محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، در پاسخ به رئیس جمهور آمریکا که گفته بود می‌خواهد از ایران بشنود که به سلاح هسته‌ای «نه» می‌گوید، پاسخ «نه» را از زبان رهبر جمهوری اسلامی گفت که قبلاً فتوایی در ممنوعیت استفاده از سلاح هسته‌ای صادر کرده بود. دونالد ترامپ روز دوشنبه، در کنفرانس خبری مشترک با شینزو آبه، نخست وزیر ژاپن در توکیو این موضوع را مطرح کرد و گفت: «ایران با رهبران کنونی می‌تواند کشور بزرگی باشد». او تأکید کرد، به دنبال تغییر رژیم در ایران نیست. ساعاتی پس از این کنفرانس خبری ظریف در صفحه توییترش نوشت: «عمل و نه حرف، نیت ترامپ را آشکار می‌کند».
اظهارات ترامپ و پاسخ توییتری ظریف که مخالفت با سلاح هسته‌ای را تا سطح رهبری - به عنوان تصمیم گیرنده نهایی- ارتقاء داد، پس از هفته‌ها جنگ لفظی بین ایران و آمریکا فضا را به اندازه ای تغییر داد که برخی حامیان جمهوری اسلامی آن را به کوتاه آمدن ایالات متحده تعبیر کردند و برخی براندازان نیز رأی به عبور از ترامپ دادند.
اما با توجه به سابقه رفتاری ترامپ، نمی‌توان نتیجه‌گیری شتابزده‌ای داشت. ترامپ غیر قابل پیش‌بینی است و به طور خودآگاهانه‌ای این ویژگی را برای مخاطب پررنگ جلوه می‌دهد. رئیس جمهور آمریکا پیش‌تر به طور تلویحی گفته بود نگاه معامله گرایانه‌ای دارد و معتقد است سردرگم نگاه داشتن طرف مقابل به نفع او و معامله احتمالی است.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
در دو ماه اخیر، از فاصله قرار گرفتن نام سپاه در فهرست سازمان‌های تروریستی تا لشگرکشی ایالات متحده به خلیج فارس و اعمال تحریم‌های جدید، ترامپ موضع‌گیری‌های متعددی در مورد ایران داشته است. لحن برخی از آنها تند و لحن برخی مداراجویانه بوده است، اما معمولا یک نقطه مشترک در اغلب آنها وجود داشته و آن ابراز تمایل به مذاکره با رهبران ایران – و نه اپوزیسیون- است. از سوی دیگر ترامپ هیچگاه از تغییر رژیم در ایران به عنوان استراتژی کاخ سفید سخن نگفته است. در واقع برخی سیاست فشار حداکثری بر ایران را به معنی هدف گذاری ایالات متحده برای تغییر رژیم ترجمه کردند. شروط ۱۲ گانه‌ای که مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا، برای مذاکره با ایران مطرح کرد، از نگاه برخی تحلیلگران تفاوت چندانی با فرو ریختن ماهیت رژیم ندارد. شرط‌هایی که علاوه بر برنامه‌های هسته‌ای و موشکی، ماجراجویی‌های منطقه‌ای ایران را نیز کنترل می‌کند. اما ترامپ در موضع گیری‌های چند هفته اخیر خود اشاره‌ای به آن نکرده و روشن نیست اصرار بر مذاکره با در نظر گرفتن این شرط‌ها مطرح می‌شود یا خیر.
دیوید پترائوس، رئیس اسبق سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سی آی ای)، بر این باور است که باوجود موضع‌گیری‌های تند چهره‌های نئومحافظه کار، مانند جان بولتون، مشاور امنیت ملی آمریکا، ترامپ به دنبال تغییر رژیم در ایران نیست. هرچند که شخص بولتون نیز در گفتگوی ژوئن گذشته با فاکس نیوز اعلام کرد، هدف از اعمال تحریم‌ها، تغییر رفتار ایران است نه تغییر رژیم آن.
رئیس جمهور آمریکا انتخابات نوامبر ۲۰۲۰ را پیش رو دارد و برای حل و فصل مسأله ایران پیش از آغاز رقابت‌های انتخاباتی مصمم به نظر می‌رسد. مذاکره با ایران، آسان‌ترین و کم هزینه‌ترین راهی است که می‌تواند این هدف را محقق کند. او همانگونه که ظریف پیش‌تر توصیه کرده بود، این بار با احترام از ایران و رهبرانش سخن گفته و تغییر رژیم را رد کرده تا شاید به گفته ظریف، «جواب» بگیرد.
در حال حاضر عباس موسوی، سخنگوی وزارت امور خارجه می‌گوید: «ایران بنا ندارد با هیچ یک از مقامات آمریکایی مذاکره داشته باشد و فعلاً چشم اندازی برای مذاکره نیست». او در عین حال به این نکته اشاره می‌کند که ایران فعلاً پیام ویژه‌ای برای کسی ندارد، اما اگر داشته باشد، نیاز به کانال نخواهد داشت.
موسوی در حالی این اظهارات را مطرح می‌کند که در پاسخ به پرسشی در اولین نشست خبری خود، شنیده‌ها در مورد سفر نخست وزیر ژاپن به تهران را تأیید کرده و می‌گوید تاریخ سفر او به زودی نهایی می‌شود. خبرگزاری ان‌اچ‌کی تاریخ سفر نخست وزیر ژاپن به تهران را دو هفته دیگر اعلام کرده است.
ترامپ روز دوشنبه پس از ملاقات با شینزو آبه به طور تلویحی از نقش میانجیگری ژاپن بین ایران و آمریکا حمایت کرده بود. او به خبرنگاران گفت، در جریان رابطه خوب نخست وزیر ژاپن و رهبران ایران قرار دارد و آبه در این مورد با او صحبت کرده است. ترامپ افزود: «معتقدم ایرانیان علاقمند به مذاکره هستند. اگر آنها بخواهند، ما هم می‌خواهیم. هیچ کس نمی‌خواهد اتفاق وحشتناکی بیفتد».
در شرایطی که شش کشور شامل عمان، سوئیس، کویت، عراق، روسیه و ژاپن به طور علنی نسبت به میانجیگری بین تهران و واشینگتن اعلام آمادگی کرده‌اند، مقامات جمهوری اسلامی هنوز به طور علنی از این پشنهادها استقبال نکرده‌اند. اما سفر نخست وزیر ژاپن به تهران پس از ۴۰ سال، در حالیکه اخیراً میزبان ظریف و سپس ترامپ بود، و دستور کار او برای ملاقات با آیت‌الله خامنه‌ای- همان رهبری که ترامپ می‌گوید ایران می‌تواند با حضور او هم کشور بزرگی باشد- فراتر از یک اتفاق عادی است.
