نوروز برای ایرانیان همواره فرصتی مناسب برای دوری از چالش‌های روزگار، دید و بازدید با اقوام و آشنایان، پوشیدن لباس‌های نو، سفر به شهرها و دیدار از جاذبه‌های گردشگری و باستانی محسوب می‌شود. 

اما نوروز امسال تفاوت بسیاری با سال‌های گذشته دارد و بحران شیوع ویروس مرگبار کرونا بر این عید باستانی سایه انداخته است، به ویژه این که شدت شیوع ویروس کرونا، ایران را تبدیل به عمده‌ترین کانون شیوع این بیماری در خاورمیانه، و به عنوان دومین کانون گسترش ویروس کووید۱۹ پس از چین، در آسیا کرده است. 

هنوز نوروز فرا نرسیده بود که بحران بیماری کرونا ایران را دچار چالش کرد و بر تمام عرصه‌های زندگی، از جمله جشن‌های نوروزی سایه افکند و تمام برنامه و نمادهای عید نوروز را دگرگون کرد. 

نگرانی از شیوع ویروس کرونا همه جا را تعطیل کرد، اغلب مغازه‌هاو فروشگاه‌ها بسته شدند، و با اعمال محدودیت رفت و آمد، جاده‌ها و خیابان‌ها کاملا خالی شد و هیچ نمادی که نشان از جشن‌های نوروزی داشته باشد، به چشم نمی‌آمد. 

شیوع پرشتاب ویروس کرونا که تا کنون بیش از ۲۵ هزار نفر را در ایران مبتلا کرده است و منجر به جان باختن حدود دو هزار نفر شده است، اغلب مردم ایران را وادار به خانه‌نشینی کرده است. مردم برای این که از آلوده شدن به این ویروس مرگبار اجتناب کنند، عید دیدنی امسال را از طریق فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی انجام می‌دهند.

از سوی دیگر، حکومت ایران که برای تامین منافع خود از هر تحول و بحران، بهره‌برداری سیاسی می‌کند، سعی دارد سهل‌انگاری و ناتوانی خود را در مهار بحران شیوع ویروس کرونا به گونه‌ای توجیه کند. 

حکومت ایران برای فرار از مسئولیت، گاهی تحریم‌های بین‌المللی را عامل این دشواری می‌داند و گاهی تئوری توطئه را مطرح می‌کند و واشنگتن را متهم به راه‌اندازی جنگ بیولوژیکی می‌کند. 

این در حالی‌ست که در آغاز بحران شیوع ویروس کرونا، حکومت ایران همه هشدارها و سفارش‌ها را مبنی بر متوقف کردن پروازها به چین نادیده گرفت و از تعلیق پروازها به شهر ووهان چین که منبع اصلی ویروس کرونا در جهان شناخته می‌شود، خودداری کرد. 

افزون بر آن، حکومت ایران به رغم هشدار پزشکان، اهمیتی برای محدودیت عبور و مرور و قرنطینه قائل نشد و از بستن اماکن زیارتی در قم و مشهد خودداری کرد، و البته همین امر منجر به گسترش شدید ویروس کرونا در ایران و حتی در کشورهای همسایه شد.

آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، برای پنهان کردن اقدامات ناموفق حکومت در راستای مقابله با بحران کرونا، صحبت از توانایی‌های قابل ستایش دولت در تمام عرصه‌ها از جمله در عرصه مبارزه با ویروس کرونا کرد و با دراز کردن انگشت ملامت به سوی ایالات متحده، دولت آن کشور را به نشر این ویروس مرگبار متهم کرد. 

این در حالی‌ست که آمریکا پس از چین و ایتالیا به عنوان سومین مرکز شیوع بیماری کرونا در جهان به شمار می‌رود. 

اما به نظر می‌رسد که ادعاهای بی‌اساس رهبر جمهوری اسلامی ایران از این بیش نمی‌ٔتواند مردم ایران را فریب دهد، زیرا پس از سال‌ها رنج و زحمت، اکنون مردم ایران، به ماهیت این حکومت و ترفندهای رنگارنگ آن پی برده‌اند و می‌دانند که همین حکومت، مردم را در ده‌ها بحران سیاسی، اقتصادی و امنیتی فرو برده است و از حل ساده‌ترین بحران هم عاجز است. 

بنابراین، بر هیچکس پوشیده نمانده است که ادعای رهبر جمهوری اسلامی ایران در مورد توانایی‌های دولت برای مقابله با ویروس مرگبار کرونا که شیوع پرشتاب آن، توانایی و فناوری بزرگ‌ترین کشورهای جهان را به چالش کشیده است، چیزی جز اغراق و گزاف‌گویی نیست.

اما حسن روحانی، رئیس جمهوری اسلامی ایران، تحریم‌ها را بهانه‌ای برای پوشاندن ناکامی‌های دولت خود قرار می‌دهد و تمام نابسامانی‌های اقتصادی و عدم موفقیت در مهار شیوع ویروس کرونا در ایران را ناشی از پیامدهای تحریم‌های بین‌المللی می‌داند. 

روحانی به جای این که در صدد یافتن راه حلی برای جلوگیری از انتشار ویروس کرونا شود، پیوسته در مورد نقش تحریم‌های آمریکا در گسترش شیوع بیماری کرونا صحبت می‌کند. 

این در حالی است که ایالات متحده بارها تأکید کرده است که تحریم‌های اعمال شده علیه ایران شامل مواد غذایی، لوازم پزشکی، داروها و کمک‌های بشردوستانه نیست. 

هنگامی که صحبت از ناکارآمدی اقدامات اتخاذ شده کنونی برای مهار بحران کرونا و ضرورت به قرنطینه شدن شهرها می‌شود، حسن روحانی تحریم‌های آمریکا را عامل اصلی شیوع این بیماری مرگبار می‌داند، زیرا به ادعای وی، دولت نمی‌تواند در سایه تحریم‌های آمریکا، جبران خسارت‌های ناشی از قرنطینگی را متحمل شود. 

جای تعجب است که روحانی در چندین مورد و بیش از چند بار تاکید داشت که دولت هرگز قصد قرنطینه کردن شهرها و اعمال محدودیت عبور و مرور را در روزهای نوروز ندارد.

پافشاری حکومت حاکم بر ایران برای دنبال کردن راهبرد ناموفق مقابله با شیوع ویروس کرونا و عدم توسل به اعمال محدودیت‌های عبور و مرور و قرنطینه در روزهای تعطیلی نوروز، منجر به شیوع بی‌سابقه ویروس کرونا در کشور شد، به ویژه این که در نتیجه عدم اجرای محدودیت‌های عبور و مرور، حدود سه میلیون نفر از اهالی استان‌هایی که ویروس کرونا در آن‌ها به شدت گسترش یافته بود، در ایام نوروز به استان‌های مختلف ایران سفر کردند و این ویروس مرگبار را در سراسر کشور انتشار دادند. 

آن چه بیشتر از همه چیز مایه نگرانی می‌شود، این است که مقامات امنیتی و بهداشتی ایران اعلام کردند که علایم بیماری کرونا مانند تب و سرفه در بسیاری از افرادی که در سفرهای نوروزی بودند مشاهده می‌شد؛ بدین معنی که پس از بازگشت مردم از مسافرت، ایران با موج جدید و گسترده‌ای از شیوع ویروس کرونا رو‌به‌رو خواهد شد.

البته دولت ایران می‌بایست از آغاز شیوع این بیماری مرگبار، کلیه اقدامات بهداشتی لازم را برای جلوگیری از گسترش این ویروس در پیش می‌گرفت، اما اکنون که این بیماری مهلک همه جا را فرا گرفته است و پیامدهای آن برای سلامتی مردم نگران کننده شده است، دولت ایران تازه به فکر اتخاذ برخی تدابیر پیشگیرانه افتاده است. 

در پرتو همین نگرانی، دولت تصمیم گرفته است محدودیت‌های تازه‌ای را وضع کند و ضمن اعمال منع عبور و مرور و بستن پارک‌ها و مناطق تفریحی، مانع خروج مردم در روز سیزده به‌در شود. تردیدی نیست که اگر دولت ایران تدابیر لازم را از همان آغاز اتخاذ می‌کرد، امروز مردم ایران با چنین فاجعه رو‌به‌رو نمی‌شدند.

البته اگر دولت ایران تصمیم جدی برای جلوگیری از شیوع این ویروس مرگبار می‌داشت و سلامتی شهروندان را در اولویت قرارمی‌داد، می‌بایست از نخستین روز شیوع این بیماری، در صدد اجرای اقدامات پیشگیرانه‌ای می‌شد که کشورهای منطقه به منظور جلوگیری از انتشار این بیماری مهلک اتخاذ کرده‌اند. 

شکی نیست که اقداماتی همچون بستن فرودگاه‌ها و متوقف کردن پروازها، اعمال ممنوعیت شدید رفت و آمد، تعطیلی شهرهای آلوده با ویروس و قرنطینه کردن مبتلایان به ویروس کرونا، می‌توانست به میزان چشمگیری از شیوع ویروس کرونا در ایران جلوگیری کند.

در فرجام، برای تمامی اقشار مختلف ملت برادر ایران آرزوی سلامتی و عافیت می‌کنم و امیدوارم بحران فاجعه‌بار بیماری کرونا که بسیاری از کشورها را به چالش کشیده است، به زودی از جهان رخت بربندد.

دکتر محمد السلمی بنیانگذار و رئیس موسسه بین‌المللی مطالعات ایران است.