حدود ساعت پنج صبح به وقت محلی روز ۱۸ مهر ۱۳۹۸ برابر با ۱۰ اکتبر ۲۰۱۹، نفتکش سابیتی (SABITI) متعلق به ناوگان شرکت ملی نفتکش ایران، در فاصله حدودا ۱۰۰ کیلومتری از سواحل جده در دریای سرخ، هدف حمله دو موشک ضدکشتی ناشناس قرار گرفت که در نتیجه آن، دو حفره به قطر یک و نیم متر در بدنه کشتی پدید آمد و از مخازن یک و دو آن، بیش از ۱۰۰ هزار بشکه نفت به آب‌های دریای سرخ سرازیر شد که آسیب زیست‌محیطی شدیدی به آن منطقه وارد کرد و مرگ هزاران جانور دریایی را در پی داشت.
منشأ حمله به نفتکش سابیتی (SABITI) برای مقامات جمهوری اسلامی دقیقا مشخص نبود، با این حال، رسانه‌های حکومتی انگشت اتهام را به سمت عربستان سعودی دراز کردند و مدعی شدند که موشک‌ها را عربستان از سواحل جده شلیک کرده است. در حالی که چهار روز پس از این حادثه، منابعی رسمی در عربستان از نقش نداشتن نیروهای مسلح خود در این امر پرده برداشتند و ادعای مقامات جمهوری اسلامی ایران را در نقش این کشور در بروز این فاجعه زیست‌محیطی، تکذیب کردند.
حالا با گذشت یک سال و به دنبال حمله موشکی به کشتی کانتینربر شهرکرد در شرق دریای مدیترانه که در بامداد روز گذشته صورت گرفت، مقامات آمریکایی به نشریه وال‌استریت ژورنال اعلام کردند که از مهرماه سال گذشته تا به امروز، نیروی دریایی اسرائیل با استفاده از مین‌های دریایی و نیز موشک‌های ضدکشتی به بیش از ۱۰ کشتی نفتکش ایرانی حامل نفت صادراتی این کشور به سوریه، حمله کرده است؛ حملاتی گیج‌کننده برای مقامات جمهوری اسلامی ایران، به‌گونه‌ای که تا پیش از آن، منشأ اصلی بسیاری از این حملات برایشان مشخص نبود.
به دنبال حملات نیروی دریایی اسرائیل به نفتکش‌های ایرانی در شرق دریای مدیترانه، نیروی دریایی روسیه با ارسال ناوچه و ناوشکن‌های خود مستقر در بندر طارطوس به اسکورت و محافظت از نفتکش‌های ایرانی حامل نفت صادراتی ایران به سوریه تا بندر بانیاس پرداخت. اگرچه این اقدام روسیه سبب کاهش شدید شمار حملات در شرق دریای مدیترانه شد، اما نتوانست از بروز حملاتی مشابه در دریای سرخ جلوگیری کند.
صادرات نفت و مشتقات آن از ایران به سوریه در سال‌های اخیر
پیش از بهار عربی در سال ۱۳۹۰، سوریه یکی از صادرکنندگان نفت در جهان بود. اما در سال ۱۳۹۱، رژیم اسد کنترل خود بر بسیاری از میدان‌ها نفتی آن کشور را از دست داد و آن میدان‌های نفتی، به‌تدریج به تصرف گروه‌های تروریستی چون داعش درآمدند تا از طریق فروش نفت آن به ترکیه، هزینه‌های لازم را برای عملیات‌های تروریستی خود تامین کنند.
در پی این وضعیت، در آبان و آذر ۱۳۹۴، نیروی هوایی ایالات‌متحده آمریکا و نیروی هوایی روسیه، صدها خودرو سنگین حامل نفت صادراتی داعش را هدف قرار دادند و روند فروش نفت داعش به شرکت‌های نفتی نزدیک به دولت اردوغان را با اخلال، و سپس توقف کامل مواجه کردند. پس از مدتی، نیروهای دموکراتیک سوریه با حمایت نیروی زمینی ارتش آمریکا، مناطق نفت‌خیز سوریه را به تصرف خود درآوردند و از ارسال نفت تولیدی از این میدان‌ها به سوریه خودداری کردند.
به دنبال کمبود مواد سوختی و به‌خصوص نفت در سوریه و از کار افتادن نیروگاه‌های برقی آن کشور، جمهوری اسلامی ایران وارد عمل شد تا نفت موردنیاز آن را تامین کند. از سال ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۷، میانگین دو میلیون بشکه نفت تولیدی ایران از طریق نفتکش‌های ایرانی و خارجی به سوریه منتقل شد. نفت صادراتی ایران، نیروگاه‌های برق، حمل و نقل ریلی و خودرویی و نیز سوخت موردنیاز برای گرم کردن خانه‌ها را تامین کرد.
این روند تا آبان سال ۱۳۹۷ ادامه داشت؛ زمانی که دولت آمریکا با وضع دوباره تحریم‌های سخت بر صادرات نفت ایران و نیز اجبار کشورهای سوم چون انگلستان در ممانعت در ارسال نفت ایران به سوریه، موفق شد صادرات نفت ایران به سوریه را به شدت کاهش دهد که پیامد آن، قطعی‌های گسترده برق در سوریه از فروردین سال ۱۳۹۸ بود.
شکست آمریکا در جلوگیری از صادرات نفت به سوریه، سرآغازی برای حملات اسرائیل به نفتکش‌های ایران
در تاریخ ۱۲ تیر ۱۳۹۸، نیروی دریایی بریتانیا و گارد ساحلی و پلیس جبل‌الطارق، نفتکش ایرانی «گرِیس-۱» (Grace-1) را که بعدا «ادریان دریا» نام گرفت، به همراه حدود ۹۹۵ هزار دلار پول نقد در آن، توقیف کردند و به بندر جبل‌الطارق انتقال دادند. این اقدام به دستور مستقیم دولت آمریکا صورت گرفته بود، زیرا این نقتکش عظیم‌الجثه ایرانی، محموله نفتی را حمل می‌کرد که بنا بود به سوریه تحویل داده شود. در پاسخ به این اقدام، نیروهای ویژه نیروی دریایی سپاه، نفتکش انگلیسی اِستِنا ایمپِرو (Stena Impero) را در تاریخ ۲۹ تیر ۱۳۹۸ توقیف کردند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
توقیف نفتکش انگلیسی توسط سپاه سبب شد تا دولت بریتانیا به منظور آزادسازی آن و نیز خودداری از بروز اتفاقی مشابه برای سایر نفتکش‌ها و کشتی‌های تجاری خود در آب‌های خلیج‌فارس، تنگه هرمز و دریای عمان، تصمیم بگیرد تا به دستورات دولت آمریکا اعتنا نکند و سرانجام در تاریخ ۲۷ مرداد ۱۳۹۸، نفتکش گریس-۱ را آزاد کند.
چند روز پس از آن رخداد، سرانجام در تاریخ ۱۲ شهریور ۱۳۹۸، مقامات ایرانی اعلام کردند که گِرِیس-۱ با موفقیت محموله نفتی خود را به یک نفتکش دیگر منتقل کرده است. آن «نفتکش دیگر» نیز آن محموله نفت را به سوریه تحویل داد. رسیدن نفت به سوریه سبب شد تا پس از ماه‌ها خاموشی‌های پی‌درپی به علت بحران سوخت در آن کشور، بار دیگر زندگی در بسیاری از شهرهای آن به جریان افتد.
با شکست آمریکا در ممانعت از صادرات نفت ایران به سوریه، نیروی دریایی اسرائیل خود وارد عمل شد تا مستقیما از رسیدن میلیون‌ها بشکه از نفت صادراتی ایران به سوریه جلوگیری کند. همه‌چیز از ساعت پنج بامداد ۱۸ مهر ۱۳۹۸ آغاز شد؛ زمانی که نیروی دریایی اسرائیل یک نفتکش ایرانی به نام سابیتی را مورد حمله قرار داد؛ چنان که دو حفره در نزدیکی پاشنه کشتی ایجاد شد و ۱۰۰ هزار بشکه نفت را به آب‌های دریای سرخ سرازیر کرد.
بر اساس ادعای مقامات آمریکایی، نیروی دریایی اسرائیل حداقل در ۱۱ مورد دیگر، نفتکش‌های ایرانی حامل نفت ارسالی به سوریه را هدف قرار داده است. در این راستا، نیروی دریایی اسرائیل از مین‌های چسبان (Limpet Mines)، مین‌های آبی، موشک‌های ضدکشتی، و سایر تسلیحات استفاده کرده است که در برخی موارد، به علت بی‌دقتی در انجام عملیات، نفت از کشتی‌ها سرازیر، و به آسیب‌های زیست‌محیطی شدیدی در دریای سرخ و مدیترانه منجر شده است.
اقدامات تلاقی جویانه جمهوری اسلامی ایران
در تابستان سال ۱۳۹۸، نیروی دریایی اسرائیل پنج لوله نفتی در شمال شرق دریای مدیترانه را که برای انتقال نفت تخلیه شده از نفتکش‌های ایرانی به پالایشگاه بانیاس استفاده می‌شدند، منهدم کرد که باعث سرازیر شدن نفت آن‌ها به دریا و ایجاد آلودگی زیست‌محیطی شد.
پس از آن و به دنبال حمله اسرائیل به نفتکش‌های ایرانی، نیروی دریایی روسیه با ارسال ناوچه و ناوشکن‌های خود در بندر طاروطوس برای اسکورت و محافظت از نفتکش‌های ایرانی حامل نفت صادراتی به سوریه در شرق دریای مدیترانه، از هدف واقع شدن شمار بیشتری از این نفتکش‌ها جلوگیری کرد. البته اقدامات نیروی دریایی روسیه در مقابله با تهدید نیروی دریایی اسرائیل، تنها به آب‌های دریای مدیترانه محدود بود و کشتی‌های ایرانی در دریای سرخ، همچنان بی‌دفاع بودند.
به دنبال مشاهده پهپادهای انتحاری توفان ساخت ایران در دست شبه‌نظامیان حوثی در یمن، پهپادهای شناسایی نیروی هوایی ایالات‌متحده آمریکا در تصاویری که تهیه کردند، از احتمال حمله تلافی‌جویانه ایران به اسرائیل از منطقه ایلات واقع در جنوب آن کشور در نخستین سالگرد مرگ قاسم سلیمانی، فرمانده سابق سپاه قدس، خبر دادند.
نیروی دریایی اسرائیل هم در تاریخ سوم دی ۱۳۹۹، یک زیردریایی کلاس دلفین خود را پس از عبور از کانال سوئز، به دریای سرخ اعزام کرد تا در صورت نیاز، برای انجام حملات تلافی‌جویانه آن را به آب‌های جنوبی ایران عزام کند. استقرار این زیردریایی، توانایی انجام حملات مخفی این نیرو را به نفتکش‌های حامل نفت صادراتی ایران به مقصد سوریه تشدید کرد.
در پاسخ به این اقدامات، نیروهای ویژه نیروی دریایی سپاه تنها توانستند در تاریخ هشت اسفند ۱۳۹۹، با استفاده از موشک ضدکشتی و مین چسبان (Limpet Mine)، به یک کشتی تجاری خودروبر اسرائیلی به نام «هلیوس رِی» (Helios Ray) در آب‌های دریای عمان حمله کنند.
اسرائیل همچنین مدعی است که یک نفتکش لیبیایی به نام اِمِرالد (Emerald)، حامل نفت صادراتی ایران، در روزهای ۱۳ و ۱۴ بهمن ۱۳۹۹ اقدام به رهاسازی هزاران لیتر نفت در آب‌های شرق دریای مدیترانه کرده است تا سواحل اسرائیل را آلوده کند و فاجعه‌ای زیست‌محیطی به وجود آورد. روز چهارشنبه ۱۳ اسفند ۱۳۹۹ برابر با سوم مارس ۲۰۲۱، مقامات اسرائیلی از نقش ایران در آلوده‌سازی سواحل آن کشور پرده برداشتند.
چنان که به نظر می‌رسد، از مهرماه سال گذشته نبردی پنهان بین ایران و اسرائیل بر سر صادرات نفت به سوریه، در جریان بوده است که در نتیجه آن، تا به حال بیش از ۱۲ نفتکش ایرانی و یک کشتی تجاری مورد حمله نیروی دریایی اسرائیل قرار گرفته‌اند (مقامات اسرائیل به طور رسمی این اتهام را نپذیرفته‌اند)، در حالی که گفته می‌شود، جمهوری اسلامی ایران تنها موفق شده است به یک کشتی تجاری اسرائیلی آسیب برساند و سواحل اسرائیل را آلوده کند( تهران این اتهام را نپذیرفته است). این جنگ تا امروز مانع از صادرات نفت ایران به سوریه نشده است.
تصور نمی‌شود که این حملات متوقف شوند. نیروی دریایی اسرائیل به مقابله با صادرات نفت و محصولات سوختی ایران به سوریه ادامه خواهد داد تا به فروپاشی اقتصادی آن کمک کند و ماشین جنگی آن کشور، روسیه و ایران را زمین‌گیر کند. این هدف با اهداف راهبردی مسکو برای حفظ نفوذ در شرق دریای مدیترانه در تقابل است، و روسیه در آینده می‌تواند به مانعی مهم در برابر اقدامات نیروی دریایی اسرائیل علیه صادرات نفت ایران به سوریه تبدیل شود.
