این روزها در فضای سیاسی جمهوری اسلامی، بحث ریاست جمهوری نظامیان داغ است. نام برخی از فرماندهان ارشد سپاه پاسداران، به عنوان نامزدهای مهم انتخابات ریاست جمهوری شنیده می‌شود. پیش از این، در افکار عمومی ایران شنیده می‌شد که رای‌دهندگان ایرانی به نظامیان رای نمی‌دهند. تجارب گذشته شرکت فرماندهان سپاه در انتخابات نیز حکایت از عدم اقبال جدی رای‌دهندگان به آنها داشته است. هیچ‌یک از فرماندهان سپاه تاکنون نتوانسته‌اند در انتخابات ریاست جمهوری به پیروزی برسند.

سال ۱۳۸۰ علی شمخانی، وزیر دفاع دولت محمد خاتمی، با رئیس جمهور وقت به رقابت پرداخت و شکست خورد؛ اگرچه محمد خاتمی دوباره او را به سمت وزیر دفاع انتخاب کرد. در سال ۱۳۸۴ در حالی که تصور می‌شد محمد باقر قالیباف، نامزد اصلی مورد حمایت بیت رهبری باشد، چند روز مانده به انتخابات موقعیت خود را به نفع محمود احمدی‌نژاد از دست داد و شکست خورد. سال ۱۳۸۸ محسن رضایی، فرمانده سابق سپاه، نامزد انتخابات شد اما با اعلام پیروزی مجدد محمود احمدی‌نژاد در انتخابات، او نیز شکست خورد.

سال ۱۳۹۲ قالیباف، بار دیگر شانس خود را برای رییس جمهور شدن امتحان کرد اما باز هم شکست خورد. او در سال ۱۳۹۶ نیز پس از شرکت در رقابت‌های انتخاباتی، سرانجام مجبور شد به رغم میلش، به نفع ابراهیم رئیسی کنار بکشد که او نیز از حسن روحانی شکست خورد.

حالا دست‌کم نام پنج فرمانده ارشد سپاه، بار دیگر به عنوان نامزد انتخابات ۱۴۰۰ شنیده می‌شود.

محمد باقر قالیباف

قالیباف که حالا ریاست مجلس شورای اسلامی را برعهده دارد، امیدوار است سرانجام در ۱۴۰۰ نامزد اصلی جناح موسوم به اصولگرا و در واقع نامزد اصلی مورد حمایت رهبر و بیت رهبری شود و به ریاست جمهوری برسد. قالیباف امیدوار است این بار ابراهیم رئیسی، نامزد انتخابات نشود و خودش با حمایت سپاه رییس جمهور شود. بسیاری از صاحب‌نظران، اصلاحات اخیر قانون انتخابات در مجلس را هم نوعی کمک مجلس به قالیباف تلقی می‌کنند. قالیباف رقیب جدی خود را سعید جلیلی می‌بیند که از حمایت بخش‌های دیگری از اصولگرایان نزدیک به مصباح یزدی برخوردار است.

حسین دهقان

حسین دهقان، وزیر پیشین دفاع در دولت اول حسن روحانی، از فرماندهان ارشد سپاه است که آمادگی خود را برای نامزدی اعلام کرده است. او هم از روابطی با برخی جریانات اصلاح‌طلب برخوردار است و هم در سالیان گذشته، خود را به برخی اصولگراها نزدیک کرده است. حسین دهقان که به نظر می رسد از حمایت علی شمخانی، دبیر کنونی شورای عالی امنیت ملی هم برخوردار است، هم‌اکنون مشاور علی خامنه‌ای در امور صنایع نظامی است. او همچنین سفرهایی به قم، برای دیدار با برخی مراجع تقلید و روحانیون صاحب نفوذ قم انجام داده و جلسه‌هایی هم با اقشار و صنوف مختلف شروع کرده است.

عزت الله ضرغامی

ضرغامی، رییس پیشین صداو سیما، خود را یک چهره حاکمیتی می‌داند. او که همانند قالیباف و دهقان، سرتیپ پاسدار است، رابطه نزدیکی با بخش‌های مهمی از بیت رهبری مانند مشاور رسانه‌ای رهبر جمهوری اسلامی زیر نظر حسین محمدی دارد. حسین محمدی، همانند ضرغامی مدتی معاون صدا و سیما بوده است و حالا از او به عنوان تصمیم‌گیر اصلی درباره صداوسیما در بیت رهبری یاد می‌شود. ضرغامی در دو سال اخیر، سلسله جلساتی را با چهره‌ها و طیف‌های مختلف درون جمهوری اسلامی برگزار کرده است که آشکارا تلاشی برای گسترده‌ترکردن سبد رای او است.

سعید محمد

سعید محمد، فرمانده قرارگاه اقتصادی خاتم الانبیا، جوان‌ترین فرمانده سپاه است که از او هم به عنوان یکی از نامزدهای اصلی سپاه در این دوره یاد می‌شود. طرفداران و نزدیکان سعید محمد، تلاش می‌کنند او را مصداق نظر خامنه‌ای درباره رییس‌جمهور جوان حزب‌اللهی معرفی کنند. علی خامنه‌ای تاکنون، دست‌کم دوبار به‌طور علنی تمایل خود را به انتخاب یک دولت جوان و حزب‌اللهی اعلام کرده است. از این‌رو، انتظار می‌رود شورای نگهبان هم تلاش کند در موضوع تایید و رد صلاحیت‌ها، به این موضوع توجه کند. ضعف سعید محمد این است که تاکنون سِمت‌های ارشد اجرایی نداشته است اما اگر اراده رهبر بر نام فردی مانند او باشد، به نظر می‌رسد عمده توان حاکمیت برای حمایت از او تجهیز خواهد شد.

علی لاریجانی

نامزدی علی لاریجانی، رئیس سابق مجلس که از فرماندهان سابق ستاد کل سپاه و معاون پارلمانی پیشین سپاه هم بوده است، در برخی محافل سیاسی جمهوری اسلامی شنیده می‌شود. لاریجانی که هم‌اکنون به امر رهبر جمهوری اسلامی مسئول پیگیری پرونده روابط ایران و چین است، در درون سپاه هم طرفدارانی دارد و هم مخالفانی. در واقع سپاه پاسداران، امروزه پس از گذشت چهل‌ویک سال از تاسیس آن، به دلیل آنکه بزرگ‌ترین و وسیع‌ترین نهاد برآمده از انقلاب است، گروه‌های مختلفی از قدرت و باندهای سیاسی و اقتصادی و عقیدتی را در درون خود جای داده است که مخالفان و موافقان لاریجانی هم از آن جمله هستند. علی لاریجانی ممکن است در صورت نامزدی، از حمایت حسن روحانی و نزدیکان او هم برخوردار شود ولی این موضوع می‌تواند برخی اصولگرایان را از او دور کند. ضمن اینکه با سرخوردگی بدنه اصلاح‌طلبان از موثربودن مکانیزم رای و انتخابات برای تغییر سرنوشت کشور، حسن روحانی و اصلاح‌طلبان بعید است در این دوره رای چندانی بین رای‌دهندگان داشته باشند.

محسن رضایی

محسن رضایی، فرمانده سابق سپاه، همیشه در پی رسیدن به مقام ریاست جمهوری بوده است. او در دو دهه گذشته، همواره معتقد بوده مشکلات کشور به نحوی است که باید با ایجاد قرارگاهی از همه قوا و نهادها، اداره و فرماندهی شود. او خودش را مطلوب‌ترین نامزد برای فرماندهی این قرارگاه ذیل عنوان رییس‌جمهور تصور می‌کند. با وجود این، احتمال نامزدی او در این دوره با توجه به تعدد نامزدهای سپاه، بعید به‌نظر می‌رسد. ضمن اینکه اصولا بعید است محسن رضایی، در سپاه کنونی نفوذ چندانی داشته باشد. برای بخش بزرگی از کسانی هم که هنوز در ایران رای می‌دهند، محسن رضایی یک نامزد از پیش شکست‌خورده تلقی می‌شود.

در مجموع، تمامی نامزدهای برآمده از سپاه، در انتخابات ۱۴۰۰ باندهای مختلف قدرت در درون سپاه را نمایندگی می‌کنند. سپاه هم‌اکنون و بدون دردست‌داشتن سِمت ریاست جمهوری هم، دومین بازیگر سیاست داخلی و خارجی کشور بعد از رهبر است. با این وجود، انتظار می‌رود در صورت رییس‌جمهور شدن یک فرمانده سپاه، دست سپاه برای کنترل بیشتر سیاست داخلی و خارجی بازتر شود. البته برای بسیاری از مخالفان جمهوری اسلامی در داخل و خارج ایران، این موضوع و اینکه چه نامزدی و از چه جریانی از حاکمیت رییس‌جمهور شود، دیگر اهمیت چندانی ندارد زیرا آنها خود را در برابر کلیت نظام و کلیت نظام را هم در برابر کلیت مردم معترض می‌بینند. طرفداران براندازی جمهوری اسلامی معتقدند رییس‌جمهور سپاهی و غیرسیاسی، تفاوت عمده‌ای با یکدیگر ندارند و این نظام جمهوری اسلامی است که باید با یک نظام دمکراتیک جایگزین شود.

از سوی ديگر، واقعیت این است که میزان نفوذ سپاهیان در سیاست داخلی و خارجی ایران روز به روز در حال افزایش است و امروزه وقتی از جمهوری اسلامی صحبت می‌شود، این نظام در شخص رهبر، برخی روحانیون حکومتی ارشد و فرماندهان ارشد سپاه معنا پیدا می‌کند؛ چه رییس‌جمهور بعدی سپاهی باشد یا خیر.