بریتانیا اولین کشور دنیاست که واکسن کووید-۱۹ تحت تولید فایزر و بایون‌تک را تایید کرد و قرار است حدود ۸۰۰ هزار دوز این واکسن طی هفته آینده به کشور برسد. 

اما علی‌رغم امیدها برای توزیع سریع این واکسن، مقامات با چالش‌های لجستیکی برای نگهداری آن در دمای منفی ۷۰ درجه سانتیگراد مواجه هستند. 

پس بعد از این چه خواهد شد؟ 

فایزر گفته است بنا دارد ۵۰ میلیون دوز این واکسن را در سال ۲۰۲۰ در سراسر جهان تولید کند. این دوزها در کارخانه‌های مختلف این شرکت در کشورهای ایالات متحده، آلمان و بلژیک تولید و توزیع خواهند شد. 

این شرکت عظیم داروساز گفت انتظار دارد ۲۰ هواپیما روزانه به سراسر جهان برای تحویل محموله‌های واکسن این شرکت به کشورهای ذی‌ربط پرواز کنند و واکسن‌های ارسالی بعد از آن به مراکز توزیع انتقال یافته و آن جا نگهداری خواهد شد. فایزر پیش‌تر حمل‌ونقل با دریا را به دلیل زمان طولانی آن کنار گذاشت. 

وقتی محموله واکسن به بریتانیا برسد، مورد ارزیابی کیفی قرار می‌گیرد تا اطمینان حاصل شود به گونه‌ای مناسب ارسال شده و سالم مانده است. 

چگونه این واکسن سرد نگه داشته خواهد شد؟ 

محموله‌های این واکسن می‌توانند در «انبارهای یخچالی» در دمای منفی ۷۰ درجه سانتیگراد نگه‌داری شوند که در این صورت تا شش ماه سالم خواهند ماند. 

اما اگر این محموله در حال حمل‌ونقل باشد باعث پیچیده‌تر شدن اوضاع خواهد شد. تاکنون دارویی وجود نداشته که به نگهداری در چنین دمای پایینی نیاز داشته باشد که یعنی باید نظام «زنجیره عرضه سرد» به سرعت و به صورت چرخشی طراحی و به کار بسته شود. 

برای دور زدن مشکل انبار کردن این واکسن، فایزر فریزر فوق‌العاده قوی ویژه‌ای طراحی کرده است که شکل یک «چمدان» است و می‌تواند کاملا مهر و موم شده و حتی در خودروهای غیریخچالی نقل و انتقال یابد. 

این جعبه‌ها پر از یخ خشک (کربن دی‌اکسید جامد) بوده و مجهز به ردیاب جی‌پی‌اس هستند تا فایزر بتواند از راه دور موقعیت و دمای جعبه‌های واکسن منجمد را پیگیری کند. هرکدام از این جعبه‌های قابل مصرف مجدد، امکان ذخیره پنج هزار دوز واکسن را در دمای مناسب برای ده روز خواهد داشت. 

فایزر گفت این سیستم حرارتی می‌تواند با استفاده از یخ خشک خود را دوباره شارژ کند. 

این جعبه‌ها تنها دو بار دو روز و هر بار برای سه دقیقه می‌توانند باز شوند تا دمای مناسب در آن حفظ شود. 

توزیع و تزریق دوزها

جعبه‌های فریزر فوق‌العاده قوی به مقامات ۱۰ روز فرصت می‌دهد تا دوزهای لازم را به مراکز توزیع در بریتانیا منتقل کنند که برای واکسیناسیون سراسر کشور طراحی شده‌اند. 

بعضی از اماکن همینک نیز برای این چرخه آماده شده‌اند، از جمله سالن‌های ورزشی، مراکز تفریحی و حتی ورزشگاه کاپر باکس در پارک المپیک لندن. بیمارستان‌های نایتینگل نظام بهداشت همگانی نیز برای این کار در نظر گرفته شده‌اند. 

وقتی این واکسن دریافت شود می‌تواند در دمای معمولی یخچال‌ها، از ۲ تا منفی ۸ درجه سانتیگراد، تا پنج روز نگهداری شود که یعنی مقامات باید سریع به تزریق دوزهای دریافتی به گروه‌های در اولویت بپردازند. 

به سبب مشکلات لجستیکی، پزشک‌های محلی احتمالا در آینده نزدیک به این واکسن دسترسی نداشته باشند، البته سازمان بهداشت عمومی انگلستان گفته است برای مدتی طولانی‌تر، طرح «آمادگی ملی» برای ذخیره مرکزی و توزیع واکسن در سراسر کشور در حال پی‌ریزی و اعمال است. 

انتظار می‌رود توزیع این واکسن اول از بیمارستان‌هایی شروع شود که یخچال‌هایی با دمای زیر صفر دارند تا از انقضای سریع محموله‌های واکسن خودداری شود. مت هنکاک، وزیر بهداشت صبح چهارشنبه گفت همینک نیز ۵۰ بیمارستان در بریتانیا آماده شده و منتظر دریافت محموله‌های خود هستند. 

واکسن فایزر نیاز به تزریق دو دوز ظرف ۲۱ روز از هم دارد که باعث می‌شود مساله تعداد دوزهای ارسالی پیچیده‌تر شود، تا فقط میزانی ارسال شود که بدان نیاز است تا چیزی هدر نشود. 

وزیر بهداشت مت هنکاک گفت: «توزیع این واکسن سخت و چالشی جدی خواهد بود ولی نظام بهداشتی همگانی در سراسر بریتانیا آماده است تا آن را محقق سازد. آن‌ها به کار و استفاده با واکسن‌ها و داروهایی نظیر این مورد تحت این شرایط خاص، آشنا هستند. اصلا کاری ساده نیست ولی ما برنامه‌های لازم را پی ریخته‌ایم و امروز من با همتایان خود در کشورهای پیشرفته صحبت کردم تا مطمئن شویم همه آماده دریافت و توزیع این واکسن از اوایل هفته بعد خواهند بود.» 

پروفسور آرنه اکبر، رئیس جامعه بریتانیایی ایمونولوژی گفت: «این خبر به معنای رسیدن به آخر خط نیست و هنوز راه درازی برای پیمودن داریم. توزیع این واکسن چالشی لجستیکی خواهد بود و باید به شدت به نیروی کار نظام بهداشتی بی‌نظیر خود در سراسر کشور برای اعمال آن اتکا کنیم.»