زمستان هسته‌ای؛ آشنایی با بدترین وضعیت احتمالی در جنگ هند و پاکستان

تنها یک اشتباه محاسباتی یا تشدید کنترل‌نشده اوضاع کافی است تا این درگیری به بدترین فاجعه‌ای تبدیل شود که بشریت از زمان جنگ جهانی دوم تاکنون به خود دیده است

طرح گرافیکی با پرچم دو کشور هند و پاکستان و آتش شعله حمله احتمالی اتمی-هوش مصنوعی

پژوهشگران حوزه نظامی هشدار می‌دهند در صورت وقوع جنگ هسته‌ای میان پاکستان و هند ممکن است تنها طی چند دقیقه تا ۱۰۰ میلیون نفر کشته شوند.

از بامداد چهارشنبه ۱۷ اردیبهشت تاکنون، همچنان تنش‌های نظامی میان این دو کشور همسایه در حال افزایش است؛ به‌طوری که دو طرف از کشته و زخمی شدن ده‌ها شهروند غیرنظامی در پی تبادل آتش خبر داده‌اند. در همین حال، جهان با نگرانی اخبار بالا گرفتن شعله‌های آتش جنگ میان این دو کشور مجهز به سلاح هسته‌ای را دنبال می‌کند.

پیش از این، نتایج مطالعه‌ای از پژوهشگران دانشگاه راتگرز در ایالات متحده منتشر شده بود که هشدار می‌داد آغاز جنگ هسته‌ای میان هند و پاکستان می‌تواند در عرض چند دقیقه جان حدود ۱۰۰ میلیون نفر را بگیرد.

این فاجعه با نابودی گسترده زیرساخت‌ها و بروز آتش‌سوزی‌های عظیم همراه خواهد بود که دود حاصل از آن، جو زمین را پر می‌کند و به پدیده‌ای موسوم به «زمستان هسته‌ای» منجر می‌شود؛ پدیده‌ای که می‌تواند قحطی جهانی به همراه داشته باشد. 

هند حدود ۱۶۰ کلاهک هسته‌ای در اختیار دارد و به فناوری موشک‌های بالستیک دوربرد مجهز است.

پاکستان نیز دارای حدود ۱۶۵ کلاهک هسته‌ای است و بر مبنای سیاستی موسوم به «بازدارندگی از طریق استفاده زودهنگام» عمل می‌کند؛ به این معنا که در صورت هرگونه حمله گسترده، بلافاصله پاسخ هسته‌ای خواهد داد.

با این حال به گفته تحلیل‌گران، خطرناک‌ترین نکته آن است که هیچ‌یک از این دو کشور دارای سیستم‌های پیشرفته دفاع موشکی یا توانایی «ضربه دوم تضمینی» نیستند و همین امر می‌تواند هرگونه تبادل هسته‌ای را به فاجعه‌ای سریع و مهارنشدنی تبدیل کند.

در نتیجه در شرایط فعلی که تنش نظامی میان طرفین حالت شدیدی دارد، تنها یک اشتباه محاسباتی یا تشدید کنترل‌نشده اوضاع کافی است تا این درگیری به بدترین فاجعه‌ای تبدیل شود که بشریت از زمان جنگ جهانی دوم تاکنون به خود دیده است.

این تنش‌ها از ۲۲ آوریل امسال آغاز شد؛ زمانی که یک حمله در شهر پهلگام، واقع در بخش هندی کشمیر در پاکستان جان ۲۶ نفر را گرفت و سپس دولت پاکستان، هرگونه دخالت در این حادثه را رد کرد. اما از آن زمان تاکنون تبادل آتش میان دو کشور شدت گرفته و ده‌ها کشته و زخمی بر جای گذاشته است. در همین حال، مقام‌های دو طرف هشدارهایی شدیدالحن صادر کرده‌اند.

در سطح جهانی، درخواست‌ها برای خویشتنداری بین این دو کشور هسته‌ای رو به افزایش است. چین ضمن ابراز «تاسف» و «نگرانی» از تشدید تنش‌ها، واکنش نشان داد و خواستار خویشتن‌داری طرفین شد. روسیه نیز از هر دو کشور خواسته «خویشتنداری به خرج دهند تا از وخامت بیشتر اوضاع جلوگیری شود» و تاکید کرد که امیدوار است تنش‌ها از راه‌های مسالمت‌آمیز و دیپلماتیک حل‌وفصل شوند.

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

در همین حال دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوی آمریکا ابراز امیدواری کرده است که «درگیری میان هند و پاکستان خیلی زود متوقف شود.» مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا هم با همتایان هندی و پاکستانی خود گفت‌وگو کرده و از آن‌ها خواست تا برای «کاهش تنش‌های نظامی» وارد گفت‌وگوی مستقیم شوند.

همچنین آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد هشدار داد که «جهان توان تحمل یک درگیری نظامی دیگر» میان این دو کشور را ندارد و از هر دو کشور خواست تا «بیشترین خویشتنداری نظامی ممکن» را نشان دهند.

مقامات دهلی‌نو می‌گویند هدف از حملات بامداد امروز آنان مراکزی بوده که «زیرساخت‌های تروریستی» داشتند و در حال طراحی حملاتی علیه هند بوده‌اند. سخنگوی ارتش هند گفت این مراکز کاملا نابود شده‌اند. در واکنش، پاکستان اعلام کرد که هند شش منطقه در خاک پاکستان را هدف قرار داده‌است که شامل «سدها و پروژه‌های برق‌آبی و منازل غیرنظامی‌ها» بوده‌اند. پاکستان این اقدام هند را «حمله آشکار جنگی» توصیف کرده و تهدید کرد که علاوه بر حملات امروز، در روزهای آینده نیز‌ پاسخ قاطعی به موشک‌پراکنی‌های هند خواهد داد.

ارتش پاکستان می‌گوید در جریان حمله‌های ۲۴ ساعت اخیر از سوی هند، دست‌کم هشت نفر کشته و حدود ۴۰ نفر مجروح شده‌اند و «دو جنگنده و یک پهپاد هندی را ساقط کرده است». شهباز شریف نخست‌وزیر پاکستان نیز حمله به «پنج منطقه» را «بزدلانه» خوانده و گفته است که این اقدام «بدون مجازات نمی‌ماند.» او گفت: «پاکستان حق کامل دارد که به این حمله بی‌دلیل هند قاطعانه پاسخ دهد و پاسخ قاطعانه‌ای در راه است.»

بیشتر از جهان