مخابره تصویر آیت‌الله خمینی در سال ۵۷ به سراسر جهان، لباسی را برای دنیا چشم‌آشنا کرد که تا قبل از آن شاید تنها کسانی آن را دیده بودند که اوضاع سیاسی ایران را دنبال می‌کردند: «لباس آخوندی»
تا قبل از سال ۱۳۵۷ و ایجاد حکومت اسلامی در ایران، حضور رسمی روحانیون در محافل رسمی محدود به اوقاتی چون نوروز بود که شاه و امام‌جمعه تهران دیدار داشتند و یا زمانی که روحانیون سرشناس، خانواده سلطنتی یا نخست‌وزیر و هیئت وزیران را در زیارت اماکن مذهبی، همراهی می‌کردند.
سید حسن امامی، امام‌جمعه تهران در اواخر سلطنت محمدرضا شاه، سید بود و عمامه سیاه کوچکی می‌بست. حکم اجتهاد داشت و استاد دانشگاه تهران هم بود. مراجع قم در آن زمان حضور عمومی چندانی نداشتند و بیشتر حشرونشرشان با طلبه‌ها و در رده‌های درس و حوزه بود.
تغییر اساسی که از زمان انقلاب ۵۷، زندگی عمومی قشر روحانیت را در ایران زیر و رو کرد، تمرکز قدرت مطلق در دست یک مرجع بود.
تصویر آیت‌الله خمینی با عبای شتری رنگ، همه‌جا بود. چهل سال بعد نواده‌اش، احمد خمینی «ملبس» به لباس روحانیت و معروف به خمینی جوان، ستاره اینستاگرام شد با جدیدترین مدل‌های لباس آخوندی.
خوش‌پوشی هیچ‌وقت تا این اواخر جزو ملزومات «آخوندی» نبود. همین حالا هم خیلی‌ها از میان این قشر روی خوش به لباده پوش‌ها نشان نمی‌دهند. سید محمد خاتمی تا مدت‌ها تنها لباده پوش مراسم رسمی بود. او تلاش کرد تا سروشکل «دیپلماتیک» به رخت و لباس آخوندی بدهد. هنوز هم بعد از گذشت دو دهه، «مد و مدل» او بین دولتی‌های اصلاح‌طلب طرفدار دارد.
بااین‌همه در تغییراتی که او ایجاد کرد، هیچ نشانه ملی میهنی دیده نمی‌شود. مثلاً سنجاق‌سینه پرچم ایران، یا یراق‌دوزی که نشانه صنایع‌دستی ایران باشد.
تا قبل از آنکه مدل خاتمی رواج پیدا کند، روحانیون ایران، قبا پوش بودند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
قبا از جنس فاستونی یا همان پارچه کت‌وشلواری است و رنگ‌بندی متنوعی دارد از آبی روشن، فیلی، یاسی، یا هر رنگ دیگری که به بقیه اجزای لباس بیاید. قبای تابستانی ممکن است از پارچه تترون یا هر جنس خنک‌تری هم انتخاب شود. هزینه دوخت قبا زیاد نیست و برای دوختنش هم نیاز نیست دنبال خیاط ماهر گشت.
لباده، همان‌که خاتمی مد کرد، جنسش با قبا یکی است اما مدل دوخت و ایستایی متفاوتی دارد. یقه آن‌هم شبیه یقه معروف به «دیپلمات» است. یقه دیپلمات جایگزینی برای یقه معمولی پیراهن مردانه در بین دیپلمات‌های ایرانی بود که به خاطر ممنوع بودن کراوات، بتوانند یقه لباس را شق‌ورق نگه‌دارند.
در بازار معمولی و برای طلبه‌ها یک لباده معمولی حدود پانصد هزار تومان هزینه دارد. دوختنش هم بیشتر شبیه دوخت کت مردانه است. هر پارچه‌ای هم برای دوختن لباده مناسب نیست و حتماً باید ایستایی خوبی داشته باشد.
عبا جزء دیگری از لباس روحانیت شیعه است. رنگ‌بندی عبا سیاه، طوسی، شکلاتی، شتری، موشی، سبز تیره، کاربنی، سفید و آبی ست.
عبای فصلی از پشمی زمستانه تا نازک تابستانه را در برمی‌گیرد. به علت حرمت پوشیدن ابریشم برای مردان مسلمان، در دوخت عبا از ابریشم استفاده نمی‌کنند، اما قیمت انواعی از آن ممکن است چند ده برابر ابریشم خالص باشد. عبای پشمی بسته به نوع پشم ممکن است به متری سه میلیون تومان هم برسد.
علاوه بر این‌ها برای تکمیل لباس، کلاه و عرقچین زیر عمامه، پیراهن مردانه یقه‌گرد و شلوار هم لازم است. این‌ها را می‌توان از هر مغازه‌ای و هر قیمتی خرید. یک شلوار فاستونی معمولی را راحت می‌شود با لباس آخوندی جفت کرد.
بخش آخر، نعلین یا همان دمپایی جلوبسته، معمولاً چرمی است. هم معمولی دارد و هم طبی که قیمتش از ۲۰۰ هزار تومان شروع می‌شود. بسته به جنس چرم و دوخت و دست‌دوز بودن ممکن است تا چند میلیون تومان هم قیمت داشته باشد. دولتی‌ها معمولاً کفش مردانه را جایگزین نعلین کرده‌اند.
اگر کسی اهل زیورآلات باشد، شال و تسبیح هم جزو انتخاب‌های مناسبتی محسوب می‌شود و معمولاً مدل‌های آن برای محرم و رمضان و ایام اعیاد اسلامی تغییر می‌کند. مثلاً آیت‌الله خامنه‌ای تقریباً بیست سالی هست که «چفیه» را هم به لباس خود اضافه کرده و آن را روی قبا و زیر عبایش روی شانه‌ها می‌اندازد.
بسیاری از طلبه‌ها معتقدند محدودیت لباس آن‌ها باعث می‌شود از نظر اقتصادی به نفعشان باشد چون مجبور نیستند زیاد لباس بخرند؛ اما از طرف دیگر بعضی‌ها از دست‌وپا گیر بودن این لباس شکایت دارند.
هرچند طلبه‌های علوم دینی و حجت‌الاسلام‌ها اجباری به پوشیدن لباس روحانیت ندارند، اما در میان این صنف، روی خوشی به آن‌ها که ترجیح داده‌اند همچنان «مکلا» باقی بمانند، نشان داده نمی‌شود.
