همزمان با انتشار گزارش‌هایی در رسانه‌های آمریکایی و اسرائيلی مبنی بر افزایش احتمال حمله به تاسیسات نظامی یا هسته‌ای ایران، به نظر می‌رسد که مقامات جمهوری اسلامی در تلاش برای پیشگیری از چنین اتفاقی، دچار نگرانی، واهمه و حتی دستپاچگی شده‌اند.
یکی از این نشانه‌های دستپاچگی را می‌توان در انتشار پست جنجالی در شبکه اجتماعی ایکس و سپس حذف آن از سوی محمد مرندی جستجو کرد.
محمد مرندی که پیش از این مشاور رسانه‌ای تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای جمهوری اسلامی بود و فرزند علیرضا مرندی، از نزدیکان و پزشک معتمد علی خامنه‌ای است، در واکنش به خبری مبنی بر طرح ایده حمله به تاسیسات هسته‌ای ایران در تیم دونالد ترامپ، نوشت: «مشکل جزئی؛ پایگاه هوایی العدید آمریکا در قطر کوچک است. در صورت تجاوز [به سایت‌های هسته‌ای ایران]، تاسیسات و زیرساخت‌های گاز طبیعی در قطر به کلی نابود می‌شود. از این رو گاز طبیعی از دوحه وجود نخواهد داشت. از این رو، قطر وجود نخواهد داشت. همه چیز به همین جا ختم نمی‌شود.» مرندی ساعتی بعد این توئیت را که واکنش‌های زیادی برانگیخته بود، حذف کرد.
اشاره این تحلیلگر سیاسی وابسته به جمهوری اسلامی به خبری بود که در نشریه وال‌استریت ژورنال منتشر شد. این نشریه گزارش داده بود که تیم دونالد ترامپ برای متوقف کردن برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی در حال بررسی گزینه‌های مختلف از جمله حمله هوایی پیشگیرانه است. بر اساس این گزارش، تیم مشاوران ترامپ نگران‌اند که فشار اقتصادی برای متوقف کردن برنامه‌های هسته‌ای تهران کافی نباشد و از همین رو در حال بررسی گزینه نظامی‌اند.
این روزنامه آمریکایی مدعی شد که اکنون گزینه حمله به تاسیسات هسته‌ای ایران با جدیت بیشتری در تیم دولت انتقالی بررسی می‌شود. به نوشته این رسانه، تیم ترامپ همچنین در حال بررسی سقوط رژیم بشار اسد، حکومت متحد تهران و تضعیف شدید گروه‌های نیابتی جمهوری اسلامی از جمله حزب‌الله و حماس در حمله‌های اسرائیل است.
این احتمال آنجایی بیشتر شد که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری منتخب آمریکا و شخصیت سال ۲۰۲۴ مجله تایم در گفتگو با این نشریه، در پاسخ به سوالی درمورد احتمال جنگ با جمهوری اسلامی ایران در دوره ریاست‌جمهوری‌اش گفت: «هر اتفاقی ممکن است رخ دهد. وضعیت بسیار ناپایداری است.»
او در ادامه افزود: «ما مشکلات عظیم جهانی داریم که در دوره ریاست‌جمهوری من نداشتیم. وقتی من کاخ سفید را ترک کردم، ایرانی داشتیم که خیلی تهدیدکننده نبود، آنها پولی نداشتند، به حماس پول نمیدادند، به حزب‌الله پول نمیدادند.»
ترامپ پیشتر نیز در پی گزارش‌ها مبنی بر تلاش سپاه پاسداران برای ترور او، جمهوری اسلامی ایران را تهدید کرده بود.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
افزون بر گزارش‌های وال استریت ژورنال و تایم، نشریه نیویورک تایمز نیز در روزهای گذشته نوشت که پنج مقام ایرانی اعلام کردند پس از سقوط حکومت بشار اسد، بسیاری از همکارانشان در جلسات خصوصی اذعان کرده‌اند جمهوری اسلامی طی تنها ۱۱ روز نفوذ و دستاوردهای خود در سوریه را از دست داده است. این مقامات گفته‌اند که جمهوری اسلامی اکنون در وضعیت «آشفتگی» قرار دارد و به دنبال راه‌حلی برای باقی ماندن در سوریه است.
افزایش احتمال حمله اسرائيل
انتشار چنین خبری همزمان با آن است که ستاد فرماندهی مرکزی آمریکا (سنتکام) اعلام کرد ژنرال مایکل کوریلا، فرمانده این ستاد، در روزهای چهارشنبه تا جمعه، ۲۱ تا ۲۳ آذر، به دعوت هرتزی هالوی، رئیس ستاد کل ارتش اسرائیل، به تل‌آویو سفر کرده است.
به گفته سنتکام، ژنرال کوریلا در این سفر با مقامات نظامی اسرائیل درباره مسائل امنیتی منطقه‌ای از جمله وضعیت سوریه و آمادگی برای مقابله با تهدیدهای استراتژیک و منطقه‌ای گفتگو کرده است.
در همین حال، برخی گزارش‌های منتشرشده در رسانه‌های اسرائیلی نیز حاکی از آن است که نابود شدن پدافند هوایی سوریه در روزهای اخیر، راه را برای حمله احتمالی اسرائیل به تاسیسات هسته‌ای ایران هموارتر می‌کند.
تایمز اسرائيل نیز به نقل از مقامات ارتش اسرائیل که نامی از آنها نبرده است، گزارش داده که به دنبال تضعیف گروه‌های شبه‌نظامی تهران در خاورمیانه و سقوط دولت بشار اسد، نیروی هوایی اسرائیل به آمادگی و آماده‌سازی برای حمله احتمالی علیه تاسیسات هسته‌ای ایران ادامه می‌دهد.
بر اساس این گزارش، ارتش اسرائيل بر این باور است که شکست‌های اخیر برای جمهوری اسلامی ممکن است آن را به سوی توسعه گسترده‌تر برنامه‌های هسته‌ای سوق دهد بنابراین باید از آن پیشگیری کرد.
تایمز اسرائیل نوشت که مقامات نظامی اسرائیل روز پنجشنبه گفتند نیروهای دفاعی اسرائیل بر این باورند که در پی تضعیف گروه‌های نیابتی جمهوری اسلامی در خاورمیانه و سقوط چشمگیر رژیم بشار اسد در سوریه، فرصتی برای حمله به تاسیسات هسته‌ای ایران وجود دارد.
جمهوری اسلامی همواره دستیابی به تسلیحات هسته‌ای را رد کرده و می‌گوید هم برنامه فضایی و هم فعالیت‌های هسته‌ای را صرفا برای اهداف غیرنظامی پیش می‌برد. با این حال، آژانس‌های اطلاعاتی ایالات متحده و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌گویند که ایران تا سال ۲۰۰۳ یک برنامه هسته‌ای نظامی سازمان‌یافته داشت و به توسعه برنامه هسته‌ای خود فراتر از نیازهای غیرنظامی ادامه داد. اسرائیل مدعی است که جمهوری اسلامی هرگز واقعا برنامه تسلیحات هسته‌ای خود را رها نکرده و بسیاری از سایت‌های هسته‌ای آن در زیر کوه‌های به شدت مستحکم مدفون شده‌اند.
افزایش احتمال حمله اسرائیل به تاسیسات هسته‌ای ایران پس از آن نگرانی‌های بیشتری را برانگیخته است که روز پنجشنبه، نیروی هوایی ارتش اسرائیل اعلام کرد که پس از بیش از یک دهه به برتری کامل هوایی در سوریه دست یافته است. مقامات نظامی اسرائیل گفتند که برتری هوایی بر سوریه می‌تواند عبور امن‌تری را برای هواپیماهای نیروی هوایی ارتش به منظور حمله به ایران فراهم کند.
به گفته ارتش اسرائيل، تاکنون بیش از ۸۰ درصد از سیستم‌های دفاع هوایی رژیم سابق بشار اسد، متحد تهران، در سراسر سوریه منهدم شده و اکنون تنها تعداد معدودی از سامانه‌های دفاع هوایی در سوریه باقی مانده‌اند که تهدید بزرگی برای نیروی هوایی ارتش اسرائیل محسوب نمی‌شوند.
بنا بر این گزارش، اگر در گذشته، نیروی هوایی ارتش اسرائيل برای انجام حملات به اهداف مرتبط با ایران نمی‌توانست مستقیم بر فراز دمشق پرواز کند، اکنون این توانایی را به دست آورده است. این در حالی است که حزب‌الله لبنان به عنوان نیروی شبه‌نظامی جمهوری اسلامی نیز در ماه‌های گذشته ضربات سختی را متحمل شده است.
انتقال تجهیزات نظامی روسیه
نیروی هوایی ارتش اسرائیل همچنین اعلام کرده است که می‌تواند پهپادهای نظارتی را بدون ترس از سرنگونی آنها از سوی سامانه‌های دفاع هوایی پیشرفته ساخت روسیه بر فراز پایتخت سوریه بفرستد.
این ادعا همزمان با آن است که خبرگزاری رویترز گزارش داده هواپیمای باری روسی از پایگاه هوایی روسیه در لاذقیه سوریه به مقصد لیبی پرواز کرد. مقامات امنیتی سوریه به رویترز گرفتند که انتظار می‌رود در روزهای آینده پروازهای بیشتری از پایگاه هوایی حمیمیم در استان لاذقیه انجام شود. تلویزیون الحدث نیز بامداد شنبه ۲۴ آذر تصاویری از خروج کاروان نظامی روسیه از حومه دمشق پخش کرد.
واشنیگتن‌پست نیز در گزارشی با استناد به عکس‌های ماهواره‌ای شرکت مکسار اعلام کرد که نیروهای روسی در حال جمع‌آوری تجهیزات و بارگیری آنها در هواپیماهای باری در پایگاه حمیمیم هستند. با این وجود واشینگتن‌پست تاکید کرد که هنوز مشخص نیست آیا مسکو قصد دارد به طور کامل سوریه را ترک کند یا خیر.
پایگاه هوایی حمیمیم سوریه از سال ۲۰۱۷ با قرارداد اجاره ۴۹ ساله میان دولت روسیه و حکومت بشار اسد در اختیار نیروهای روسیه قرار گرفت.
عقب‌نشینی جمهوری اسلامی؟
همزمان با داغ شدن بحث حمله به تاسیسات نظامی یا هسته‌ای جمهوری اسلامی و هشدار اروپا درباره فعال شدن مکانیسم ماشه، رویترز گزارش داده است که تهران با نظارت‌های بیشتر و سختگیرانه‌تر در تاسیسات هسته‌ای فوردو که غنی‌سازی ۶۰ درصدی در آن انجام می‌شود، موافقت کرده است.
در همین حال، محمد اسلامی، رئيس سازمان انرژی اتمی ایران روز شنبه مدعی شد که تهران برای بازرسی و دسترسی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از تاسیسات هسته‌ای خود هیچ‌گونه منعی ایجاد نکرده است.
اسلامی در تلاش برای این که اوضاع را عادی جلوه دهد، ضمن تاکید بر اینکه «طبیعی است که با افزایش ظرفیت، تعداد بازرسی‌ها نیز افزایش یابد»، به خبرنگاران ایرانی گفت: «هیچ مانعی برای بازرسی و دسترسی آژانس ایجاد نکردیم و نمی‌کنیم. در چارچوب پادمان عمل می‌کنیم و آژانس هم طبق ضوابط عمل می‌کند، نه یک کلمه کمتر و نه یک کلمه بیشتر. این امر بدیهی و طبیعی است که با افزایش ظرفیت تعداد بازرسی‌ها نیز باید افزایش یابد.»
هنوز درباره چگونگی نظارت ماموران آژانس بر تاسیسات هسته‌ای نطنز گزارشی منتشر نشده است. جمهوری اسلامی ایران فروردین ۱۴۰۰ از آغاز غنی‌سازی ۶۰ درصدی خبر داده بود و بنابر گزارش‌های آژانس، این پروژه در دو تاسیسات فردو و نطنز درحال انجام است. اگر غلظت حدود ۴۲ کیلوگرم اورانیوم ۶۰ درصد غنی‌شده افزایش یابد این مقدار برای تولید یک بمب اتم کافی است و ایران نیز در حال حاضر بیش از چهار برابر این مقدار را در اختیار دارد.
