چرا تشکیلات خودگردان فلسطین از تصمیم تعلیق روابط با اسرائیل عقب‌نشینی کرد؟

افزایش انتقادهای مردمی نسبت به تصمیم از سرگیری روابط تشکیلات خودگردان فلسطین با اسرائیل، محمد آشتیه، نخست وزیر فلسطین را وادار به ابراز واکنش کرد. وی در پاسخ به انتقادهای روزافزون، اظهار داشت که رابطه فلسطین با تل‌آویو بر پایه "منافع امنیتی و مالی استوار نیست"، بلکه "رابطه سرزمین اشغال شده‌ای است که مردم آن خواهان آزادی و مبارزه برای رهایی از شر اشغالگری هستند."

البته تصمیم تشکیلات خودگردان فلسطین برای از سرگیری روابط با اسرائیل که حدود شش ماه پیش آن را به حالت تعلیق درآورده بود، به معنای بازگشت به وضعیتی است که تشکیلات خودگردان فلسطین از بطن آن به‌وجود آمده و در سایه آن خود را زنده نگه می‌دارد و این روابط که شامل مسائل امنیتی، اقتصادی و مدنی است برای تشکیلات خودگردان فلسطین، ارزشی به اندازه اهمیت اکسیژن برای بدن انسان را دارد.

در طول شش ماه گذشته و در پی بحران مالی ناشی از خودداری تشکیلات خودگردان فلسطین از دریافت بودجه از منابع گمرکی از اسرائیل، که به عنوان منبع اصلی درآمد وزارت دارایی فلسطین محسوب می‌شود، وضعیت اقتصادی در سرزمین‌های فلسطینی به شدت دچار چالش شده و در نتیجه، منجر به ناتوانی در پرداخت حقوق کارمندان شد. تداوم این وضعیت باعث شد ثبت نام نوزادان تازه متولد شده، صدور شناسنامه و گذرنامه، به دلیل تعلیق ارسال داده‌های ثبت احوال از سوی تشکیلات خودگردان فلسطین به اسرائیل که مطابق به توافق‌نامه‌های امضاشده میان دو طرف صورت می‌گیرد، نیز متوقف شود.

تشکیلات خودگردان فلسطین در اعتراض به تصمیم تل‌آویو برای صدور قانون اجرایی شدن طرح الحاق بیش از یک سوم از کرانه باختری به قلمرو اسرائیل که در چارچوب طرح صلح دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا صورت می‌گرفت، اقدام به تعلیق روابط با اسرائیل کرد. اما مخالفت بعدی واشنگتن با اجرای آن طرح و توافق تل‌آویو برای تعلیق آن در ازای فراهم شدن زمینه امضای توافق‌نامه‌های صلح با برخی از كشورهای عربی، منجر به متوقف شدن طرح الحاق کرانه باختری شد، علی‌رغم این‌که اسرائیل از طریق گسترش روزافزون روند شهرک‌سازی و ایجاد زیر ساخت‌های لازم، سعی می‌کند مسیر عملی کردن این طرح را هموار ‌سازد.

البته پیروزی جو بایدن، نامزد حزب دموکرات در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، تعهد وی برای عقب‌نشینی از برنامه صلح ترامپ، رد طرح الحاق بخش‌های از کرانه باختری و تمایل وی برای از سرگیری روابط با تشکیلات خودگردان فلسطین و حمایت مالی از فلسطینی‌ها، نقش اساسی در تشویق محمود عباس به عقب‌نشینی از تعلیق روابط با اسرائیل ایفا کرد.

شخصیت‌های نزدیک به محمود عباس تصمیم از سرگیری روابط با اسرائیل را "پیروزی بزرگی برای رهبری فلسطین" تلقی کردند. آنها خاطرنشان کردند که تل‌آویو با ارسال نامه از طریق کمیل ابو رکن، هماهنگ کننده فعالیت‌های دولت اسرائیل در کرانه باختری، تعهد خود را به تمام توافق‌نامه‌های امضا شده میان دوجانب ابراز داشته است و این یک موفقیت بزرگ برای فلسطینیان است.

البته به دنبال تصمیم اخیر، محمد آشتیه، نخست وزیر فلسطین بار دیگر خواستار بازگشایی نهادهای فلسطینی در بیت‌المقدس، استفاده از گذرگاه ایمن میان کرانه باختری و نوار غزه، بازگشت کارمندان فلسطینی به گذرگاه مرزی با اردن، توقف شهرک سازی و اعاده حاکمیت دولت فلسطین بر تمام سرزمین‌های فلسطینی، لغو دولت مدنی و آغاز مجدد فعالیت‌های تجاری و عبور و مرور مردم شد.

وی همچنان از اسرائیل خواست موافقت خود را برای از سرگیری مذاکرات به منظور دستیابی به صلح پایدار، مطابق با قطعنامه‌های مشروع بین‌المللی، برای ایجاد کشور مستقل فلسطین در محدوده مرزهای ۱۹۶۷ که پایتخت آن بیت‌المقدس باشد و یافتن راه حل عادلانه برای حل مسئله پناهندگان، ابراز کند. با این حال، نبیل عمرو، یکی از رهبران پیشین جنبش فتح و از نزدیکان محمود عباس، معقتد است عواملی که تشکیلات خودگردان فلسطین را به قطع روابط با اسرائيل واداشت، تا به حال پابرجا است، زیرا طرح الحاق بخش‌های از کرانه باختری از طریق گسترش روند شهرک‌سازی انجام می‌شود و اسرائيل از هیچ تلاشی برای برای منتفی کردن شرایط ایجاد دو کشور دست بردار نیست. وی افزود: پیروزی بایدن در انتخابات ریاست جمهوری، زمینه از سرگیری روابط فلسطین با واشنگتن و تل‌آویو که در دوره ترامپ با بن‌بست روبه‌رو شده بود را فراهم کرد و البته تشکیلات خودگردان فلسطین نتوانست از این بیش، در خارج از وضعیت ویژه‌ای که در آن به وجود آمده بود، به سر برد.

نبیل عمرو خاطرنشان کرد که محمود عباس سعی کرد با اتخاذ تصمیم از سرگیری روابط با اسرائیل،"حسن‌نیتی که نیازی به آن احساس نمی‌شد" را به بایدن نشان دهد، در حالی‌که بایدن تصمیم خود را برای برقراری روابط با فلسطین پیش از اقدام اخیر محمود عباس، اعلام کرده بود. وی گفت: "اسرائیل به تعهدات خود پایبندی ندارد و به آن‌چه می‌گوید عمل نمی‌کند، بنابر این، باید قضاوت در مورد اسرائیل بر اساس رفتار تل‌آویو باشد، نه گفتار آن."

در همین حال، باسم الزبیدی، استاد علوم سیاسی در یکی از دانشگاه‌های کرانه باختری، معتقد است که تصمیم از سرگیری روابط با اسرائیل، اقدامی برای ابراز حسن نیت به بایدن و پایان دادن به بحران مالی ناشی از تعلیق روابط تشکیلات خودگردان فلسطین است. وی افزود: تشکیلات خودگردان فلسطین می‌خواهد با این اقدام، انعطاف‌پذیری خود را برای جو بایدن نشان دهد، حتی اگر این رویکرد، نتایج سیاسی اندکی در پی داشته باشد. الزبیدی، گفت: "محمود عباس، یک فرد ماجراجو، و آشوب‌طلب نیست و پیوسته سعی دارد، بحران‌ها را از طریق گفت‌وگو و سازش حل کند، هرچند تلاش‌های وی سودی در پی نداشته باشد." باسم الزبیدی اظهار داشت که رهبری فلسطین حتی در صورت پیروزی ترامپ در دوره دوم ریاست جمهوری، گزینه دیگری جز برقراری روابط با اسرائیل نداشت، "زیرا برای تشکیلات خودگردان فلسطین از این بیش، توانایی برای مقاومت باقی نمانده بود تا به تصمیم خود در مورد تعلیق روابط با اسرائیل ادامه دهد."

وی ضمن اشاره به این‌که بایدن، طرح انتقال سفارت آمریکا به بیت‌المقدس را لغو نخواهد کرد و با اصل دیدگاه صلح ترامپ موافقت دارد، تأکید کرد که هیچ اختلاف اساسی میان بایدن و ترامپ در مورد مسئله فلسطین وجود ندارد و بایدن به زودی به سیاست جانبداری آمریكا در قبال اسرائیل باز خواهد گشت. الزبیدی، گفت که روابط فلسطین با واشنگتن به حالت قبلی باز می‌گردد، اما عقربه‌های ساعت هرگز به عقب باز نخواهد گشت، به ویژه در مورد اقدامات ترامپ و نتانیاهو در کرانه باختری.