سال گذشته مرگ حدود ۵۰ هزار بال از پرندگان مهاجر زمستان‌گذر در استان‌های مازندران و گلستان ثبت شد. حالا پس از آنکه وجود لاشه تعدادی از پرندگان مهاجر در میانکاله از اواخر روز شنبه این هفته رسانه‌ای شد، روز یکشنبه مسئولان محیط‌زیست مازندران اعلام کردند آمار تلفات پرندگان در میانکاله و خلیج گرگان به ۱۱۷ قطعه رسیده است.

آغاز تلف شدن پرندگان مهاجر

دوشنبه ۱۳ بهمن‌ماه، هم‌زمان با انتشار اطلاعیه سازمان محیط‌زیست در خصوص غیرعادی بودن تلفات پرندگان مهاجر زمستان‌گذران در تالاب بین‌المللی میانکاله و خلیج گرگان برای چهارمین روز متوالی و پیدا شدن لاشه ۷۵ بال دیگر از این پرندگان، مدیرکل دامپزشکی مازندران هم اعلام کرد که علت مرگ پرندگان «آنفلوانزای حاد» یا «نیوکاسل» نبوده و تحقیق در باره علت اصلی این شرایط ادامه دارد.

این مقام مسئول گفت:«نمونه‌گیری از لاشه پرندگان مهاجر تلف شده از سوی کارشناسان دامپزشکی برای بررسی به آزمایشگاه سازمان دامپزشکی کشور ارسال شده و در بررسی اولیه علت مرگ این پرندگان ناشی از بیماری انواع آنفلوانزا پرندگان و نیوکاسل منفی اعلام شده است.»

نگرانی از تکرار فاجعه، پیگیری دلیل بیماری

سال گذشته نیز پس از آنکه ابتلای پرندگان تلف‌شده در این تالاب‌ها به بیماری آنفولانزای پرندگان و نیوکاسل رد شد، ابتدا موضوع ابتلا به بوتولیسم - نوعی بیماری برای پرندگان و آبزیان - از سوی کارشناسان طرح شد و سپس باتوجه‌ به یافته‌ها و شواهد بعدی موضوع ابتلای این گونه‌ها به‌نوعی از ویروس مشابه کرونا برای پرندگان موردبحث قرار گرفت.

سرانجام در آبان ماه امسال، حمیدرضا رضایی، یکی از اعضای هیئت‌علمی گروه محیط‌زیست دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، در گفت‌وگو با رسانه‌ها در این باره گفت:«برای ایجاد بوتولیسم باید دمای آب به بالای ۲۵ درجه برسد درحالی‌که در آن زمانی که تلفات داشتیم، در اندازه‌گیری‌های ما دمای آب در گرمترین ساعت روز  و  حتی در کمترین عمق به بالای ۱۵ درجه هم نمی‌رسید.»

وی با بیان اینکه یکی دیگر از شرایط ایجاد بوتولیسم سکون آب است، گفت: «یک هفته بعد از حضور ما در منطقه خلیج گرگان، خلیج طوفانی و متلاطم شد. اگر بیماری بوتولیسم بود بعد از این طوفان و هوادهی در آب، تلفات باید کاهش پیدا می‌کرد اما این‌گونه نشد و مدت‌ها بعد از آن هم تلفات ادامه پیدا کرد.»

این کارشناس محیط ‌زیست باتوجه ‌به وقوع مرگ مشکوک پرندگان در فصل زمستان و شرایط آب ‌وهوایی مازندران و گلستان احتمال ابتلای این گونه‌ها به بوتولیسم را کم دانست و گفت: «همان گونه که ما تا مدت‌ها آنفلوانزا فوق حاد پرندگان را نمی‌شناختیم، این ویروس نیز شاید برای ما شناخته شده نباشد و با توجه‌ به اینکه مبدأ مهاجرت برخی از پرندگانی کشور چین بوده و هنوز منشأ دقیق ویروس کرونا مشخص نشده، احتمال ابتلای پرندگان تلف شده به ویروسی مانند «کرونا» وجود دارد.»

تکرار بهمن‌ماه به عنوان تاریخ آغاز تلف‌ شدن پرندگان طی دو سال گذشته

مرگ گروهی پرندگان مهاجر در تالاب بین‌المللی میانکاله و خلیج گرگان سال گذشته از چهارم بهمن ماه آغاز و تا پایان فصل زمستان و بازگشت این پرندگان به زیستگاه اصلی ادامه داشت.

باتوجه ‌به گزارش‌ها مبنی ‌بر تلف شدن گونه‌هایی مانند چنگر معمولی و فلامینگو و شباهت آن با گونه‌های تلف‌شده در سال گذشته، فعالان محیط‌زیست انتظار دارند که منشأ این بیماری سریع‌تر مشخص شود.

تحقیقات سال قبل دراین‌خصوص با توجه‌ به گستردگی میزان تلفات با حضور رئیس سازمان دامپزشکی کشور انجام شد.

طبق آمارهای رسمی، به ‌طور میانگین بین ۶۰ تا ۷۰ درصد از حدود ۱.۵ میلیون بال پرنده مهاجری که به ایران کوچ می‌کنند، تالاب میانکاله را به‌عنوان زیستگاه خود انتخاب می‌کنند.