با آغاز تعطیلات نوروزی ۱۴۰۳ آمارها حاکی از آن است که بناها و مکان‌های تاریخی و باستانی در صدر انتخاب مسافران قرار دارند.

تا پایان روز ۲ فروردین استان فارس بالاترین میزان بازدیدکنندگان را داشت. حافظیه و تخت‌جمشید در میان مجموعه‌های تاریخی و فرهنگی بیشترین بازکننده در سطح کشور را داشتند و در شهر تهران مجموعه کاخ سعدآباد در صدر قرار گرفت.

براساس آمارهای روابط عمومی وزارت میراث فرهنگی، تنها در ۲ فروردین ۶۸۹ هزار و ۲۱۹ بلیت برای موزه‌ها و مکان‌های فرهنگی‌ ـ تاریخی تحت پوشش این وزارتخانه فروخته شد و تعداد ۴۹۴ هزار و ۴۱۷ بازدیدکننده در این روز از موزه‌ها و مکان‌های فرهنگی ـ تاریخی بازدید کردند.

آمارهای روز دوم فروردین نیز حاکی از آن است که در استان‌ فارس ۱۱۰ هزار و ۸۷۷ نفر، اصفهان ۵۴ هزار و ۲۶۶ نفر، تهران ۳۷ هزار و ۶۵۷ نفر، خوزستان ۲۰ هزار و ۹۰۵ نفر و خراسان رضوی ۱۸ هزار و ۵۴۶ نفر از موزه‌ها و مکان‌های تحت پوشش وزارت میراث‌ فرهنگی بازدید کرده‌اند.

حافظیه با ۳۲ هزار و ۹۰۸ بازدیدکننده، تخت‌جمشید با ۲۴ هزار و ۴۷۵ بازدیدکننده، سعدیه با ۱۸ هزار و ۹۰۶ بازدیدکننده، مجموعه ‌تاریخی سعدآباد با ۱۵ هزار و ۴۸۰ بازدیدکننده، باغ فین با ۱۳ هزار و ۲۳۰ بازدیدکننده، کاخ‌موزه چهلستون با ۱۲ هزار و ۵۲۳ بازدیدکننده، پاسارگاد با ۱۱ هزار و ۳۲۷ بازدیدکننده، عمارت عالی‌قاپو با ۱۱ هزار و ۲۴۰ بازدیدکننده، ارگ کریم‌خانی با ۱۱ هزار و ۱۵ بازدیدکننده و مجموعه  کاخ گلستان با ۱۰ هزار و ۵۱۱ بازدیدکننده به‌ترتیب رتبه‌های برتر روز دوم فروردین را دارند.

اما موج استقبال از مکان‌های تاریخی کشور در مواردی مانند بازدید از پاسارگاد با محدودیت‌هایی حکومتی مواجه شده است. همچنین برخی رسانه‌های نزدیک به حاکمیت با توجه به ماه رمضان به گستردگی حضور شهروندان در حافظیه هنگام لحظه تحویل سال و چندبرابر بودن جمعیت در این مکان به نسبت زائران شاه‌چراغ شیراز این مسئله را مورد انتقاد قرار دادند.

استقبال مسافران نوروزی از مکان‌های فرهنگی و تاریخی در شرایطی است که تعطیلات نوروزی ۱۴۰۳ با ماه رمضان هم‌زمان شده و این موضوع برخلاف برآوردها نتوانسته است به کاهش چشمگیر میزان سفرهای نوروزی منجر  شود و بر تعداد بازدید مکان‌های مذهبی بیفزاید.

مسئله دیگری که قابل توجه است این است که به‌رغم افزایش چشمگیر هزینه‌های سفر طی دو سال گذشته و با وجود تورم شدید شهروندان ایرانی همچنان بازدید از مکان‌های تاریخی، موزه‌ها و مکان‌های فرهنگی را در اولویت قرار داده‌اند.

این در حالی است که افزایش نرخ بلیط  موزه‌ها ممکن بود از میزان بازدید علاقه‌مندان کاسته شود. ارقام نشان‌دهنده آن است که نرخ بلیط مکان‌های تاریخی تا ۶ برابر افزایش‌ یافته. برای مثال، قیمت بلیط حافظیه از ۵ هزار تومان به ۳۰ هزار و مجموع بلیط‌های موزه‌های کاخ سعدآباد از ۶۵ هزار تومان به ۳۵۰ هزار تومان افزایش‌یافته است.

رشد علاقه‌ و اشتیاق به بازدید از مکان‌های تاریخی، چند روز پس از آخرین سه‌شنبه سال و مراسم چهارشنبه‌سوری، و انتشار اخبار آسیب‌دیدن میراث فرهنگی و تاریخی مورد توجه افکار عمومی قرار گرفته است.

 به گفته برخی فعالان میراث‌فرهنگی، بناهای آسیب‌دیده در شهرهای مختلف و نحوه آسیب به این بناها با ترقه‌های دست‌ساز این شائبه را تقویت می‌کند که این حملات با برنامه قبلی انجام شده‌اند.

رویکرد ضد فرهنگی و تاریخی جمهوری اسلامی را می‌توان طی سال گذشته در ممانعت از حضور شهروندان در مکان‌هایی مانند پاسارگاد و تخت‌جمشید در مقاطع خاصی از سال مانند روز کوروش و سالگرد جشن‌های ۲۵۰۰ ساله مشاهده کرد.

همچنین توجه روبه‌افزایش شهروندان به کاخ‌های خاندان پهلوی یکی از نشانه‌های توجه نسل جوان ایران به تاریخ پیش از جمهوری اسلامی است.

در این میان اجرای سیاست‌های رهاسازی محوطه‌های تاریخی به‌قصد تخریب، واگذاری بناهای ثبت میراث ملی و افزایش موارد کشف آثار مسروقه تاریخی، که گویای کاهش سطح حفاظت از محوطه‌های تاریخی است، نگرانی درمورد تخریب بناهای تاریخی در سایه سیاست‌های حاکمیت را افزایش داده است.

پدیده‌های نگران‌کننده‌ای مانند فرونشست زمین در اصفهان و فارس، خطر ریزش بناهایی مانند مسعودیه در تهران، سرقت اموال موزه‌ها مانند فرش‌های کاخ سعدآباد، مزایده بناهای تاریخی در طرح مولدسازی اموال دولت، تخریب بافت‌های تاریخی اصفهان و شیراز،  تخریب آگاهانه بخشی از بناهای تاریخی در استان‌های مختلف ایران، اصرار بر آبگیری برخی سدها با وجود زیر آب رفتن محوطه‌های تاریخی، مانند گورستان سادات محمودی، هرکدام بخشی از وقایع مخربی است که تیغ آن بر سر تاریخ و فرهنگ ایران قرار گرفته است.

در این میان سخنان وزیر میراث‌فرهنگی درمورد نادیده‌گرفتن حریم حفاظتی پاسارگاد و گلایه مدیران محوطه‌های تاریخی معبد آناهیتا و چغازنبیل از کمبود بودجه‌های حفاظتی از این مجموعه‌ها و ویرانی بخشی از بناهای محوطه‌های تاریخی که به سبب کمبود بودجه کاوش و مرمت آن‌ها متوقف شده است، به صحنه تقابل فرهنگی شهروندان و حکومت بدل شده است.