ژیو وانگ، زندانی پیشین در جمهوری اسلامی، با انتقاد از مقاله نیویورک‌تایمز که مدعی شده چین بر اساس سند همکاری مشترک اخیر، ۴۰۰ میلیارد دلار در ایران سرمایه‌گذاری می‌کند و این موضوع را شکست سیاست حداکثری آمریکا عنوان کرده بود، اظهار داشت: «چین نه به دلیل فشار آمریکا علیه ایران، بلکه به دلیل مماشات بایدن با ایران قرارداد را امضا کرد.»

این دانشجوی دکترای تاریخ که مدتی را نیز در ایران به‌عنوان گروگان، زندانی سیاسی بوده و با مؤسسه امریکن انترپرایز همکاری می‌کند، معتقد است که نویسنده مقاله فوق یا اشتباه می‌کند و یا به دلیل حمایتش از برجام این مقاله را نوشته است.

او در این مورد می‌نویسد که چین در ژوئن سال گذشته، به دلیل سیاست ایالات متحده در قبال ایران قراردادی امضا نکرد. وی با تأکید بر اینکه هنوز سیاست ایالات متحده در قبال ایران نامشخص است افزود طرف‌داران برجام مدعی هستند که امضای این سند همکاری به دلیل کاهش فشار بر ایران صورت گرفته است.

از سوی دیگر، نویسنده مقاله نیویورک‌تایمز در حالی مدعی سرمایه‌گذاری ۴۰۰ میلیارد دلاری چین در ایران است که در سند منتشر شده هیچ عدد و رقمی به چشم نمی‌خورد و به گفته مسئولان حکومت ایران، این سند تنها یک سند بالادستی تلقی می‌شود. به عبارت دیگر به نظر می‌رسد نیویورک‌تایمز تنها بر اساس گمانه‌زنی و بدون استناد به متن سند همکاری، رقم ۴۰۰ میلیارد دلار را احتمالا تنها بر اساس منابع خودش، منتشر کرده است.

از سوی دیگر عملکرد چین در سایر کشورهای جهان سوم، بسیاری از مردم و کارشناسان اقتصادی را نگران کرده که چین با این سند به‌مانند سایر کشورها، در ایران نیز نوع جدیدی از استعمار را پایه‌گذاری کند. استراتژی چین در این قبیل کشورها بر اساس هژمونی تجاری و ایجاد وابستگی حداکثری اقتصادی است.

رسول نفیسی، استاد جامعه‌شناسی توسعه در دانشگاه استرایر ویرجینیا در این مورد می‌نویسد که در این استراتژی قدرت مالی چین به‌عنوان ابزار گسترش قدرت تجاری - سیاسی و بدون هزینه‌های نظامی به کار گرفته می‌شود. این نوع رابطه که به نظر می‌رسد کم‌هزینه‌ترین و پردرآمدترین نوع روابط نامتقارن بین‌المللی است را اصطلاحاً «استعمار هوشمند» می‌نامند.

روابط ایران و چین در سال‌های پس از انقلاب روند رو به رشدی داشته است. چین در اکثر مواقع یکی از پنچ شریک بزرگ تجاری ایران بوده است. در دوران ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد و تحت عنوان سیاست «نگاه به شرق» روابط سیاسی و اقتصادی ایران و چین افزایش قابل توجهی یافت. در این دوران شرکت‌های چینی توانستند در پروژه‌های متعددی در بخش‌های صنعتی و اقتصاد ایران مشارکت داشته باشند، بطوری‌که فقط در بخش انرژی قراردادهای متعددی بین وزارت نفت و شرکت‌های دولتی و خصوصی چین منعقد شد. شرکت‌های چینی فعالیت خود را در میادین مشترک ایران و عراق- میدان پارس جنوبی – و پروژه‌های ال ان جی ایران شروع کردند.

 در دوران تحریم‌های دولت اوباما، شرکت‌های چینی اما صنعت انرژی ایران را ترک کردند. تاخیر متعدد شرکت‌های چینی در تکمیل پروژه‌های نفت و گاز ایران باعث شد، تا ایران با میلیاردها دلار ضرر روبرو شود. تاخیر شرکت‌های چینی در میادین مشترک با عراق نیز باعث شد تا عراق بتواند تولید بیشتری نسبت به ایران داشته باشد. همچنین تاخیر در بهره برداری و افزایش ظرفیت تولید در میادین مشترک این فرصت را برای رقیبان ایران فراهم کرد تا بتوانند با افزایش تولید، بخشی از سهم ایران را در بازار منطقه‌ای و جهانی به‌دست آورند.