهند. با درخواست تمدید اقامت توریستی یا موقت افرادی که در ترکیه خانه‌ اجاره کرده‌اند نیز موافقت نمی‌شود؛ این افراد دو راه بیشتر ندارند یا اینکه پس از پایان مهلت قانونی، خاک ترکیه را ترک کنند یا اینکه در این کشور خانه بخرند.

ترکیه قصد داشت سخت‌گیری‌های مربوط به اعطای اقامت توریستی را در سال ۲۰۱۹ اجرا کند اما با آغاز همه‌گیری کرونا و لغو پروازها این قانون را تعلیق کرد. حالا با گذشت دو سال زمزمه‌هایی مبنی بر اجرای دوباره قانون شنیده می‌شود و اداره مهاجرت ترکیه نیز این موضوع را تایید کرده است.

در پی این سخت‌گیری‌ها احتمالا آمار خریداران ایرانی خانه در ترکیه بیشتر هم می‌شود، کما اینکه در دو سال گذشته ایرانی‌های زیادی با خرید خانه در ترکیه سعی کردند اقامت خود را در این کشور تثبیت کنند.

تاسیس شرکت و سرمایه‌گذاری
باوجوداینکه قوانین مهاجرتی ترکیه هر روز سخت‌گیرانه‌تر می‌شود، ایرانیان مقیم این کشور می‌کوشند روش‌های مختلف ماندن در ترکیه را بیازمایند؛ یکی از این روش‌ها نیز تاسیس شرکت است.

تاسیس شرکت در ترکیه به‌خصوص برای ایرانیانی که توان مالی خرید خانه در این کشور را ندارند همه به‌صرفه‌تر است هم تا حدودی ماندن آنان را تضمین می‌کند اما حتی تاسیس شرکت‌ هم چالش‌های خودش را دارد. به‌عنوان‌مثال در یکی از روش‌های تاسیس شرکت، سرمایه‌گذار و بنیان‌گذار شرکت موظف است پنج شهروند ترکیه‌ای را استخدام کند.

آمارهای رسمی ترکیه نشان می‌دهد ایرانی‌ها در ۱۲ ماه منتهی به ماه مارس ۲۰۲۲ بالغ‌بر ۹۸۰ شرکت در ترکیه سرمایه‌گذاری کردند. روزنامه فرهیختگان مدعی است که هر یک از این شرکت‌ها با ۵۰۰ هزار دلار سرمایه اولیه تاسیس شده‌اند و درنتیجه حدود ۴۹۲ میلیون دلار سرمایه از ایران خارج شده است باوجوداین ادعاها گزارش‌های میدانی آشکار می‌کند برخی از ایرانیان به این دلیل که نمی‌خواهند به ایران بازگردند شرکت‌هایی با سرمایه اولیه اندک در ترکیه تاسیس می‌کنند که هیچ‌گونه بازدهی مالی ندارند و سرمایه‌گذار هزینه‌های آن را از جیب می‌پردازد. این اقدام صرفاً برای آن است که سرمایه‌گذار بتواند اقامت خود را در ترکیه تضمین کند.

گردشگران ایرانی در ترکیه

علاوه بر ایرانیانی که از طریق خرید ملک و سرمایه‌گذاری اقامت در ترکیه را انتخاب می‌کنند، این کشور برای گردشگران نیز مقصدی جذاب است. مطابق با گزارش مرکز آمار ترکیه در سال ۲۰۲۱ میلادی بیشترین گردشگران خارجی از کشورهای روسیه، آلمان، اوکراین و بلغارستان به ترکیه سفر کردند. ایرانی‌ها نیز رتبه پنجم را داشتند. به‌طوری‌که یک میلیون و ۹۰ هزار گردشگر ایرانی به ترکیه سفر کردند. این گزارش می‌افزاید هر گردشگر به‌طور میانگین ۸۳۴ دلار در ترکیه هزینه کرده است؛ با این حساب گردشگران ایرانی نزدیک به ۹۱۰ میلیون دلار در ترکیه هزینه کرده‌اند.

ترکیه نزدیک‌ترین مقصد مسافرتی و مهاجرتی برای ایرانیانی است که روزبه‌روز از بهبود اوضاع در کشور خود ناامید می‌شوند. بهبود کیفیت زندگی، تجربه آزادی‌های مدنی، تحصیل، پیشرفت کاری و دریافت تابعیت ازجمله دلایلی است که موجب می‌شود ایرانیان این کشور را برای زندگی و اقامت انتخاب کنند اما مقام‌ها و رسانه‌های جمهوری اسلامی ایران بدون اشاره به این دلایل، مدعی‌اند که با خروج سرمایه‌ها از ایران وضعیت اقتصادی «فاجعه‌بارتر» می‌شود.