در بلندترین شب سال سختی که شیوع بیماری کرونا امنیت و آسایش مردم را در سراسر جهان به خطر انداخته است، بسیاری از شهروندان ایرانی که دستی بر فعالیت در فضای مجازی دارند تصمیم گرفتند از فرصت خانه‌نشینی طولانی شبانه استفاده کرده و حالا که امکان دید و بازدید و برگزاری سنت یلدا در جمع‌های خانواده فراهم نیست از مسؤولان یکی از حقوق شهروندی دیگر خود را به صورت عمومی مطالبه کنند.
«خرید واکسن کرونا» برای شهروندان بسیاری از کشورهای جهان انجام شده است و در برخی کشورها تزریق آن نیز مطابق اولویت‌بندی‌های تعیین شده آغاز شده است. کاربران ایرانی اما با توجه به اخبار و نقل‌قول‌هایی که از سوی مسؤولان در خصوص موانع خرید واکسن کرونا مطرح می‌شود یک‌بار دیگر چاره حل مساله را در هشتگ زدن دیدند.
تا ظهر روز دوشنبه ۱دی۱۳۹۹ بیش از ۷۴ هزار توییت منتشر و بازنشر شد که حاوی هشتگ #واکسن_بخرید بود.
اظهارات متناقض مقام‌های ایرانی
با گذشت دو هفته از زمانی که «حسن روحانی» رئیس‌جمهور ایران دستور به تهیه واکسن کرونا داد، تاکنون اقدام موثری در این خصوص صورت نگرفته است و ایرانیان تنها شاهد حرف‌های ضد و نقیض مقامات در این‌باره بوده‌اند و ذکر این جمله مبهم که «خرید واکسن دارد از طریق مسیرهای معتبر» پیگیری می‌شود.
«عبدالناصر همتی»، رئیس کل بانک مرکزی ایران، ۱۷ آذر ماه مدعی شد که ایران برای نقل‌وانتقال ارز مربوط به خرید واکسن به حساب سازمان جهانی بهداشت نیازمند مجوز وزارت خزانه‌داری آمریکاست و این مسیر با مانع مواجه شده است.
۱۹ آذر ۱۳۹۹ اما «ناصر ریاحی» رئیس اتحادیه واردکنندگان داروی ایران سخنان رئیس بانک مرکزی ایران را رد کرد و گفت که «هیچ مشکلی» برای انتقال ارز جهت واردات واکسن کرونا و دیگر اقلام دارویی از خارج به ایران وجود ندارد.
ماجرای کمبود و نقصان‌های مرتبط با دارو در ایران مدت‌هاست که محل مناقشه است. مقامات ایران قویا تاکید می‌کنند تحریم‌های بین‌المللی ایالات متحده، اقلام دارویی را هم شامل می‌شود اما بارها نهادهای بین‌المللی و مقامات آمریکا این اظهارنظرها را رد کرده و گفته‌اند این گونه اظهار نظر مقامات ایران سوءاستفاده از ماجرای تحریم و عدم شفافیت مدیریت منایع تامین دارو در ایران است.
آن‌ها می‌گویند ارز مورد نیاز برای تامین اغلب داروها در ایران از طریق صندوق جهانی پول تامین می‌شود. دولت و بانک‌های ایران در مبادلات مالی این داروها دخالتی ندارند و ارز مستقیما از سوییس برای سازمان ملل متحد ارسال و سپس از سوی این سازمان به شرکت‌های دارویی پرداخت می‌شود.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
در پی این اظهارت، «مصطفی قانعی» رئیس کمیته علمی ستاد مقابله با کرونا ۲۲ آذرماه، با حضور در یک برنامه تلویزیونی مدعی شد ایران «هواپیما و امکانات حمل‌ونقل لازم برای انتقال واکسن آمریکایی فایزر» را ندارد. او گفت ایران به برنامه کواکس که زیر نظر سازمان بهداشت جهانی و با حضور ۷۶ کشور جهان دنبال می‌شود، گفته است که اصلا واکسن فایزر را نمی‌خواهد چون برای نگهداری این واکسن به دمای منفی ۷۰ درجه نیاز است.
این اظهار نظر نیز در حالی مطرح شد که گزارش‌های مختلفی در مورد وجود یخچال‌های با دمای منفی ۷۰ درجه در کشور منتشر شده است.
اولویت ساخت واکسن در داخل
تاکید مداوم مقامات بر ساخت و تولید انبوه واکسن کرونا در داخل کشور باعث شده است برخی این تحلیل را داشته باشند که کاهلی برای خرید واکسن فایزر ناشی از همین ماجراست.
رئیس کمیته علمی ستاد مبارزه با کرونا گفت که در حال حاضر سه شرکت داخلی در حال تولید واکسن ایرانی هستند در حالی که «حسینعلی شهریاری»، رئیس کمیسیون بهداشت مجلس شورای اسلامی می‌گوید واکسن داخلی تا پیش از خردادماه ۱۴۰۰ آماده نخواهد شد.
«محمدرضا ظفرقندی» در خصوص آخرین وضعیت واکسن تولید ایران گفت در حال حاضر «هفت خط دانش فنی» برای تولید واکسن راه‌اندازی شده است. برخی از این گروه‌ها روی واکسن غیرفعال (ویروس ضعیف شده) و حداقل دو مرکز نیز روی واکسن mRNA کار می‌کنند. او همچنین گفت از این تعداد یک مورد به «مطالعه انسانی» رسیده است و یکی دو مورد دیگر هم تا یک ماه آینده به فاز انسانی می‌رسند.
رئیس کل سازمان نظام پزشکی در ایران اما توضیحاتی داد مبنی بر این که چرا حتی اگر واکسن تولید داخل به تولید انبوه برسد و در فاز انسانی هم موفق شود، مشکلاتی بر سر راه خواهد داشت. او گفت: «باید توجه کرد که این‌ها با تولید انبوه متفاوت است. تولید انبوه دستگاه چاپ و پلی‌کپی نیاز دارد. یعنی وقتی دانش فنی تولید شد، حالا به کلین رووم، دستگاه‌های تولید و… نیاز است که اکنون در کشور ما وجود ندارد.»
مردم چه می‌گویند؟ مسؤولان چه پاسخ می‌دهند؟
اغلب کاربران ایرانی که در طوفان توییتری یکشنبه شب که از ساعت ۹ شب به وقت تهران آغاز شد شرکت کردند، منتقد سیاست‌های بهداشتی جمهوری اسلامی برای مقابله با ویروس کرونا بودند. آن‌ها این سؤال را مطرح کردند که چرا علی‌رغم تلفات سنگین جانی، قربانی شدن ده‌ها هزار جان عزیز و فشار بسیار زیاد کار روی کادر درمان، ایران تاکنون برای خرید واکسن اقدام نکرده است؟
«مهدی حاجتی» چهره شاخته شده توییتر که سابقه عضویت را در شورای شهر شیراز دارد این سؤال را مطرح کرد: «اگر ایران با شرکت‌های مورد تایید سازمان جهانی بهداشت قرارداد بسته است اعلام کند که: تاریخ تحویل واکسن چه زمانی است؟ و اگر نبسته‌اید بفرمایید چرا نبسته‌اید؟ برابر این همه قدرت، توقع کمی مسؤولیت زیاده نیست.»
ژیلا بنی‌یعقوب روزنامه‌نگار ساکن ایران با اشاره به مرگ‌ومیر ناشی از ابتلا به کرونا در میان کادر درمان نوشت: «۵۰۰ نفر از کادر درمان به دلیل کرونا جان باخته‌اند، خودتان می‌گویید آمار واقعی جان‌باختگان کرونا بیشتر از این است که در آمار رسمی اعلام می‌کنید. دقیقا چند نفر دیگه باید بمیرند تا واکسن بخرید.»
«ضیا نبوی»، فعال سیاسی که سابقه حضور طولانی را در زندان‌های جمهوری اسلامی دارد نیز در حساب کاربری توییترش نوشت: «تعلّل دولت در خرید واکسن، مساویِ همکاری با کرونا در گرفتن جان مردم است...»
«حسام موذن» نیز با اشاره به هزینه تخمینی برای خرید واکسن مدرنا برای کل جمعیت ایران و اشاره به حرف‌های ضد و نقیض مسؤولان در مورد هزینه‌ها، شیوه تهیه و نگهداری این واکسن نوشت: «خرید دو دوز واکسن مدرنا برای کل جمعیت ایران، کمتر از سه میلیارد دلار هزینه دارد. اتفاقا نگهداریش هم سخت نیست. اگر نمی‌خرید یا می‌خواهید سلامت مردم را بازیچه سرمایه‌گذاری بنیاد مستضعفان کنید یا این که می‌خواهید مملکت را در حکومت نظامی دائمی نگه دارید، هر دو فاجعه است.»
برخی از کاربران هم به قدرت‌نمایی‌های حاکمیت و شاخ و شانه کشیدن‌ها برای قدرت‌های منطقه و جهان اشاره کرده‌اند. از جمله کاربری به نام «فرزانه باقرزاده» که از مقام‌های جمهوری اسلامی خواست تا این اندازه درباره «قدرت اول منطقه بودن» صحبت نکنند: «عربستان امروز واکسیناسیون کرونا را شروع کرد. چند نفر دیگر باید فوت کنند تا شما دست از این غرور احمقانه بردارید.»
هم‌زمان با عمومی شدن مطالبه خرید واکسن از سوی ایرانیان «محمدرضا ظفرقندی»، رییس کل سازمان نظام پزشکی، روز دوشنبه ۱دی۱۳۹۹ در خصوص پیگیری این مطالبه عمومی گفت: «بحث مهم این روزهای ما واکسن هست. حرف اولیه ما این است که تامین واکسن برای مردم یک اولویت حیاتی، قهری و قطعی است و این تامین باید در ابعاد وسیع و در بازه زمانی مشخص و محدود برای مردم فراهم شود.»
بنابر آن چه محمدرضا ظفرقندی گفته است ۵۰ میلیون واکسن باید در عرض سه ماه برای مردم ایران فراهم شود و با توجه به این که این واکسن باید در دو دوز به شهروندان تزریق شود، ۵۰ میلیون واکسن طی یک ماه تنها برای تزریق به ۲۵ میلیون نفر خواهد بود.
به باور رئیس کل سازمان نظام پزشکی ایران تهیه واکسن خارجی تنها از عهده بخش دولتی برنخواهد آمد و به حضور نهادها و شرکت‌های خصوصی هم نیاز است: ««بالاخره ساز و کار تهیه واکسن در بخش خصوصی در برخی موارد محدودیت‌های دولتی را نخواهد داشت و می‌تواند کمک کند تا در زمان زودتری واکسن را تامین کنیم.»
اما جالب توجه‌ترین واکنش از سوی مقامات به مطالبه عمومی خرید واکسن شاید واکنش «کیانوش جهانپور»، سخنگوی سازمان غذا و دارو باشد. او روز سه‌شنبه با انتشار یک توییت نسبت به هشتگ «واکسن بخرید» واکنش نشان داد و نوشت: «در ادامه پروژه تحریم دارو، تحریم وام IMF، تحریم ماسک، تحریم تجهیزات حفاظتی، تحریم کیت تشخیصی PCR، تحریم رپیدتست کرونا؛ این بار رمز عملیات فریب و عنوان مستعار پیوست رسانه‌ای تحریم: واکسن بخرید خیلی ممنون! خوب شد گفتید!»
