وزارت خارجه آمریکا در یک اقدام کم‌پیشینه امسال هفت زن افغان را که در حملات تروریستی کشته شدند، برنده جایزه ویژه «زنان شجاع» معرفی کرده است.

۱۴ زن دیگر از کشورهای مختلف نیز برنده جایزه ویژه زنان شجاع شده‌اند. اما انتخاب زنان افغان که در بخش‌های مختلف برای توسعه حقوق زنان کار می‌کردند و به دست طالبان کشته شدند،‌ آن‌هم در شرایطی که مذاکرات صلح وارد مراحل جدید می‌شود، اقدامی نمادین و معنادار است.

در بیانیه وزارت خارجه آمریکا آمده است که این جایزه به فاطمه خلیل، ‌کارمند فقید کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان، ژنرال شرمیلا فروغ، رئیس پیشین بخش جنسیت ریاست امنیت ملی، مریم نورزاد، پرستار، فاطمه رجبی، افسر پیشین پلیس، فرشته، افسر پیشین پلیس در اداره امور زندان‌ها در قندهار، ملاله میوند، فعال حقوق زن و گرداننده تلویزیون خصوصی انعکاس در ننگرهار و فرشته کوهستانی، فعال حقوق زن در کاپیسا، اهدا می‌شود.

من با بسیاری از این زنان که در جلسات حقوق بشری در کابل شرکت می‌کردند و با حرارت از پیشرفت زنان، سوادآموزی، شکستن تابوهای جامعه مردسالار و همچنان برابری جنسیتی سخن می‌گفتند آشنایی داشتم.

یکی از آنها فرشته کوهستانی بود. او از استان کاپیسا که مانند بسیاری از نقاط روستایی کشور درگیر سنت‌های مردسالارانه است، قد بلند کرده و برای دفاع از حقوق اساسی زنان مبارزه می‌کرد. تنها ۲۹ سال داشت که در یک حمله افراد مسلح ناشناس به طور هدفمندی کشته شد. تنها آرمان او احترام به حقوق زنان بود که بتوانند در جامعه مدرسه بروند، باسواد شوند، کار کنند و سیاست کنند. او همیشه می‌گفت فردای خواهد رسید که در افغانستان یک زن رئیس جمهور شود. برای رساندن پیام‌هایش هم از رسانه‌های اجتماعی استفاده می‌کرد و هوادارانی هم داشت. تحقیقات دولت درباره چگونگی قتل او مانند بسیاری پرونده های دیگر به نتیجه نرسیده است. اما شاید همین انگیزه که او خواهان حقوق مساوی مرد و زن بود، اصلی ترور او شده است.

کشتن فرشته کوهستانی در ادامه قتل‌های هدفمند کارگزاران حقوق زنان و دموکراسی همین چند ماه پیش در نزدیکی خانه‌اش رخ داد.  

ترکیب لیست برندگان جایزه زنان شجاع نشان می‌دهد، که چه گروهی و چرا زنان را هدف گرفته است.

ملاله میوند، روزنامه‌‌نگار تلویزیون انعکاس در ننگرهار، در ۱۰ دسامبر سال ۲۰۲۰ در حمله فرد مسلح در جلال آباد به همراه راننده‌اش کشته شد. فرشته، زندانبان ۳۵ ساله در اداره زندان قندهار بود که در شهر قندهار در حال رفتن به کار در ۲۵ اکتبر سال ۲۰۲۰ به دست یک فرد مسلح ناشناس ترور شد. فاطمه رجبی، یک افسر پلیس ۲۳ ساله عضو بخش مبارزه با مواد مخدر، در ژوئیه سال ۲۰۲۰ در راه بازگشت به روستایش در شهرستان جاغوری از مینی‌بوس بیرون کشیده شد و به اسارت رفت و طالبان بعدا جسد شکنجه شده‌اش را به خانواده اش فرستاد. مریم نورزاد، مامایی بود که در حمله ۱۲ مه سال ۲۰۲۰ سه فرد مسلح به زایشگاه غرب کابل حاضر نشد بیمار خود را که در حال زایمان بود، رها کند و کشته شد. ژنرال شرمیلا فروغ، رئیس واحد جنسیت اداره امنیت ملی افغانستان، از افسران باسابقه در مارس ۲۰۲۰ در انفجار بمب مغناطیسی در کابل کشته شد. و فاطمه خلیل، مسئول ارتباط با تمویل‌کنندگان کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان در ژوئن سال ۲۰۲۰ هنگام رفتن به سر کار در پی انفجار بمب مغناطیسی جان داد.

اکثر این زنان بعد از سرنگونی رژیم طالبان سر بلند کرده بودند و باسواد و صاحب کار شده بودند. از بین بردن آنها نیز برای سرکوب جامعه ای پویا و پرسشگر در آستانه مذاکرات صلح با طالبان انجام شده است. گروه طالبان مسئولیت هیچ یک از این قتل‌ها را که مردم را علیه عاملان آن برآشفته بر عهده نگرفته است. اما بیشترین سود را از این ترورها گروه طالبان برده است که می‌خواهد افغانستان را به سمت جامعه تک‌صدایی ببرد.

با این حال، این هفت زن تنها نمونه‌ای از یک نسل پویا و جوان و پرسشگر افغانستان بودند. میلیون‌ها زن افغان با سواد و وارد جامعه شده اند. به گفته سازمان ملل متحد بیش از ۶۳ درصد جمعیت افغانستان زیر سن ۱۸ سال قرار دارند. خاموش کردن آنها به این آسانی هم نیست.

از این جهت است که اهدای جایزه زنان شجاع به قربانیانی که برای تغییر زندگی هموطنان خود فعالیت کردند و جان خود را از دست دادند، پیام روشنی به طالبان است که دولت بایدن با دولت ترامپ فرق می‌کند. برای دولت جدید آمریکا که کشورش صدها میلیارد دلار در افغانستان سرمایه گذاری کرده است، حقوق زن مهم است.

آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا در نخستین سخنرانی‌هایش درباره افغانستانن در پاسخ به سوال جین شهین، سناتور دموکرات قول داد که در جریان مذاکرات أفغانستان، حقوق دختران مد نظر گرفته شود.

او گفت: «به نظر من بعید است نتایج این فرآیند قابل دوام باشد، اگر از دستاوردهای زنان و دختران در ۲۰ سال گذشته حراست نشود.»

مراسم اهدای جایزه ویژه زنان شجاع در هشتم مارس، روز جهانی زن، در واشنگتن به صورت مجازی برگزار می‌شود و جیل بایدن، بانوی اول آمریکا این جوایز را اهدا خواهد کرد.

کمیسیون مستقل حقوق بشر و وزارت خارجه افغانستان از این تصمیم وزارت خارجه آمریکا استقبال کرده‌اند.