امروز دومینیک راب، وزیر امور خارجه بریتانیا بهطور رسمی خبر ائتلاف نظامی این کشور در کنار ایالات متحده آمریکا را در خلیج فارس، اعلام کرد. پس از ورود دانکن، دومین ناو جنگی بریتانیا، به خلیج فارس، حالا این دو ناو بریتانیایی در کنار نیروی دریایی آمریکا، آرایش جدید نظامی به این آبراه بینالمللی خواهند داد.
در طی چند هفتهی گذشته که التهابات بین ایران و بریتانیا بر سر توقیف دو نفتکش بالا گرفته بود، صحبت از حفاظت نفتکشها به میان آمد و در این میان آمریکا به دنبال ایجاد ائتلافی از چند کشور بود تا به کمک هم بتوانند از اقدامات و حملات احتمالی سپاه پاسداران در مقابل کشتیهای تجاری و نفتکشها محافظت کنند.
بریتانیا تاکید کرده است که هدف از این اقدام ایجاد هماهنگی بین نیروهای دریایی و نظامی حاضر در منطقه است که بتوانند تمام راههای عبور و مرور نفتکشها و کشتیهای تجاری، از گذرگاه تنگه هرمز تا خلیج فارس را مراقبت و محافظت کنند؛ بههمین منظور، در طی چند روز گذشته، عبور و مرورهای کشتیهای تجاری را تحت نظر داشتهاند. در ابتدا که این ایده مطرح شد، انتظار میرفت تعداد زیادی از کشورها مایل باشند تا به این ائتلاف بپیوندند.
اما در حال حاضر مشخص شده است که آلمان و فرانسه، این پیشنهاد را رد کردهاند. این در حالی است که آمریکا به طور رسمی کشور آلمان را به این ائتلاف دعوت کرده بود و از رد شدن پیشنهادش ابراز ناخرسندی کرده است. طی روزهای گذشته، ژاپن هم یکی دیگر از رد کنندگان این طرح بود. هرچند، بریتانیا همچنان امیدوار است که طی روزهای آتی کشورهای دیگری از اتحادیه اروپا نظر خود را عوض کنند.
در دیگر سوی این ماجرا، ایران بهعنوان کشوری که تمام حوزهی ساحلی شمال خلیج فارس و تنگه هرمز را در مالکیت آبهای سرزمینی خود دارد، همچنان به اینکه حفاظت از این مناطق دریایی به عهدهی کشورهای ساکن این حوزه است، اصرار میورزد. آنها اعتقاد دارند این حضور نظامی سطح تنش در این منطقه را افزایش خواهد داد و خلاف موازین حقوق بینالملل است.
در همین میان روسیه در حال تدارکات یک رزمایش نظامی با ایران در دریای عمان است. این رزمایش نظامی، نمایشی از اتحاد دو همسایه و روابط نزدیک بین ایران و روسیه است .
به یاد داشته باشیم که پس از جنگ در لیبی، که روسیه دوشادوش آمریکا در حرکت بود، با شروع جنگ با داعش در خاک سوریه، روسیه مواضع خود را تغییر داد و بر خلاف انتظارات از رقیب قدرتمند خود آمریکا فاصله گرفت و در عوض به همکاری نزدیکتری با ایران پرداخت. تا حدی که ایران پایگاههای هوایی خود را برای یک سری پروازهای نیروی هوایی روسیه در اختیار آنها گذاشت؛ که البته همین موضوع انتقاداتی را هم برای هر دو کشور به همراه داشت.
از دیگر سو، در همین روزها، ایران بر سر میز مذاکرات مسائل حقوقی دریای خزر با روسیه نشسته است که به اعتقاد بسیاری ایران برای جلب رضایت و دوستی روسیه با مسامحهی بیشتری بر سر سهم خود در حال مذاکره است.
بنابراین به منظور نشان دادن این دوستی و روابط نزدیک، اجرای این رزمایش نظامی بین دو کشور، آنهم درست در نزدیکی محلی که حالا ائتلاف نظامی بریتانیا و آمریکا شکل گرفته است، جای تعجب ندارد.
همچنین در طی همین روزها، خبرهایی مبنی بر خرید نفت ایران توسط چین به میان آمده است. با وجود اینکه، چین مراودات بسیاری با کشور آمریکا دارد، احتمالا ریسک و منفعت خرید نفت از ایران را در مقابل تحریمهای آمریکا در نظر گرفته است. البته خرید نفت ایران و دور زدن تحریمها توسط چین هنوز اثبات نشده است اما این هم نشانهای دیگر از تنها نماندن ایران در بازارهای نفتی و روابط بینالمللی دارد.
واقعیت این است که نگرانیها از افزایش حضور نظامیان در دریای عمان و خلیج فارس هر لحظه افزایش مییابد، تا جایی که دبیرکل سازمان ملل هم به طورعلنی خواستار خویشتنداری همهی کشورها و افراد در تمام سطوح سیاسی شد.
هر چند بریتانیا و آمریکا حضور نظامی و این ائتلاف را صرفا برای محافظت از کشتیها و نفتکشهای خود اعلام کردهاند اما باید به یاد داشته باشیم که همچنین ناوهای جنگی، همیشه آمادهی حرکات جنگی و حملههای نظامی هستند. اگر چه، با اعلام مواضع دیگر کشورها در مقابل این ائتلاف، خطر جنگ افروزی کمی کاهش پیدا کرده است. علاوه بر کشورهای چین و ژاپن و روسیه که موافق حرکات جنگی آمریکا و بریتانیا نیستند، کشورهای قدرتمندی مثل آلمان و فرانسه هم با رد ائتلاف نظامی با آمریکا و بریتانیا، خواستار کاهش احتمال جنگ افروزی در منطقهی تنگه هرمز و خلیج فارس شدند.