در پی افزایش تبادل اتهامات میان واشنگتن و پکن بر سر مسئولیت پذیری در مورد انتشار ویروس کرونا و اظهارات دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا در مورد این که بخشی از مسئولیت شیوع بیماری کرونا به دوش سازمان بهداشت جهانی می باشد، سازمان ملل متحد برای نخستین بار خود را در برابر چالش بزرگی یافته است که می تواند آینده این سازمان را تهدید کند.

در همین راستا، آنتونیو گوترش، دبیر کل سازمان ملل در نخستین اجلاس شورای امنیت برای بررسی شیوه های جلوگیری از این بیماری مرگبار، اذعان کرد که جهان با چنان بحران فاجعه بار و بی سابقه مواجه شده است که صلح و امنیت بین المللی را تهدید می کند و ممکن است پیامدهای آن منجر به بروز خشونت و تنش های اجتماعی شود، بنابر این بایستی تمام کشورهای جهان برای مقابله با این ویروس کشنده متحد شوند.

با این حال، به نظر می رسد خطر گسترش شتابان این ویروس که در مدت بسیار کوتاهی 200 کشور را در بر گرفته است، فراتر از آن است که کشورهای جهان بتوانند برای مقابله با این فاجعه عصر نوین، هماهنگی و همکاری لازم داشته باشند، به ویژه این که شمار مبتلایان و قربانیان این ویروس همه روزه در افزایش است و تا کنون بیش از یک میلیون نفر در سراسر جهان به این بیماری مبتلا شده و بیش از 100 هزار نفر جان خود را از دست داده اند.

اکنون که شیوع ویروس کرونا، جهان را به چالش کشیده و در این میان، ایالات متحده در عمق این بحران فرو افتاده است، سازمان ملل متحد و شماری از کشورها سعی می کنند رهبری مدیریت بحران را به دست گیرند، زیرا شماری از متخصصان علوم بیماری‌های عفونی همه‌گیر عقیده دارند که ممکن است در پاییز پیش رو، ویروس کرونا بار دیگر شیوع پیدا کند و انتشار آن شدید تر از میزان کنونی باشد. از این رو، لازم است مسئله جلوگیری از گسترش بیماری کرونا در اولویت تلاش های بین المللی قرار گیرد، در غیر این صورت، جهان با فاجعه ی رو به رو خواهد شد که کنترل آن به هیچ صورتی ممکن نخواهد بود.

جالب است به رغم این که شیوع پرشتاب ویروس کرونا، ایالات متحده را به عمده ترین کانون انتشار این بیماری تبدیل کرده است اما نقش رهبری واشنگتن در مبارزه با ویروس کرونا در سازمان ملل نهایت اندک و ناچیز است و قابل مقایسه با میزان وخامت بحران در آمریکا نیست. همین امر باعث شده است تا امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه خواستار برگزاری کنفرانس ویدئویی رهبران پنچ عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل برای ایجاد هماهنگی و راه اندازی برنامه های مشترک به منظور جلوگیری از گسترش بحران کرونا شود. اما به دلیل تشدید تنش میان واشنگتن و پکن بر سر این که مسئولیت شیوع بیماری های همه گیر در طول یک قرن گذشته را کدام کشور بایستی به دوش گیرد، تا هنوز در مورد طرح پیشنهادی رئیس جمهوری فرانسه ‏تصمیمی اتخاذ نشده است.

با این حال، شماری از دیپلمات ها در سازمان ملل عقیده دارند که طرح فرانسه نمی تواند هیچ اقدام عملی را در راستای مبارزه با شیوع بیماری کرونا و یا کاهش پیامدهای آن در جهان اتخاذ کند، تنها کاری که شورای امنیت می تواند آن را انجام دهد ابراز وحدت و همبستگی بین المللی در برابر این ویروس مرگبار خواهد بود.

پس از این که سازمان بهداشت جهانی، در 11 مارس گذشته، ویروس کرونا را یک بیماری همه گیر جهانی اعلام کرد، برخی از چهره های برجسته بین المللی همچون آنتونیو گوترش، دبیر کل سازمان ملل و رهبران کشورهای چین، استونی، تونس، فرانسه و روسیه، راهبردهای را برای مقابله با ویروس کرونا مطرح کردند، البته اعلام آتش بس در سراسر جهان عمده ترین مسئله ای است که در تمامی راهکارها به آن تأکید شده است. اما به گفته دیپلمات ها تا هنگامی که چین و آمریکا تنش ها را کنار نگذارند و نقش فعالی در طرح های پیشنهاد شده ایفا نکنند، سازمان ملل متحد نمی تواند هیچ اقدام عملی را برای مبارزه با ویروس کرونا و پیامدهای ناگوار اقتصادی و اجتماعی ناشی از این بیماری همه گیر انجام دهد.

در همین راستا، ریچارد گان، نماینده سازمان ملل متحد در گروه بین المللی بحران می گوید: بحران شیوع بیماری کرونا نشان داد که ابر قدرت های جهان از جمله چین و ایالات متحده آمادگی رهبری یک طرح بین المللی را ندارند؛ در حالی که جهان برای مقابله با انتشار این بیماری همه گیر، نیاز مبرم به یک وحدت نظر دارد، اما پکن و واشنگتن سرگرم تبادل اتهامات هستند و فرصتی برای رسیدگی به اصل بحران ندارند.

از سوی دیگر، نمایندگان دموکرات در کنگره، سعی می کنند با این استفاده از این فرصت، دولت ترامپ را مورد انتقاد قرار دهند و به گونه ی از این بحران بهره برداری سیاسی کنند. در همین حال، رئیس جمهور ترامپ، هفته گذشته ضمن انتقاد مستقیم از سازمان بهداشت جهانی، گفت: توصیه نادرست سازمان بهداشت به ایالات متحده مبنی بر باز نگه داشتن مرزها با چین، باعث گسترش انتشار ویروس کرونا در همه جا شده و همگان را با فاجعه رو به رو کرد. از سوی دیگر، لیندسی گراهام، سناتور جمهوری خواه در توییتی نوشته است که از ادامه کمک به سازمان ملل متحد پشتیبانی نخواهد کرد. 

با توجه به نکات یاد شده، دیده می شود که در سایه بحران کرونا، اغلب کشورهای بزرگ جهان گرایش قابل ذکری به همکاری و هماهنگی با سازمان ملل متحد ندارند و به عبارت دیگر، اهمیتی به نقش سازمان ملل قائل نمی شوند و هر کشور سعی می کند به شیوه انفرادی به مدیریت این بحران بپردازد. در واقع، این امر بیان کننده کاهش اعتماد روز افزون به سازمان ملل متحد است و فلسفه جودی این سازمان را با چالش های شدیدی رو به رو می کند.

تردیدی نیست که سازمان ملل متحد از هنگام تأسیس در سال 1945 تا کنون در بسیاری از موارد نتوانسته است در حل بحران ها و درگیری های که در نقاط مختلف جهان صورت گرفت نقش موثر و سازنده داشته باشد؛ سازمان ملل متحد در قبال اغلب فاجعه ها و بحران ها تنها به ابراز نگرانی و توصیه به سازش و آشتی بسنده کرده و در عمل هیچ اقدام قابل ذکری نداشته است. همین عملکرد ضعیف در طول چند دهه گذشته باعث شده است تا انتظار همگان از کارایی سازمان ملل متحد کاسته شود. افزون بر آن، تحولات بزرگ و سرنوشت ساز  3 دهه اخیر و رو به رو شدن جهان با بحران های خارج از تصور که راه حل آن ها در چارچوب کنونی سازمان ملل متحد یافت نمی شود، عامل دیگری برای تضعیف سازمان ملل متحد به شمار می رود.

اما گسترش انتشار ویروس کرونا و دچار شدن تمام کشورها به این بیماری مهلک، که جامعه جهانی را با آشفتگی شدیدی مواجه کرده و پرده از ناکارایی های نظام اقتصادی و اجتماعی برداشته است، آزمون دیگری برای سازمان ملل متحد محسوب می شود و بعید نیست که پس از پایان این بحران، سازمان ملل متحد دستخوش تغییرات گسترده ای شود.

https://www.independentarabia.com