دست دادن گرم انور سادات، رئیس‌ جمهوری وقت مصر، با مناخیم بگین، نخست‌وزیر وقت اسرائیل، زیر نگاه رضایتمندانه جیمی کارتر، رئیس ‌جمهوری وقت ایالات متحده، به بیش از ۴۰ سال صلح بین اسرائیل و مصر انجامید و از آن پس تاکنون، همچون منبع مهمی برای ثبات در منطقه ناآرامی از جهان عمل کرده است.

به‌رغم دو قیام وسیع فلسطینی‌ها و مجموعه جنگ‌‌ها بین اسرائیل و حماس، این پیمان صلح همچنان برقرار مانده است. اما اینک با وعده بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، برای اعزام نیروهای اسرائیلی به شهر رفح در مرز با مصر، دولت مصر تهدید کرده که این پیمان را لغو خواهد کرد.

پیمان کمپ‌دیوید چگونه تحقق یافت؟

به گزارش اسوشیتدپرس، بگین، نخست‌وزیر اسرائیل، در ۱۹۷۷ با واگذاری سرزمین‌هایی که اسرائیل یک دهه پیش از آن در جنگ ۱۹۶۷ در خاورمیانه فتح کرده بود، از جمله صحرای سینا، مخالفت کرد.

مصر و اسرائیل چهار جنگ بزرگ با هم داشتند که آخرین آن‌ها در ۱۹۷۳ رخ داد. به همین دلیل، هنگامی که سادات، رئیس ‌جمهوری وقت مصر، تصمیم گرفت راهش را از دیگر رهبران عرب جدا کند و وارد گفت‌وگو با اسرائیلی‌ها شود، جهان به‌شدت حیرت کرد.

اوج این گفت‌وگوها، قرارداد کمپ‌دیوید در سپتامبر ۱۹۷۸ و پیمان صلح در سال بعد از آن بود. بر اساس معاهده صلح، اسرائیل موافقت کرد که از صحرای سینا خارج شود؛ در صورتی که مصر این منطقه را غیرنظامی بگذارد و به کشتی‌های اسرائیلی اجازه عبور از کانال سوئز بدهد.

در نخستین توافق صلح اسرائیل با یک کشور عربی، مصر و اسرائیل روابط دیپلماتیک کامل برقرار کردند.

پیج الکساندر، مدیر اجرایی مرکز کارتر، به اسوشیتدپرس می‌گوید: «توافق کمپ دیوید را سه مرد شجاع رهبری کردند که موضعی جسورانه داشتند، زیرا تاثیرات پایدار را برای صلح و امنیت، هم در آن زمان و هم برای آینده، در نظر داشتند. ما امروز به چنین رهبری نیاز داریم که در حال حاضر در دولت اسرائیل وجود ندارد.»

موضع فعلی مصر چیست؟

دو مقام مصری و یک دیپلمات غربی یکشنبه، ۱۱ فوریه (۲۲ بهمن)، به اسوشیتدپرس گفتند که در صورت حمله نظامیان اسرائیلی به رفح، مصر ممکن است معاهده صلح را تعلیق کند.

بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، می‌گوید رفح آخرین پایگاه باقیمانده حماس پس از بیش از چهار ماه جنگ است، و اعزام نیروهای زمینی برای شکست این گروه ضروری است.

اما مصر با هر اقدامی که فلسطینی‌های ناامید را به عبور از مرز و ورود به خاک مصر وادار کند، مخالف است. رفح همچنین به مثابه نقطه اصلی ورود کمک‌های بشردوستانه در منطقه محاصره‌شده عمل می‌کند و حمله اسرائیل می‌تواند انتقال و تحویل کمک‌های کلیدی را متوقف کند.

با فرار فلسطینی‌ها از دیگر مناطق غزه که زیر بمباران ارتش اسرائیل است، جمعیت رفح از ۲۸۰ هزار نفر به حدود ۱.۴ میلیون نفر افزایش یافته است. صدها هزار نفر در رفح در اردوگاه‌ها زندگی می‌کنند.

نتانیاهو به ارتش دستور داده است که قبل از شروع تهاجم زمینی به رفح، طرحی برای تخلیه همه غیرنظامیان فلسطینی آماده کنند، اما معلوم نیست که غیرنظامیان به کجا فرستاده خواهند شد.

اگر پیمان کمپ دیوید باطل شود؟

پیمان کمپ دیوید تعداد نیروها را در دو طرف مرز به‌شدت محدود کرده و به اسرائیل اجازه داده است که ارتش خود را روی تهدیدهای دیگر متمرکز کند. اگر مصر این پیمان را باطل اعلام کند، می‌تواند به این معنا باشد که اسرائیل دیگر نمی‌تواند به مرزهای جنوبی خود در حکم «منطقه آرام» تکیه کند.

ضرورت تقویت نیروها در امتداد مرز با مصر، بدون شک ارتش اسرائیل را که هم در جبهه شمالی با حزب‌الله لبنان درگیر است و هم در کرانه باختری، با چالش مواجه خواهد کرد.

لغو این پیمان برای مصر نیز  پیامدهای جدی خواهد داشت. مصر از زمان توافق صلح، میلیاردها دلار کمک نظامی از ایالات متحده دریافت کرده است. اگر توافق باطل شود، این بودجه نیز احتمالا به خطر می‌افتد.

پیج الکساندر، مدیر اجرایی مرکز کارتر، می‌گوید که اگر اسرائیل به رفح حمله کند، مصر به جنگ کشیده خواهد شد که برای کل منطقه فاجعه‌بار خواهد بود.