مقامات عراقی آماده‌سازی خود را برای استقبال پاپ فرانسیس، رهبر کاتولیک‌های جهان، در اوایل ماه مارس آینده به این کشور ادامه می‌دهند. از زمان تأسیس دولت جدید عراق در سال ۱۹۲۱، این نخستین سفر تاریخی پاپ به عراق خواهد بود.  این رخداد تاریخی در حالی انجام می‌شود که عراق در عمق بحران خفه‌کننده سیاسی قرار داشته و حملات جناح‌های شیعه طرفدار ایران به نمایندگی‌های دیپلماتیک و منافع بین‌المللی ادامه دارد، افزون بر آن‌که عراق با چالش انتشار بیماری کرونا روبه‌رو است.

البته سفر پاپ به عراق پیام‌های مهمی را به طرف‌های مختلف در داخل و خارج از کشور ارائه می‌دهد که مهم‌ترین آنها افزایش اعتماد جامعه جهانی به دولت عراق و نهادهای دولتی خواهد بود، علی‌رغم این‌که تهران و متحدان شیعه آن سعی دارند این سفر را در سطح بین‌المللی ضعیف جلوه دهند و از آن به عنوان کارت فشاری در مذاکرات تهران در باره برنامه هسته‌ای و لغو تحریم‌ها استفاده کنند.

پیام همزیستی و صلح

در هیمن راستا، حسن ناظم، وزیر فرهنگ عراق گفت که "سفر پاپ با مدلولاتی که برای همزیستی و صلح، گسترش روحیه تحمل و برجسته ساختن چهره متمدن این کشور به عنوان کشوری پر از بناهای تاریخی، عبادتگاه‌های مذهبی و کلیساها دارد، می‌تواند نشان دهنده پیام مهمی به جهان باشد."

حسن ناظم، هنگام دیدارش با کمیته مسئول فراهم کردن مقدمات استقبال پاپ، اظهار داشت که این وزارتخانه تمام مقدمات لازم را به اتمام رسانده و در حال حاضر و پیش از ورود رهبر کاتولیک‌های جهان به عراق، در نشست نمایندگان مولفه‌های دینی شرکت می‌کند. وی افزود که به همین مناسبت یک تمبر و کارت پستال ویژه صادر خواهد شد، علاوه برآن سرودهای کلیسایی و برنامه‌های فرهنگی برپا خواهد شد که تنوع مذهبی و فرقه‌ای در کشور را منعکس می‌سازد.

تبلیغات مثبت

یونادام کانا، رئیس جامعه مسیحیان میان‌رودان، اظهار داشت که "این دیدار با معطوف کردن توجه جهان به عراق، منجر به حمایت جامعه جهانی از عراق می‌شود." وی تأکید کرد که دولت عراق "همه اقدامات امنیتی را برای محافظت از پاپ انجام داده است." یونادام کانا در ادامه گفت که "این سفر حامل پیام همبستگی با مردم عراق و فراخوانی برای همزیستی و آشتی است و از آن‌جا که ۷۵ روزنامه‌نگار از سراسر جهان پاپ را همراهی خواهند کرد، این سفر تاریخی می‌تواند توجه جهان را به عراق معطوف کند." وی افزود که این سفر جنبه دینی دارد، زیرا پاپ از شهر" اور" در استان ذی‌قار، زادگاه حضرت ابراهیم علیه السلام که مورد تقدیس همه ادیان وحیانی است دیدار خواهد کرد. همچنین، پاپ قصد دارد در این سفر با آیت‌الله سیستانی، مرجع عالی شیعیان و برخی دیگر از مقامات در شهر" اور" دیدار کند. البته پاپ، جامعه جهانی را به همکاری در بازسازی عراق و پرونده آوارگان فرا خواهد خواند.

از سوی دیگر، منسیور پیوس قاشا خوری، از کلیسای مار یوسف در بغداد، معتقد است که این سفر، پیام‌آور صلح و دوستی است. وی گفت که رهبر کاتولیک‌های جهان در این سفر چهار روزه از شماری از کلیساها در بغداد، موصل و اربیل دیدن خواهد کرد، سپس برنامه سفر خود را با برگزاری مراسم دسته جمعی در ورزشگاه اربیل پایان خواهد داد.

به گفته خوری، شروع برنامه پس از ظهر جمعه آیند از کلیسای کاتولیک "بانوی رستگاری ما" در بغداد و دیدار با شماری از روحانیون کلیسای مسیحی، راهبان، راهبه‌ها، کشیش‌ها و اسقف‌ها آغاز می‌شود. پاپ در روز دوم به نجف می‌رود و با آیت‌الله سیستانی دیدار می‌کند، سپس عازم شهر" اور" می‌شود و پس از آن برای ادای مراسم عبادی به کلیسای مار یوسف در بغداد می‌رود. پاپ فرانسیس، روز یکشنبه به اربیل و از آن‌جا به استان نینوا سفر می‌کند و بار دیگر برای ادای مراسم عبادی که در ورزشگاه اربیل برگزار خواهد شد به آن شهر باز می‌گردد.

ترویج گردشگری

در همین حال، کمیته گردشگری و آثار باستانی در مجلس نمایندگان عراق بر لزوم بهره‌جویی از این سفر برای ترویج گردشگری و بازدید اماکن باستانی، به ويژه در شهر" اور" در استان ذی‌قار تأکید دارد. بشار الکیکی، یکی از اعضای این کمیته خاطرنشان می‌کند که دولت عراق طرح ویژه‌ای را برای حفظ مکان‌های باستانی ارائه کرده است. الکیکی افزود که "کار بین وزارت فرهنگ و کمیته گردشگری و آثار باستانی در مورد توجه به بنای باستانی شهر" اور" ادامه دارد، زیرا این یک بنای تاریخی مهم مذهبی است و برای سراسر جهان، به ویژه برای مسیحیان جهان اهمیت ویژه‌ای دارد. وی تأکید کرد که "سفر پاپ بار دیگر عراق را به طور کل، شهر" اور" را به طور خاص و مناطقی را که پاپ از آنها دیدن خواهد کرد، در کانون توجه جهان قرار می‌دهد."

بشار الکیکی، گفت که دولت عراق باید تلاش‌‌های خود را برای حمایت از مکان‌های باستانی افزایش دهد، به ویژه این‌که بودجه سال ۲۰۲۱، مبلغی را برای حفظ و نگهداری اماکن باستانی تخصیص داده است. وی افزود که هماهنگی با نهادهای بین‌المللی، یونسکو و نمایندگی‌های بین‌المللی آثار باستانی به منظور محافظت از مواقع باستانی در عراق ادامه دارد.

در پیوند به احتمال فراهم شدن زمینه ورود گردشگران خارجی، به ویژه مسیحیان به مناطق باستانی عراق، به خصوص شهر" اور"، الکیکی گفت که به دلیل وضعیت آشفته امنیتی، برای گردشگران خارجی تا به حال نگرانی‌هایی وجود دارد و دولت بایستی در تلاش برای کنترل امنیت کشور باشد.

اعتراف بین‌المللی به نقش و اهمیت نجف

تردیدی نیست که سفر پاپ به شهر نجف و دیدار وی با آیت‌الله سیستانی، مرجع عالیقدر شیعیان، پیام روشنی به جهان و خاورمیانه است، مبنی بر این‌که نجف "قلب تشیع میانه‌رو و پایتخت آن" است و نه قم که حوزه علمیه آن امتداد حکومت ولایت فقیه و سیاست‌های آن در ایران است.

در همین راستا، یاسر مکی، رئیس مرکز " موجه" در نجف، معتقد است كه سفر پاپ به عراق به طور كل و نجف به طور خاص و دیدار وی با آیت‌الله سیستانی نشان می دهد كه "مرجع دینی نجف، رهبر واقعی شیعیان در جهان است." مکی افزود که "این یک دیدار تاریخی است و از این سفر تا ۲۰ سال آینده می‌توان بهره‌برداری کرد، اما آمادگی‌ها و مقدمات اتخاذ شده برای این سفر تاریخی تا کنون در حد لازم انجام نشده است و ایجاب می‌کند اقدامات بیشتری در این زمینه اتخاذ شود، به ویژه این‌که سفر موردنظر نخستین دیدار پاپ از عراق است و جامعه نجف با توجه به این‌که این دیدار نمایانگر تقریب بین مسلمانان شیعه و جهان مسیحی است، انتظار بسیاری از آن دارد."

وی تأکید کرد که جامعه شیعه باید در سایه تقابل کنونی میان بسته بودن جامعه و گشودگی آن، از این سفر تاریخی بهره‌برداری کند، به ویژه این‌که گروه‌های مسلح وابسته به ایران، برخلاف مرجعیت عالی نجف که از محور اعتدال و میانه‌روی نمایندگی می‌کند، خواستار بسته بودن عراق و فاصله‌گیری آن از جامعه بین‌المللی هستند.