تلاش حماس برای از سرگیری روابط با سوریه

سفر رسمی هیئت بلند پایه حماس به ایران و دیدار با خامنه ای، رهبر ایران و سایر مقامات این کشور نشان می دهد که حماس در صدد تقویت جایگاه خود در تحولات فلسطین و منطقه است و برای رسیدن به این مأمول تلاش می کند تا روابط منطقه ای و بین المللی خود را گسترش دهد. جالب این جا است که پس از رسیدن هیئت حماس به تهران و پیش از این که مقامات ایران به نشر این خبر بپردازند، اسمعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی جنبش حماس، با اعلام خبر رسیدن هیئت به تهران، اظهار داشت که این سفر اهمیت فراوانی دارد و قرار است موضوعات بسیار مهمی در آن به بحث و رایزنی گرفته شود.

اقدام حماس به اعزام هیئت به تهران، پرسش های زیادی را مطرح می کند به ویژه این که سفر هئیت حماس به تهران در حالی صورت می گیرد که حماس در صدد از سرگیری روابط با رژیم بشار اسد است طوری که اسمعیل هنیه چندی پیش با اشاره به اهمیت تعلقات با سوریه، گفت که خروج حماس از سوریه، درسی بود که نباید دو باره تکرار شود.

البته حماس تلاش های خود را برای از سرگیری روابط با سوریه از چندی پیش آغاز کرده و هیئت اعزامی حماس برای همین منظور به مسکو سفر کرده است تا زمینه ای بازگشت روابط با سوریه را فراهم کند. تردیدی نیست که هدف عمده ای سفر هیئت حماس به تهران نیز مسئله از سرگیری روابط میان حماس و سوریه است. حماس که از نقش اثرگذار روسیه و ایران  در امور سوریه آگاهی دارد، می خواهد با استفاده از همکاری و میانجگیری روسیه و ایران، روابط خود را با دولت سوریه از سر بگیرد.

با آن که تا کنون از جزئیات سفر چند روزه هیئت حماس به تهران و دیدار های متعدد آن، اطلاعی در دست نیست اما پروفسور فرید ابوضهیر تاکید دارد که ایران تلاش خواهد کرد تا روابط میان حماس و سوریه از سرگرفته شود اما در عین حال، حماس مجبور به پذیرش شروطی خواهد بود که دولت ایران آن را به هدف تأمین منافع خود در منطقه مطرح می کند.

از سوی دیگر، سفر هیئت حماس به تهران تأکیدی بر تحول مسیر سیاسی حماس از محور "اخوان المسلمین" به  "محور ایران" است؛ به ویژه این که دبیر کل حزب الله لبنان در سخنان اخیرش ضمن هشدار به اسرائیل گفته است که امروز، "محور مقاوت" از هر زمان دیگری قوی و مستحکم تر است.

ابوضهیر می گوید: سازمان حماس از سال ۲۰۱۷ اعلام عدم ارتباط با سازمان اخوان المسلمین کرد اما این تصمیم تنها در سطح گفتار بود و در عمل پیاده نشد، اما گرایش حماس به سوی "محور مقاومت"، می تواند مسیر بازگشت روابط این سازمان را با سوریه باز کند.

همچنان اعلام خبر سفر هیئت حماس به تهران از سوی اسمعیل هنیه، نشان می دهد که این سفر، اهمیت و ابعاد بیشتری دارد که جزئیات آن با گذشت زمان افشا می شود، به ویژه این که هئیت حماس علاوه بر ملاقات با مقامات بلند پایه ایران، با خامنه ای رهبر ایران نیز دیدار و گفت و گو کرده است.

پیش از این سازمان حماس اعلام کرد که اسمعیل هنیه قصد دارد به برخی از کشورهای منطقه سفر کند اما رسانه‌های محلی اظهار داشتند که دولت مصر با خروج اسمعیل هنیه از نوار غزه موافقت نکرده است. برخی از تحلیل گران عقیده دارند که دولت مصر اطلاع داشته است که اسمعیل هنیه قصد سفر به تهران دارد به همین دلیل خروج او را از نوار غزه نپذیرفته است.

با آن که اسمعیل هنیه نتوانست در رأس هیئت حماس به تهران سفر کند اما اعضای هیئت اعزامی به تهران، شخصیت های مهم همچون صالح العاروری، معاون هینه در خارج از کشور، موسی ابومرزوق، رئیس روابط خارجی و اسمعیل رضوان، یکی از فرماندهان برجسته حماس است که نقش محوری در تصمیم گیری های بزرگ دارند.

 شاید عمده ترین هدف دیگر هیئت حماس به تهران، تلاش برای دریافت حمایت مالی باشد، زیرا پس از مسدود شدن سایر منابع مالی این سازمان از سوی ایالات متحده، حماس دچار بحران مالی بزرگی شده و ایران تنها منبعی است که حماس به آن چشم دوخته است.

اما طبق اطلاعاتی که به ایندیپندنت عربی رسیده است، کمک های ایران به حماس در این اواخر کاهش شدیدی یافته و تنها به بخش های از سازمان حماس داده می شود که در خارج از فلسطین فعالیت دارند. هیئت حماس در این سفر تلاش دارد تا از یک طرف، میزان کمک های مالی ایران را افزایش دهد و از سوی دیگر، مکانیزمی برای انتقال این کمک ها به نوار غزه ایجاد کند.

اما با توجه به وضعیت دشوار اقتصادی ایران در سایه تحریم ها، گمان نمی رود که تهران بتواند همکاری های مالی خود را با حماس افزایش دهد و نیازمندی های هنگفت مالی این سازمان را بر آورده کند.