شرطبندی ورزشی از یک تفریح دوستانه برای هیجان تماشای فوتبال، به جریان فساد مالی سایتهای شرطبندی و تبلیغات زننده با تولید محتوای دور از مقررات اخلاقی و بینالمللی شبکههای اجتماعی و نقلوانتقال غیرقانونی پول و رمزارزها و به ماجرایی پیچیده در ایران تبدیل شده است.
شرطبندی ورزشی، آن چه مثل یک تفریح دوستانه بین تماشاگران ورزش در ایران رایج بود، قدمتی شاید به طول حیات ورزش آماتور در ایران داشته باشد. این بخش انکارنشدنی از سرگرمی تماشاگران ورزش است که با شرطبندی، هیجان یک تفریح هفتگی را هنگام تماشای ورزش برای جمعهای کوچک خود بیشتر میکردند.
سال ۱۳۴۹ هنگام برگزاری جام باشگاههای آسیا به میزبانی ایران، سازمان ورزش و فدراسیون فوتبال فرم شرطبندی روی بازیها را در بانکها و گیشههای ورزشگاه امجدیه تهران به قیمت ۲ ریال میفروخت. چهرههای قدیمی فوتبال ایران به خاطر دارند که از دهه ۴۰ خورشیدی، زیر ساعت ورزشگاه امجدیه تهران پاتوق شرطبندهای فوتبال بود، پیر و جوان که فقط خریدار آن فرمهای شرطبندی برای بختآزمایی و سرگرمی نبودند و به هیجان شرطبندی در مسابقات فوتبال اعتیاد پیدا میکردند و بسیاری از آنها دچار آسیبهای جدی در زندگی خانوادگی خود میشدند و بخشی از درآمد خود را هر هفته پای قمار از کف میدادند.
شرطبندهای حرفهای فوتبال روابطی با بازیکنان و مربیان داشتند و گاهی اتهاماتی مطرح میشد درباره این که آنها توانستهاند با هدف شرطبندی، در جریان بازیها اثر بگذارند. اگرچه این اتهامات پشت پرده محفوظ ماند یا چه بسا جریان فساد ناشی از شرطبندی در سالهای دور آن چنان فراگیر نشد که به رسوایی تبدیل شود.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
پس از انقلاب سال ۵۷ ایران، شرطبندی -به جز ورزش اسبدوانی- ممنوع شد، اما همچنان به شکل مخفیانه رواج داشت. در دهه ۷۰، شرطبندی فوتبال در ایران به شیوه دیگری انجام شد. برگههای توتو را آنها که فوتبال را در دهه ۷۰ پیگیری میکردند به خاطر دارند، کاغذپارههایی که به خصوص در شهرهای شمالی ایران دست به دست میشد و خریداران این برگهها با پیشبینی مسابقات فوتبال در یک قمار شبکهای شرکت داده میشدند. با شناخت سنتی مردم از یکدیگر در محلات، شبکه قمار محلی شکل میگرفت. گردش مالی این قمار در حدی نبود که توان مالی تاثیرگذاری را بر جریان و نتایج بازیها داشته باشد و برای فوتبال فسادآور نبود. رواج توتو در شهرهای شمالی ایران شاید دلایلی مثل بیکاری و رویای کسب درآمد یکشبه داشت اما نه کسی را از بیکاری نجات داد و نه یکشبه کسی را خوشبخت کرد. ابزاری مثل شبکههای اجتماعی برای گسترش و تبلیغ آن نیز وجود نداشت.
در سالهای پایانی دهه ۸۰ اما شرطبندی مجازی در ایران شروع شد. سایتها مشتریان خود را پیدا میکردند اما تبلیغ سایتها در شبکههای اجتماعی مرسوم نبود و صاحبان این سایتها سعی میکردند مخفیانه فعالیت کنند. از اوایل دهه ۹۰ اما تبلیغات سایتهای شرطبندی ایرانی در شبکههای اجتماعی هر بار بیشتر شد. استفاده از چهرههای مشهور در اینستاگرام که دنبالکنندگان پرشماری دارند، از جمله روشهای سالهای اخیر برای تبلیغات سایتهای شرطبندی در ایران است، موضوعی که خوانندههای مورد علاقه نوجوانها و چند فوتبالیست و حتی روحانی خلع لباسشده را درگیر موضوعات و بازیهای مجازی برای تبلیغ سایتهای شرطبندی کرد. فارغ از این، تبلیغ این سایتها به شیوههای زننده و شنیع از سوی چندین چهره شناختهشده در اینستاگرام انجام میشود که مقررات بینالمللی شبکه اجتماعی اینستاگرام و پیامرسان تلگرام را زیر پا میگذارند و هر بار با اخطار مواجه میشوند و دوباره ادامه میدهند. خبرسازی این چهرهها با محتوای جنسی برای جامعه ایران با توجه به محدودیتهای سنتی و قانونی، تولید جذابیت میکند.
سایتهایی که از سوی چهرههای مشهور اینستاگرام تبلیغ میشوند، بارها با حک اطلاعات بانکی به حساب کاربران ایرانی دسترسی پیدا کردهاند اما خبرهایی که درباره این کلاهبرداریها منتشر میشوند، قدرت اطلاعرسانی را در مقابل تبلیغات حسابهای اینستاگرام و کانالهای تلگرام با دنبالکنندههای پرشمار ندارند و اخبار منفی در میان حجم تبلیغات سایتهای شرطبندی گم میشوند و نمیتوانند مانع گرایش عمومی به مراجعه به این سایتها شوند.
در هر جامعه دلایل گوناگونی برای گرایش به شرطبندی و قمار پیدا میشود اما جامعه ایران در میانه بحرانهای شدید اقتصادی، کسانی را درگیر جریان شرطبندی میکند که میخواهند برای نجات از وضعیت موجود پی رویایی تازه باشند، اما پوچ بودن آن رویا -برخلاف نتایج مسابقات فوتبال- قابل پیشبینی است.
سایتهای شرطبندی ایرانی که مالکان آنها اغلب در ترکیه و چند کشور همسایه ایران فعالیت میکنند، برای دریافت پول از کاربران خود درگاه بانکی در ایران دارند. این که چگونه میتوانند از درگاه بانکهای ایرانی استفاده کنند و حتی از کلاهبرداری ابایی نداشته باشند، از ابهامات فعالیتهای این سایتها است. با استفاده از رمزارزها نیز نقل و انتقال مالی انجام میشود. شائبههای بسیاری درباره پولشویی در شبکه قمار ورزشی در ایران وجود دارد. ممنوعیت شرطبندی در ایران منجر به فعالیت غیرقانونی این سایتها شده است و دامنه این سایتها در ایران نیست و نظارت قانونی بر فعالیت آنها وجود ندارد.
فوتبال ایران به دلیل ممنوعیت شرطبندی در ایران نمیتواند از این مسیر درآمدی به دست آورد. بخش بزرگی از درآمدهای باشگاهها در ورزش دنیا با تبلیغات این سایتها به دست میآید، اگرچه لیگهای معتبری هم هستند که این راه درآمدزایی را به روی باشگاهها میبندند، مثل اسپانیا که قرارداد حمایت مالی باشگاههایش با بنگاههای شرطبندی به دستور دولت لغو شد. دولت اسپانیا معتقد است که تبلیغات باشگاهها به عادیسازی فعالیتی منجر شده که مخاطرات جدیدی برای سلامت جامعه دارد. ورزشکاران به عنوان الگو در چهار سال گذشته باعث رشد قماربازی در میان جوانان بین ۱۸ تا ۲۵ سال بین ۲۹ تا ۴۰ درصد در اسپانیا شدهاند. میزان هزینه جوانان در شرطبندی نیز سالانه ۱۳ درصد افزایش یافته است. یک موسسه دولتی در بریتانیا چندی پیش توصیه کرده بود که قرارداد با بنگاههای شرطبندی ممنوع شود، سازمان پرمیرلیگ اما اعلام کرد که هر باشگاه جداگانه باید تصمیم بگیرد که میخواهد با نشانهای تجاری شرطبندی قرارداد ببندد یا نه.