شاهین شاسی‌بلند سایپا که با عنوان «اس‌پی صفر» نیز شناخته می‌شود، بیش از یک سال است که در کانون توجه علاقه‌مندان به خودرو قرار دارد. سایپا در نمایشگاه صنعت خودرو سال ۱۴۰۲، از پلتفرمی جدید تحت عنوان بلندپروازانه‌ترین پروژه رونمایی کرد و مسیر تبلیغات درباره آن را به سمت‌وسویی برد که گویی تولید این خودرو قرار است نقطه‌عطفی در تحول محصولات این شرکت باشد.
طبق وعده‌های مطرح‌شده در زمان رونمایی، پلتفرم اس‌پی صفر سایپا قرار بود پایه طراحی و تولید دو مدل متفاوت باشد: یک خودرو هاچ‌بک اقتصادی مناسب استفاده شهری و یک مینی اس‌یو‌وی با طراحی مدرن. طراحی ظاهری این خودرو و برخی ویژگی‌های فنی آن از جمله موتور ۱.۶ لیتری توربوشارژ با توان ۱۴۸ اسب بخار، گیربکس اتوماتیک، سیستم تعلیق مستقل، رینگ‌های ۱۷ اینچی آلومینیومی، ایربگ‌های جانبی، نمایشگر مالتی‌مدیا و حسگر پارک، ورود یک شاسی‌بلند اقتصادی و پرطرفدار را به خیابان‌های ایران وعده می‌داد.
در آن زمان اعلام شد که این خودرو از سال ۱۴۰۳ وارد بازار خواهد شد، اما با گذشت دو سال از رونمایی و با وجود ورود به سال ۱۴۰۴، هنوز هیچ خبر رسمی از آغاز تولید یا عرضه این خودرو منتشر نشده است و نه‌تنها اثری از این خودرو در بازار دیده نمی‌شود، بلکه حتی تصاویر رسمی از خط تولید آن نیز در دسترس نیست.
منابع غیررسمی می‌گویند پروژه شاهین اس‌پی صفر سایپا همچنان در مرحله نمونه‌سازی متوقف مانده و هیچ جدول زمان‌بندی مشخصی برای تولید انبوه آن اعلام نشده است.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
ابهام درباره سرنوشت این محصول باعث شد درباره تحقق این وعده تردیدهایی جدی شکل بگیرد. برخی کارشناسان صنعت خودرو معتقدند یکی از مهم‌ترین موانع در مسیر تولید این خودرو تداوم مشکلات تامین قطعات حساس و پیشرفته و انواع حسگرها است؛ مشکلی که به دلیل تحریم‌های بین‌المللی و محدودیت‌های دسترسی به فناوری‌های نو، عمق بیشتری یافته است.
در کنار این مسئله، تغییر اولویت‌های سایپا و تمرکز این شرکت بر پروژه‌هایی همچون توسعه نسخه برقی شاهین، منابع مالی و انسانی را از پروژه موردنظر دور کرده است.
همچنین به گزارش سایت فرارو، برخی شنیده‌ها حاکی از آن است که خودروهای اولیه نتوانسته‌اند در آزمون‌های ایمنی و مصرف سوخت، استانداردهای لازم را کسب کنند وهمین موضوع سبب شد کار توسعه این محصول متوقف یا دست‌کم با تاخیر جدی روبرو شود.
در چنین شرایطی، تحلیلگران درباره آینده پروژه بلندپروازانه سایپا تردید دارند و برخی آن را در مسیر تبدیل شدن به یکی دیگر از پروژه‌های ناکام این شرکت، همچون شاهین پلاس یا آریا، می‌بینند.
با این حال، مسئولان سایپا اعلام کرده‌اند که این پروژه به‌طور کامل لغو نشده و تنها نیازمند برنامه‌ریزی مجدد است. به گفته آن‌ها، این خودرو ممکن است در سال ۱۴۰۵ با برخی تغییرات، بار دیگر به‌عنوان یک محصول جدید مطرح شود.
شاهین سایپا تنها خودرو رونمایی‌شده‌ای نیست که بر خلاف وعده‌ها، هرگز روی خط تولید قرار نگرفت. نگاهی به کارنامه خودروسازان داخلی ایران و رویدادهای این صنعت نشان می‌دهد که طی دهه‌های گذشته چندین خودرو به رغم رونمایی، به مرحله تولید انبوه نرسیدند و تنها در نمایشگاه‌ها یا در بازدید اشخاص خاص از خطوط تولید کارخانه‌ها به نمایش گذاشته شدند. حال‌آنکه با هزینه‌های هنگفت طراحی و تولید شده بودند.
خودروهایی که فقط نمایش داده شدند
در سال‌های آغازین دهه ۱۳۸۰، ایران‌خودرو که با معرفی «سمند» به‌عنوان نخستین خودرو ملی در مسیر رشد و توسعه قرار گرفته بود، رویای جهانی شدن در سر داشت. در همین چارچوب، پروژه‌هایی برای گسترش خانواده سمند تعریف شد که در قالب نسخه‌هایی با طراحی یا کاربری متفاوت به مرحله نمایش عمومی رسیدند اما هیچ‌گاه وارد خط تولید نشدند. یکی از این پروژه‌ها، سمند پردیس بود؛ نسخه‌ای لوکس‌تر از سمند با امکاناتی چون مانیتور مالتی‌مدیا، چراغ‌های لنزدار، رینگ اسپرت و طراحی به‌روز که برای قشر مرفه طراحی شده بود، اما هیچ‌گاه به مرحله تولید انبوه نرسید.
پروژه سمند وانت هم که به‌عنوان یک خودرو کسب‌وکار با موتور ۱۶ سوپاپ پژو پارس طراحی شد، در رقابت با آریسان، به حاشیه رانده و کنار گذاشته شد. طرح‌هایی چون زوبین با طراحی اسپرت و موتور توربوشارژ برای جوانان، یا سمند دیزل با پیشرانه بهینه‌شده برای کاهش مصرف سوخت نیز سرنوشتی مشابه یافتند و به دلیل محدودیت‌های فناوری یا تغییر سیاست‌های کلان دولت از دستور کار خارج شدند.
از سوی دیگر، سایپا و ایران‌خودرو نیز چندین پروژه دیگر را با هدف به‌روزرسانی یا توسعه محصولات موجود در دستور کار قرار دادند که نهایتا هیچ‌یک به تولید نهایی نرسید. از جمله می‌توان به زانتیا ۲ اشاره کرد که سایپا به‌عنوان نسخه «فیس‌لیفت‌شده» (بازنگری و تغییر چهره یک مدل خودرو) زانتیا معرفی کرد، اما با به دلیل انتقاد‌های گسترده از طراحی نامتعارف آن از چرخه تولید حذف شد.
پروژه‌هایی نظیر پیکا هم که ابتدا قرار بود با پلتفرم فیات و سپس پژو تولید شوند و همچنین رانا هاچ‌بک با پیشرانه ئی‌اف۷ (EF7)، هر دو پس از مراحل اولیه توسعه، به دلایل نامعلوم کنار گذاشته شدند.
به گزارش خبرآنلاین، بازنگری در ظاهر خودروهایی مانند پژو پارس و پیکان هم که به ترتیب با قطعات آریسان و طراحی یک موسسه ایتالیایی انجام شدند، تنها تا انتشار چند تصویر پیش رفتند و هیچ‌گاه به نمایش عمومی یا تولید نهایی نرسیدند. نمونه‌های مشابه مانند تندر ۹۰ ارتقایافته آپکو با نام سایانا نیز با وجود تغییرات ظاهری قابل‌توجه، نتوانستند از مرحله نمونه‌سازی جلوتر بروند.
این فهرست بلندبالا از خودروهای رونمایی‌شده اما ناکام تصویری گویا از آشفتگی و فقدان ثبات در برنامه‌ریزی و اجرای پروژه‌های خودرویی در ایران ارائه می‌دهد. رانت و انحصار در بازار خودرو ایران که سال‌ها است که در اختیار دو خودروساز بزرگ، یعنی ایران‌خودرو و سایپا قرار دارد و جز رکود نوآوری، کاهش کیفیت، افزایش قیمت و نارضایتی گسترده مشتریان نتیجه‌ای در پی نداشته است.
در فضای بسته‌ای که رقابت آزاد وجود ندارد، این دو شرکت بدون فشار بازار برای بهبود عملکرد یا پاسخگویی به نیاز مصرف‌کننده، با بهره‌مندی از حمایت‌های دولتی و تعرفه‌های سنگین واردات، عملا در موقعیتی تضمین‌شده قرار گرفته‌اند. این وضعیت باعث شده است پروژه‌های ناتمام، خودروهای بی‌کیفیت و دادن وعده‌های بی‌سرانجام به رویه‌ای رایج تبدیل شود و مصرف‌کننده ایرانی که حق انتخاب آزاد و متنوع را ندارد، به پرداخت هزینه‌های سنگین برای خودروهایی ناچار شود که در بیشتر موارد ایمنی لازم و فناوری های روز دنیا را ندارند.
