چرا بهای نفت هنوز افزایش نیافته است؟

به‌رغم پایین آوردن میزان تولید نفت، از سوی اوپک و به‌رغم حمله بر نفتکش‌ها در خلیج فارس و با وجود تحریم‌های اقتصادی بر سه کشور نفت‌خیز، یعنی ایران، روسیه و ونزوئلا، ارزش نفت پایین آمده است. این امر سبب شده تا بعضی‌ها بپرسند که وضع بازار نفت چگونه است و آیا باز هم نیاز است تا اوپک سطح تولید را کاهش دهد؟

اما اگر نگاهی دقیق به جزئیات موضوع بیندازیم، می‌بینیم که آنچه رخ داده و می‌دهد، منطقی و قابل فهم است. اوضاع کنونی بازار نفت، در نقاط زیر خلاصه می‌شود:

عواملی وجود دارد که ارزش نفت را پایین می‌آورد و عواملی وجود دارد که ارزش آن را بالا می‌برد. وجود عوامل پایین آورنده به تنهایی، ارزش یک بشکه نفت خام برنت را تا حدود ۴۵ دلار، پایین می‌آورد و وجود عوامل بالا برنده به تنهایی، ارزش یک بشکه نفت خام برنت را تا حدود ۸۰ دلار بالا می‌برد، اما اگر هر دو مجموعه عوامل با هم جمع شود، ارزش یک بشکه نفت خام برنت، در میانه ۶۰ و ۶۵ دلار، قرار می‌گیرد.

به عبارت دیگر، پایین آمدن تولید و بالا گرفتن تنش‌های سیاسی در خلیج فارس و وضع تحریم‌ها بر کشورهای نفت‌خیز و پایین بودن سطح ذخایر نفتی، در قیمت‌ها اثر می‌گذارد، وگرنه ارزش یک بشکه نفت تا ۱۵ دلار، سقوط خواهد کرد. حال، به شرح عوامل یاد شده می‌پردازیم:

عوامل پایین آورنده ارزش نفت: کلیه عوامل پایین آورنده ارزش نفت، به اقتصاد کلان، تعلق دارد که به قرار زیر است:

۱- جنگ‌ بازرگانی رئیس جمهور آمریکا، دونالد ترامپ: این جنگ‌، تجارت جهانی را محدود می‌کند و هزینه‌ها را بالا می‌برد و رشد اقتصاد جهانی را کند می‌‌کند؛ این کندی، منجر به پایین آمدن میزان تقاضای جهانی برای نفت، می‌شود. چنان‌چه در دو ماه اخیر دیدیم که پس از این‌که صندوق بین‌المللی پول، رشد اقتصاد جهانی را به سبب جنگ بازرگانی، پایین اعلام کرد، آژانس بین‌المللی انرژی و سازمان اوپک نیز، از پایین آمدن تقاضای جهانی برای نفت، خبر دادند.

۲- پایین بودن شاخص‌های رشد اقتصادی، حتی بدون جنگ‌ بازرگانی: صرف نظر از وجود جنگ‌ بازرگانی، رشد اقتصاد جهانی به کندی گراییده، سبب پایین آمدن تقاضا، شده بود. گذشته از آن، کاهش بهای نفت، به معنای این است که اقتصاد کشورهای صادر کننده نفت، دچار مشکلات است و از همین جهت تقاضا برای نفت را پایین نگاه داشته است. چنان‌چه خبرها حاکی از آن است که ایالات متحده آمریکا، شاخص رشد اقتصادی خود را در نیمه اول سال جاری، پایین آورده است که این امر، پایین آمدن تقاضای این کشور برای نفت و بالا بودن ذخایر آن را، تفسیر می‌کند.

۳- بالا بودن ارزش دلار آمریکایی: از این‌که نفت، با دلار آمریکایی ارزش گذاری می‌شود، بالا رفتن ارزش دلار به معنای بالا رفتن ارزش نفت به پول‌های داخلی کشورها است که در برابر دلار پایین آمده است. اگر این کاهش زیاد باشد، به معنای بالا رفتن ارزش نفت و فرآورده‌های نفتی در این کشورها است. و شاید بیش‌ترین کشورهای تأثیرپذیر در این معادله، هند و ترکیه باشند که ارزش پول ‌آنها در سطح پایین قرار دارد. چنان‌چه در زمان نوشتن این مقاله، روپیه هندی، به خاطر بحرانی شدن اوضاع در کشمیر، سقوط بزرگی را تجربه کرد و یوان چینی، به سبب وضع تعرفه‌های گمرکی جدید ترامپ در هفته گذشته، به پایین‌ترین حد در تاریخ خود رسید.

هم‌چنین، افزایش ارزش دلار، به شرکت‌های روسی فعال در دریای شمال، کمک می‌کند تا هزینه‌های خود را پایین آورند و سطح تولید را بالا ببرند که نتیجه آن کاهش بهای نفت است. چون ۶۰ درصد از هزینه‌های شرکت‌های یادشده، به پول محلی که در حال پایین آمدن است پرداخت می‌شود، در حالی که نفت را با دلار که در حال بالا رفتن است، می‌فروشند.

۴- افزایش مالیات بر بنزین و گازوئیل: برخی از کشورها، یارانه‌ها بر بنزین و گازوئیل را افزایش داده‌اند و برخی دیگر، سقف مالیات را بالا بردند. این به این معنا است که از یک طرف، پایین آمدن ارزش نفت، منتهی به افزایش تقاضای آن نخواهد شد و از طرف دیگر، ممکن است بالا بودن قیمت‌ها، به پایین آمدن تقاضا برای فراورده‌های نفتی و در نتیجه برای خود نفت، منتهی شود. از آغاز ماه گذشته، ۱۳ ایالت از ایالات متحده آمریکا، مالیات بر بنزین و گازوئیل را افزایش دادند. این امر، میزان تقاضا برای نفت را محدود خواهد کرد.

عوامل بالا برنده ارزش نفت: کلیه عوامل بالا برنده ارزش نفت، به اقتصادهای کوچک تعلق دارد که به قرار زیر است:

۱- پایین آمدن ذخایر نفت خام آمریکا. چنان‌چه در جریان دو ماه گذشته، تا ۴۸ میلیون بشکه، پایین آمده است.

۲- کند شدن رشد تولید نفت خام سنگین، به سبب مشکلاتی که شرکت‌های تولید کننده نفت شیل به سبب فشارهای وارده بر آن‌ها از جانب سرمایه گزاران دچار آنند. نتایج مالی ربع دوم که در روزهای اخیر، منتشر شده، نشان می‌دهد که تعدادی از شرکت‌ها، میزان تولید خود را در بقیه سال جاری و در سال آینده، پایین خواهند آورد.

۳- افزایش عملیات پالایشی در پالایشگاه‌ها: وجود آتش‌سوزی‌ها، بارندگی‌ها و توفان‌ها، در دو ماه گذشته، سبب معطل شدن کار و پایین آمدن میزان عملیات پالایشی در تعدادی از پالایشگاه‌ها شده است. از این‌که پالایشگاه‌ها تنها مصرف کننده نفت خام هستند، این ماجرا تا حد زیادی بر ارزش نفت، اثر گذاشت. چنان‌چه توفان مکزیک و آتش سوزی در پالایش‌گاه فیلادلفیا و توقف موقتی عملیات، میزان سود حاصل از پالایش را بالا برد، حال شرکت‌های پالایش‌گر، به خاطر کسب سود بیشتر، نسبت عملیات پالایشی را بالا برده است که نتیجه آن بالا رفتن تقاضا، برای نفت و پایین آمدن میزان ذخایر است.

۴- افزایش صادرات ایالات متحده از نفت: افزایش تولید نفت در ایالات متحده آمریکا، مستلزم افزایش صادرات این کشور از نفت است. آمارها نشان می‌دهد که افزایش صادرات آمریکا از خلیج مکزیک، به بالاترین حد خود رسیده است. بالا رفتن میزان صادرات، منجر به کم شدن فشار بر بازارهای داخلی آمریکا و در نتیجه به کاهش میزان ذخایر نفتی آمریکا می‌شود.

۵- پایین آمدن واردات ایالات متحده از نفت: برخی از کشورهای اوپک، صادرات نفت خود به آمریکا را کاهش داده بجای آن به کشورهای آسیایی، نفت می‌فروشند. دو دلیل برای این کار وجود دارد: یکی، پایین آوردن ذخایر نفتی آمریکا. دوم فروش نفت به قیمت گران تر؛ چون ارزش نفت در بازارهای آمریکا کمتر از ارزش جهانی است.

شاید کسی بپرسد که بحث درباره عوامل پایین آورنده ارزش نفت است؛ کاهش واردات آمریکا و افزایش صادرات آن از نفت و صادرات کشورهای اوپک به جاهای دیگر غیر از آمریکا، باید عرضه را بالا ببرد و ارزش نفت را پایین آورد، چگونه این‌ معادله، به بالارفتن ارزش نفت منتهی می‌شود؟

پاسخ این است، نفتی که به ایالات متحده آمریکا، منتقل می‌شود، مقدار و ارزشش روشن است، اما نفتی که به کشورهای دیگر انتقال داده می‌شود از چشم‌ها دور و نامعلوم است؛ چون آمریکا یگانه کشوری است که هر هفته جزئیات این موضوع را منتشر کرده در اختیار سرمایه‌گزاران، بازرگانان و تحلیل‌گران قرار می‌دهد، در حالی که سایر کشورها، پس از ماه‌ها به این کار اقدام می‌کنند. از همین جهت، طبیعی است که عربستان سعودی، از طریق کاهش صادرات خود، ذخایر نفتی آمریکا را هدف قرار دهد.

فشرده سخن این‌که: در ماه‌های گذشته، عوامل پایین آورنده ارزش نفت، قوی‌تر از عوامل بالا برنده بوده و هنوز هم این چنین است. در نتیجه این حالت، ارزش نفت سر جایش باقی مانده، سپس رو به پایین رفته است.

اکنون تأثیر عوامل پایین آورنده به اوج خود رسیده و ممکن است نیروی عوامل بالا برنده افزایش یافته منجر به بالا رفتن ارزش نفت شود. اما یک استثنا وجود دارد؛ اگر اقتصاد جهانی از آمریکا تا ژاپن کساد شود، ارزش نفت پایین می‌آید. آنچه اوضاع را بدتر کرده، بحرانی شدن روابط هند و پاکستان بر سر مسأله کشمیر است. چنان‌چه اعزام ارتش هند به کشمیر، باعث پایین آمدن شدید شاخص بازار بورس در هند و ارزش روپیه هندی، شده است.

مسلم است که در نبودن کساد، راهی وجود ندارد جز بالا رفتن ارزش نفت.     

https://www.independentarabia.com/