حسین شریعتمداری، مدیر مسئول کیهان در یادداشتی در مورد توقیف نفتکش «استنا ایمپرو»، تاکید کرده که این یک اقدام در برابر توقیف نفتکش «گریس-۱» از سوی نیروی دریایی بریتانیا است و سپاه نباید با بر‌شمردن دلایلی برای این توقیف، ماهیت تلافی‌جویانه بودن این اقدام را مورد تردید قرار دهد. شریعتمداری که بازتاب دهنده دیدگاه‌های بیت رهبری شناخته می‌شود، تهدید کرده در صورت ادامه توقیف نفتکش حامل نفت ایران در جبل‌الطارق، جمهوری‌اسلامی نفتکش‌های بیشتری را در خلیج فارس توقیف می‌کند.

آیت‌الله خامنه‌ای مدت کوتاهی قبل از توقیف استنا ایمپرو هشدار داده بود که بریتانیا پاسخ به گفته او «راهزنی دریایی» خود را می بیند. نیروی دریایی سلطنتی بریتانیا در سیزدهم تیرماه، گریس-۱ را به اتهام نقض قوانین اتحادیه اروپا و تلاش برای انتقال نفت به سوریه، توقیف کرد و اکنون برای یک ماه دیگر این توقیف را تمدید کرده است.

مقامات جمهوری اسلامی معتقدند این توقیف غیر قانونی است و ضمن تاکید بر رفع توقیف فوری گریس-۱، به طور مکرر بر اقدام متقابل یا استراتژی «چشم در برابر چشم» تاکید کرده‌اند.

سپاه شامگاه جمعه ۲۸ تیرماه اعلام کرد، نفتکش استنا ایمپرو به دلیل تخلف زیست محیطی، خاموش کردن دستگاه موقعیت‌یاب و ورود به تنگه هرمز در مسیر معکوس توقیف شده است. برخی گزارش‌های تایید نشده به نقل از ام آی۶ (سرویس اطلاعاتی بریتانیا)، حاکی از آن است که سیستم GPS این نفتکش با همکاری روسیه به نحوی دستکاری شد که وارد آب‌های ایران شود.

اما شریعتمداری در یادداشت خود همه این دلایل را از اعتبار ساقط می‌کند، چرا که به گفته او حتی اگر هیچ تخلفی نبود، باز هم نفتکش‌ بریتانیایی توقیف می‌شد. به این ترتیب یکی از نزدیک‌ترین چهره‌ها به بیت رهبری، بر موضع بریتانیا مهر تایید می‌زند که اکنون به اتهام آنچه که توقیف غیر قانونی نفتکش می‌خواند، از ایران به شورای امنیت سازمان ملل شکایت کرده و در حال بررسی گزینه‌هایی برای پاسخ به ایران است.

شکایتی که هم اکنون می‌تواند برای تاثیرگذاری بیشتر، فیلم فریادهای الله‌اکبر و پخش اذان از بلندگوهای استنا ایمپرو در حالی که پرچم جمهوری اسلامی ایران روی آن برافراشته شده را به عنوان ضمیمه خود داشته باشد.

هدایت اجباری استنا ایمپرو به آب‌های ایران هم مصداقی از استراتژی «چشم در برابر چشم» در واکنش به اقدام بریتانیا است و هم بخشی از استراتژی بزرگتر برای به رخ کشیدن توانمندی‌ها، قبل از مذاکره و توافق با آمریکا.
سردار محمد‌علی جعفری، فرمانده قرارگاه بقیة‌‌الله در این روزها که سالگرد پذیرش قطعنامه ۵۹۸ و پایان جنگ فرسایشی ایران و عراق است با یادآوری خاطره‌ای از آیت‌الله اکبر هاشمی رفسنجانی می‌گوید:«آقای هاشمی دائم دنبال این بود که یک عملیات موفق بکنیم و یک جای بزرگی را بگیریم و با مذاکره و صدور قطعنامه، جنگ را به پایان برسانیم».

آنچه که امروز در حال اتفاق افتادن است، فاصله چندانی با این تئوری آیت‌الله هاشمی رفسنجانی ندارد.

در ماه‌های پایانی جنگ، تصاویری از سربازان ایرانی در جبهه‌ها از تلویزیون پخش می‌شد که همچنان با کمترین امکانات، برای انجام عملیات موفق از جان خود می‌گذشتند و در همان حال حسن روحانی، محمد جواد ظریف و دیگر نمایندگان ایران در سازمان ملل در جستجوی پایانی آبرومندانه برای جنگی بودند که شش سال قبل امکان خاتمه دادن به آن وجود داشت.

امروز نیز مذاکره کنندگان سابق قطعنامه ۵۹۸، در قامت رئیس‌جمهور و وزیر امور خارجه ایران با همان نسخه آیت‌الله هاشمی به دنبال برون رفت از بحرانی هستند که حتی بیش از جنگ، اقتصاد ایران را تحت تاثیر قرار داده است.

سپاه با افزایش آگاهانه تنش‌ها در خلیج فارس به دنبال اجرای یک عملیات موفق یا بند اول نسخه هاشمی است و همزمان ظریف در ملاقات با نمایندگان کنگره آمریکا که آنها را نمایندگان مردم آمریکا و نه دولت این کشور توصیف می‌کند، پیشنهاد‌های جمهوری اسلامی را به اطلاع کاخ سفید می‌رساند.

وارد کردن بریتانیا به صحنه رویارویی ایران و آمریکا به همان اندازه که می‌تواند از طریق اعمال فشار احتمالی لندن بر واشینگتن، شانس موفقیت تهران را در این مذاکرات افزایش دهد، ریسک نزدیک‌تر شدن مواضع لندن و واشینگتن و ایجاد یک ائتلاف چندجانبه- نظیر آنچه در زمان اعمال تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران در دوران اوباما اتفاق افتاد- را تقویت می‌کند.

واکنش اولیه دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا و اعضای کابینه او به توقیف نفتکش استنا ایمپرو این بود که این اقدام درستی ادعاهای آنها در مورد ایران را ثابت می‌کند. ترزا می، نخست‌وزیر بریتانیا نیز امروز (دوشنبه) ساعت ۱۰:۳۰ به وقت محلی، نشست کبرا را با موضوع امنیت دریانوردی در خلیج فارس میزبانی می‌کند.

بریتانیا تا کنون به پیشنهاد واشینگتن برای مشارکت در ائتلاف نظامی برای تامین امنیت دریانوردی در این منطقه پاسخ مثبت نداده، اما خروجی نشست امروز می‌تواند رویکرد بریتانیا و ایالات‌متحده در اجلاس منامه که به زودی با همین موضوع در بحرین برگزار می‌شود را هماهنگ‌تر کند.

از سوی دیگر نباید ریسک اشتباه محاسباتی و آغاز یک درگیری ناخواسته و پیش بینی نشده را نادیده گرفت. سپاه عصر جمعه، در اقدامی که به نظر می‌رسد محاسبه شده بود، نفتکش اسپینا ایمپرو را خالی از نفت و بدون خدمه بریتانیایی توقیف کرد و به ناو جنگی مونت رز مجال نداد که از این نفتکش هم مانند نفتکش «هریتیج» محافظت کند. نفتکش ریاح که گفته می‌شود متعلق به امارات متحده عربی است نیز دور از جنجال به اتهام قاچاق سوخت توقیف شد. امارات متحده عربی و عربستان سعودی پس از وقوع انفجار در نفتکش‌های‌شان در بندر فجیره (۲۲ اردیبهشت) نیز تلاش کردند از دامن زدن به تنش‌ها پرهیز کنند.

اما اگرهمانگونه که شریعتمداری تاکید می‌کند، برخورد‌ها ادامه داشته باشد، هم احتمال واکنش متفاوت طرف‌های درگیر وجود دارد و هم احتمال خطای محاسباتی و بیرون آمدن یک بحران دیگر از دل بحران جاری.