حملات پیچیده و خونین اخیر در قندهار، مانند حمله امروز که جان بیشتر از ده تن را گرفت و نزدیک به صد تن از شهروندان عادی در آن زخم برداشتند، نشان می‌دهد که نظم امنیتی قندهار تاحدی شکسته است و بعید به نظر می‌رسد حکومت افغانستان با توجه به شکننده بودن اوضاع سیاسی – امنیتی قندهار بتواند به زودی بر اوضاع در این استان مسلط شود.
ناامنی روزافزون استان قندهار دلایل بسیاری دارد. تسلط بر قندهار هم از منظر سیاسی و هم از دید نظامی برای دولت افغانستان و گروه طالبان مهم است. شورشیان طالبان در ماه‌های گذشته به طور هدفمند قندهار را نشانه گرفته‌اند. در یک ماه گذشته دو حمله پیچیده و همگون یکی در شهرستان معروف و دیگری در شهر قندهار، بیانگر آن است که طالبان به هر قیمتی دست از سر قندهار بر نمی‌دارند. این شهر ارزش سمبولیک، استراتژیک و نظامی برای طالبان دارد. در اواسط دهه نود میلادی، جنبش طالبان در همین شهر شکل گرفت، به قوام رسید و بر اکثریت جغرافیای افغانستان تسلط پیدا کرد. ملاعمر، نخستین رهبر دینی – سیاسی طالبان پس از پیروزی در این شهر، خرقه منسوب به پیامبر اسلام را بر تن کرد و خودش را «امیر المومنین» خواند. شورای رهبری طالبان در جریان حاکمیت این گروه در قندهار باقی ماند و این شهر عملا به پایتخت غیررسمی طالبان تبدیل شد. پس از سقوط رژیم طالبان، شورای رهبری این جریان به شهر مرزی کویته در پاکستان کوچ کرد و از آن جا به فعالیت‌های نظامی بر ضد دولت افغانستان ادامه داد. شورای کویته هنوز یکی از عمده‌ترین مراجع تصمیم‌گیری سیاسی طالبان است و به لطف مراکز آموزشی که در پاکستان در اختیار دارد، سربازان بسیاری به جبهه‌های مختلف طالبان می‌فرستد.
در دولت حامد کرزی، مسوولیت پیش‌برد امور سیاسی و امنیتی در حوزه جنوب افغانستان را بطور غیررسمی برادران رئیس جمهور عهده‌دار بودند. با کشته شدن احمد ولی کرزی در سال ۲۰۱۱ که نفوذ انکار ناپذیری بر سران قبایل در قندهار داشت، حامد کرزی رئیس جمهوری وقت، ژنرال رازق اچکزی را به فرماندهی پلیس قندهار گماشت. ژنرال جوان و خونگرم قندهاری به زودی بر طالبان و سران قبایل همسو با آنان در قندهار شمشیر کشید و در هفت سال فرماندهی بر این استان، تبدیل به پرنفوذترین چهره سیاسی- نظامی ضد طالبان شد. طالبان او را در مهر ماه سال گذشته کشتند.
رازق بر شبکه پیچیده‌ای از شبه‌نظامیان دولتی و غیر دولتی، قاچاقچیان مواد مخدر، عوامل اطلاعاتی منطقه‌ای تسلط داشت. او طالبان را از قندهار و شماری از استان‌های اطراف قندهار بیرون راند. یک سال پس از مرگ او تقریبا نظم شبکه‌ای نیروهای قانونی و غیر قانونی تحت فرمان ژنرال رازق برهم خورده است. تأدین خان، برادر کوچک ژنرال و فرمانده کنونی پلیس قندهار، توان رهبری سیاسی – قبیله‌ای لازم برای امنیت قندهار را ندارد. اشرف غنی، رئیس جمهوری افغانستان نیز چهره محبوبی میان سران قبایل درانی در قندهار نیست. او چند هفته پیش با سفر به قندهار و نامگذاری فرودگاه این استان به نام احمد شاه درانی و جاده‌ای به نام ژنرال رازق خواست به بخشی از نارضایتی‌های سران قبایل غیر غلجایی در قندهار پاسخ بدهد، اما اختلاف‌ها جدی‌تر از آن است که با اقدام‌های نمادین قابل حل باشد. درانی‌های حوزه قندهار مانند استان‌های همجوار آن، دلخوشی از غنی ندارند. چهره‌های شاخص درانی نیز در صف مخالفان غنی هستند.
از سوی دیگر، سرکوب بی‌رویه طالبان و مخالفان سیاسی حامد کرزی در قندهار توسط ژنرال رازق، به پیچیدگی منازعات محلی در قندهار افزوده است. بخشی از ناامنی کنونی پس از ژنرال رازق در قندهار اجتناب ناپذیر بوده است. طالبان و سایر بازیگران محلی در حوزه قندهار پس از نزدیک به یک دهه فرصت عقده‌کشایی یافته‌اند. هفته‌ها و ماه‌های آینده، متاسفانه روزهای خونینی خواهد بود. شماری از شهرستان‌های قندهار احتمالا از تصرف نیروهای دولت افغانستان خارج خواهد شد. قندهار حلقه از دست رفته اتصال حاکمیت خونین طالبان در کمربند امنیتی جنوب و غرب افغانستان است.
مذاکرات صلح و این واقعیت که طالبان از تصرف شهرهای بزرگ افغانستان مانندخاستگاه سنتی‌شان عاجز بوده اند، قندهار را به یکی از مناطق اصلی جنگ تبدیل می‌کند. در محاسبات استراتژیک طالبان، قندهار مهم‌تر از آن است که خارج از معادله جنگ و صلح بماند. از این رو قندهار روزهای دشواری خواهد داشت. آینده امنیت قندهار بستگی به این دارد که دولت افغانستان با میراث سرکوب ساختارمند، گسترش مافیای مواد مخدر و آزمندی طالبان برای تسلط بر شهری که ارزش سیاسی – سمبولیک به این گروه دارد، چگونه برخورد می‌کند.
