چندی پیش ترکیه اعلام کرد که این کشور، یک دانشکده پزشکی و موسسه عالی علوم بهداشتی در شهر «الراعی» در حومه استان حلب، در شمال سوریه افتتاح خواهد کرد. درباره این تصمیم که به امضای رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه رسیده و روز شنبه گذشته در روزنامه رسمی منتشر شده، آمده است که دو مرکز آموزشی یادشده به دانشگاه علوم پزشکی ترکیه در استانبول وابسته خواهند بود.
این اقدام، بخشی از تلاش‌های ترکیه در چارچوب سیاست‌های آنکارا به شمار می‌رود که هدف از آن، تُرک‌سازی مناطق تحت تصرف ترکیه و جناح‌های وابسته به آن در شمال سوریه است. البته ترکیه طبق معمول، سعی می‌کند اقدامات غیرقانونی را که با قوانین و معیار‌های پذیرفته شده‌ای بین‌المللی مغایرت دارند، زیر پوشش همکاری‌های بشردوستانه انجام دهد.
برای این‌که درک عمیق‌تری از جاه‌طلبی‌های ترکیه در شمال سوریه داشته باشیم، سیاست‌هایی که ترکیه در چند سال اخیر در شمال سوریه دنبال کرده است را به طور فشرده موردمطالعه و بررسی قرار می‌دهیم:
ترکیه در حال حاضر علاوه بر این که قدرت غالب و برتر در شمال استان ادلب محسوب می‌شود، سه منطقه جداگانه در شمال سوریه یعنی تل‌ابیض، رأس‌العین و منطقه عملیاتی سپر فرات را به طور مستقیم اداره می‌کند. افزون بر آن، منطقه حایل امنیتی واقع در نزدیکی شهرهای اعزاز، عفرین و منطقه عملیاتی سپر فرات که به پناهگاهی برای اسکان آوارگان تبدیل شده‌اند و مخالفان دولت سوریه کنترل آن را در دست دارند، نیز به گونه‌ای در قلمرو نفوذ ترکیه قرار دارند زیرا مخالفان حاکم بر این منطقه، به کمک‌های ترکیه وابسته هستند.
در مجموع، طبق گزارش دفتر هماهنگی امور بشردوستانه سازمان ملل متحد، حدود چهار میلیون نفر در مناطق مختلف یادشده در شمال سوریه تحت قیمومیت و سرپرستی مستقیم ترکیه زندگی می‌کنند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
آنکارا در مناطق تحت کنترل خود در شمال سوریه، سیاست‌های مختلفی را دنبال می‌کند. به‌عنوان مثال، در استان ادلب، به هیئت تحریر شام (جبهه النصره وابسته به سازمان القاعده)، آزادی محدودی در مدیریت امور منطقه می‌دهد؛ البته تا آن زمان که هیئت تحریر شام به خواسته‌های ترکیه پاسخ مثبت بدهد. اما در شهرهای مانند تل‌ابیض و جرابلس که زیر فرمان مستقیم آنکارا هستند، ترکیه تمامی خدمات اساسی و تسهیلات لازم برای ساکنان را ارائه می‌دهد و مناطق مزبور را به طور مستقیم اداره می‌کند؛ اما در عین حال سعی دارد گروه جمعیتی طرفدار ترکیه، در کنترل این منطقه همواره نقش اول را بازی کنند.
در منطقه عملیاتی موسوم به سپر فرات و عفرین، علی‌رغم حضور شوراهای محلی، قدرت واقعی در دست فرمانداران ترک است که از سوی آنکارا برای این ماموریت منصوب شده‌اند و مسئولیت هماهنگی کمک‌های بشردوستانه و فرایند بازسازی و پیشبرد امور اداری را بر عهده دارند؛ در حالی‌که افسران پلیس محلی که در ترکیه آموزش دیده‌اند، مشغول تامین امنیت این منطقه هستند. قابل ذکر است که آنکارا حقوق کلیه افراد نظامی و غیرنظامی محلی را پرداخت می‌کند.
آنکارا، با هدف ارائه خدمات حواله‌های ارزی و پرداخت حقوق کارمندان، زیرساخت‌های محلی هر سه منطقه تحت کنترل خود در شمال سوریه را به شبکه برق ترکیه وصل کرده و شرکت پست ترکیه نیز شعبات متعددی را برای ارائه خدمات پستی در شمال سوریه گشوده است.
موادغذایی موردنیاز مناطق مزبور اغلب از ترکیه وارد می‌شوند طوری که نانوایی‌ها و فروشگاه‌هایی که به کمک ترکیه ساخته شده‌اند در تامین مواد غذایی به مردم، نقش مهمی ایفا می‌کنند.
دولت‌های محلی با حمایت ترکیه، اوراق هویتی و اسناد مالکیت را صادر می‌کنند و ساکنان این مناطق در دادوستدهای خود از لیر ترکیه و دلار آمریکایی استفاده می‌کنند؛ این در حالی است که تابلوهای بیشتر نهادهای رسمی و دولتی، به دو زبان عربی و ترکی نوشته شده‌اند.
ترکیه ساخت بیمارستان‌ها و مدارس را در مناطق تحت کنترل خود در شمال سوریه به‌عنوان نمادی از جاه‌طلبی‌های درازمدت خود می‌داند. به همین دلیل برای جلب رضایت و همسویی ساکنان محلی، در بخش بهداشت عمومی سرمایه‌گذاری می‌کند و بیمارستان‌هایی را در مناطق جرابلس، الباب و عفرین بنا کرده است؛ البته که مقامات بهداشتی ترکیه بر بیمارستان‌های جدید یادشده نظارت می‌کنند.
همچنین، مسئله آموزش در مناطق تحت تصرف ترکیه در شمال سوریه از اولویت ویژه‌ای برخوردار است و به گفته مقامات ترکی که در شمال سوریه فعالیت دارند، در منطقه عملیاتی سپر فرات، بیش از سه هزار دانش‌آموز در ۹۸ مدرسه ابتدایی، ۱۲ مدرسه راهنمایی و چندین دبیرستان درس می‌خوانند.
از سوی دیگر، حمله ترکیه به عفرین منجر به مهاجرت گسترده مردم محلی از منطقه تحت کنترل دولت خودمختار کُرد شده و ورود اعراب از سایر مناطق سوریه، تعادل قومی و نژادی در این شهر را دستخوش تغییر کرده است.
در شهر عفرین نیز هم‌اکنون ۴۵ هزار دانش‌آموز در ۲۰۴ مدرسه مشغول تحصیل هستند. هرچند برنامه درسی در این مدارس به دو زبان عربی و ترکی تدریس می‌شود اما مدارس یادشده به طور کامل تحت نظارت وزارت آموزش‌وپرورش ترکیه هستند. در سال ۲۰۱۹، ترکیه سه دانشکده (دانشکده علوم اقتصادی و اداری در شهر الباب، دانشکده مطالعات اسلامی در شهر اعزاز و دانشکده آموزش‌وپرورش در شهر عفرین)، را افتتاح کرد. دانشکده‌های مزبور که به‌عنوان بخشی از دانشگاه غازی عین‌تاب در استانبول به شماری می‌روند، تحت مدیریت همان دانشگاه هستند.
مقامات ترکیه بر امور مذهبی در تمام مناطق تحت کنترل خود نیز نظارت دارند و حقوق ائمه جماعات مساجد را که از شهروندان سوریه هستند، می‌پردازند. افزون بر آن، ترکیه مدارسی را برای آموزش علوم دینی ساخته است. در همین حال گفته می‌شود، زنان در این مناطق به گونه‌ای تحت فشار هستند تا لباس و رفتار آن‌ها مطابق با رهنمودهایی باشد که مقامات محلی آن را مناسب با وضعیت اجتماعی و باورهای دینی می‌دانند.
مقامات ترکیه جاه‌طلبی‌های خود در سوریه، به‌ویژه در شمال این کشور را پنهان نمی‌کنند. آن‌ها می‌کوشند وضعیت در شمال سوریه طوری ادامه یابد تا منافع و جاه‌طلبی‌های ترکیه را برآورده کند و در فرجام، زمینه الحاق این منطقه به ترکیه فراهم شود؛ درست همان‌گونه که ترکیه در سال ۱۹۳۹، استان اسکندرون سوریه را به تصرف خود درآورد.
با توجه به وضعیت آشفته سوریه، ناهنجاری‌های بی‌شمار، درگیری‌های ویران‌کننده، فساد و توطئه‌های که این کشور از سال ۲۰۱۱ بدین سو، با آن دست‌وپنجه نرم می‌کند، این جامعه جهانی است که باید مسئولیت اخلاقی و قانونی خود در برابر اقدامات و جاه‌طلبی‌های ترکیه در شمال سوریه و سایر نیروهای خارجی مستقر در این کشور را که درصدد اجرای برنامه‌های خود برای کنترل منابع و دارایی‌های سوریه و محروم کردن ملت آن از این سرمایه هستند، ادا کند.
البته برای دستیابی به این هدف، جامعه جهانی نباید تنها به ابراز نگرانی و محکومیت، که در عمل هیچ تأثیری ندارند، بسنده کند؛ بلکه لازم است گام‌های مشخص و اقدامات عملی در قبال این مسئولیت بزرگ برداشته شود.
