چرا «دوشنبه غمگین» دلگیرترین روز سال است؟

همه ساله، سومین دوشنبه ماه ژانویه با نام «دوشنبه غمگین» خوانده می‌شود. 

فرض بر این است که این روز، هنگامی از سال است که همگی سردمان است، بی‌پولیم و از این که آرزویمان در سال نو برای تناسب اندام، نوشیدن کمتر الکل و انسان بهتری بودن را به کناری رانده‌ایم، عذاب وجدان داریم.  

و البته در سال ۲۰۲۱، علاوه بر تمامی مشکلات سالانه ژانویه، با یک مشکل دیگر یعنی قرنطینه نیز مواجه‌ایم.  

اما دوشنبه غمگین، آیا واقعا همان طور که اغلب گفته می‌شود دلگیرترین روز سال است یا این که این فقط یک برچسب تبلیغاتی است؟ 

این مفهوم اولین بار در سال ۲۰۰۴ از سوی روانشناسی به نام کلیف آرنال مطرح شد.  

شرکت مسافرتی «اسکای تراول» از او خواسته بود تا «فرمولی» را برای غم‌های ژانویه اختراع کند و او سپس از این عبارت در بیانیه مطبوعاتی در تبلیغ بسته‌های مسافرتی زمستانی آنان استفاده کرد.  

این فرمول مجموعه‌ای از عوامل را در نظر می‌گیرد که احتمالا در روحیه پایین افراد در این زمان نقش دارند و از این قرارند: 

دبلیو: آب‌وهوا

د: وام 

د: حقوق ماهیانه

ت: زمان پس از کریسمس 

کیو: زمان پس از شکست قول‌ها و آرزوهای سال نو 

م: بی‌انگیزگی 

نا: احساس نیاز به اقدام  

آرنال اذعان کرد که این فرمول، در اساس، شبه‌علم است و مردم بریتانیا را ترغیب کرد تا «مفهوم دوشنبه غمگین را یکسره، رد کنند».  

او در سال ۲۰۱۳ به دیلی‌تلگراف گفت: «در ابتدا از من خواسته شد تا بهترین روز را برای خرید و رزرو تعطیلات تابستانی پیدا کنم ولی وقتی شروع کردم به انگیزه‌های رزرو تعطیلات، با تامل در آن چه که هزاران نفر در کارگاه‌های کنترل اضطراب یا شادی به من گفته بودند، این عوامل حاکی بودند که سومین دوشنبه ژانویه، به ویژه از همه دلگیرتر است.» 

او با اشاره به این که دوشنبه غمگین، صرفا یک پیشگویی بود که موجب رضایت شخصی او می‌شد، گفت: «اما خوب نیست که این مفهموم را بیان کنید و به مردم بگویید، شما الان در این مرحله هستید.»  

اما این مانع نشد که شرکت‌های روابط عمومی و بازاریابی مفهوم فوق را دستکاری نکنند و از آن به عنوان یک فرصت طلایی فروش استفاده نکنند. فرصتی که به آنان امکان می‌دهد بر این فرض تاکید کنند که همه در این روز به خصوص، بینوا هستند و بنابراین در مقابل تبلیغات سست هستند.  

تنها امسال، بسته‌های تبلیغاتی برای سوشی، برگر، محصولات رایحه‌درمانی، درمان‌های زیبایی ««روحیه‌بخش» و رژیم‌های خوراکی، آگهی شده است. این نشان‌های تجاری می‌گویند، خرج کردن پول می‌تواند ما را از این اندوه سالانه و نشانه‌های افسردگی، شفا دهد.  

اما بازی سریع و بی‌احتیاط با مفاهیم و اصطلاحات بهداشت و سلامت روان می‌تواند تاثیرهای موذیانه‌ای بر جا بگذارد.  

دکتر روانشناس جوان هاروی، این مفهوم را «کاملا بی‌معنی» توصیف می‌کند، به ویژه از نظر ادعاهایی که می‌گویند آب‌وهوای بد یکی از دلایل اصلی دلگیر بودن دوشنبه غمگین است.  

او به ایندیپندنت گفت: «اگر یک روز روشن و آفتابی باشد، حتی ممکن است در این روز کاملا احساس خوشبختی کنید.»  

هاروی در عین حال به اختلال عاطفی فصلی اشاره می‌کند و می‌گوید که این مسئله ممکن است باعث شود که افراد در ماه‌های زمستان احساس افسردگی کنند، اما تاکید دارد که وصل کردن افسردگی به یک روز خاص «مزخرف احساسی» است.  

استفن باکلی، مدیر اطلاعات در خیریه بهداشت و سلامت روان موسوم به «مایند» می‌افزاید که کارزار‌های دوشنبه غمگین اغلب آن چه را بی‌اهمیت جلوه می‌دهد که می‌تواند یک وضعیت جدی و ناتوان‌کننده و حتی بالقوه تهدیدکننده زندگی باشد.  

او به ایندیپندنت گفت: «از هر شش نفر از ما، یک نفر در جایی از زندگی‌مان افسردگی را تجربه می‌کنیم و این می‌تواند بر هر کسی که جزئی از زندگی ماست، تاثیر مخرب بگذارد.  

ممکن است افراد توانایی خوابیدن را از دست بدهند، با دیگران احساس انفصال کنند و افکار خودکشی را در خود تجربه کنند.» 

باکلی افزود که هرچند ژانویه می‌تواند به دلیل مشکلات اقتصادی و شکست وعده‌های سال نوی افراد با سختی همراه باشد، اما این مسائل نباید با افسردگی بالینی اشتباه گرفته شوند: «با این پیشنهاد که هر کسی و همه ممکن است در یک روز خاص احساس افسردگی کنند، ما در واقع تجربه کسانی را تنزل می‌دهیم که با یک بیماری جدی زندگی می‌کنند.» 

با این همه، آن طور که ایزابلا گلدی، مدیر بنیاد سلامت روان می‌گوید، یکی از جوانب مثبت دوشنبه غمگین این است که فرصتی است برای مقابله با برخی از انگ‌های مربوط به افسردگی و افزایش آگاهی درباره نشانه‌های آن.  

او به ایندیپندنت گفت: «آن چه که می‌توانیم از دوشنبه غمگین دریابیم این است که همه ما سلامت روان داریم و این که گام‌هایی هست که می‌توانیم در تمام طول سال برای مراقبت از آن برداریم.  

این یک چالش مدام است، چون مهم است که همه ما همان طور که از سلامت جسممان مراقبت می‌کنیم، برای مراقبت از سلامت روان خود نیز بیشتر کار کنیم، بدون آن که در این باره مضطرب و تحت فشار باشیم.» 

خیریه مایند (به معنی ذهن) در تارنمای خود منابع فراوانی برای افرادی که افسردگی را تجربه می‌کنند دارد. برای دسترسی به اطلاعات درباره نشانه‌ها، رفتاردرمانی شناختی و خطوط ارتباط تلفنی و همچنین راه‌های مراقبت از خود، خواب کافی و حفظ فعالیت بدنی، به این‌جا مراجعه کنید.  

اگر شما یا یکی از نزدیکانتان به خودکشی فکر می‌کنید؛ با شماره‌ تلفن‌های اورژانس اجتماعی در ایران ۱۲۳، در افغانستان ۱۱۹ و در آمریکا و کانادا ۹۱۱ تماس بگیرید.