دانشمندان در حال تحقیق درباره گونه‌ای از ویروس کرونا با ۳۴ جهش هستند که گمان می‌رود برای اولین بار در تانزانیا پیدا شده است. این گونه از ویروس کووید-۱۹، دارای متنوع‌ترین بافت ژنتیکی است که تا به حال کشف شده است.

این گونه خاص، برای اولین بار، در اواسط ماه فوریه در سه نفر که از تانزانیا به آنگولا سفر کرده بودند، پیدا شد. مراجع درمانی، از آن زمان به بعد مورد دیگری از این ویروس را گزارش نکرده‌اند.

این نوع خاص ویروس کرونا، به دلیل این که «مجموعه‌ای از جهش‌ها» از گونه‌های مختلف مانند نوع بریتانیایی، آفریقای جنوبی یا گونه مانایوس را در خود دارد، به عنوان «وی‌ اُ‌ آی» (VOI) ، یک گونه‌ قابل توجه، دسته‌بندی شده است. 

گونه «وی‌ اُ‌ آی» (VOI) برای اولین بار، در یک تحقیق مشترک بین دانشگاه‌های آکسفورد، کیپ‌داون، وزارت بهداشت آنگولا، مرکز کنترل و پیشگیری بیماری آفریقا و گروه پژوهشی «کریسپ»(KRISP)، گزارش شد. 

از آنجا که در تانزانیا، همه‌گیری کرونا تا حد زیادی شناسایی و داده پردازی نشده و علاوه بر آن، در این کشور امکانات آزمایشی و درمانی کمتر است، نویسندگان این تحقیق از این که تعداد بیشتری از آن سه مسافر شناسایی شده، ناقل این گونه از ویروس بوده باشند، ابراز نگرانی کرده‌اند. 

دکتر ریچارد لیسلز، یکی از نویسندگان این تحقیق، به روزنامه ایندیپندنت گفت: «ما هنوز در مورد تانزانیا اطلاعات بسیار کمی داریم؛ تنها زمانی داده‌ای برای بررسی خواهیم داشت که فرد یا افرادی که به تازگی از تانزانیا سفر کرده‌اند، ویروس را در جاهای دیگر جهان تکثیر کنند. چرا که فعلا تعداد بسیار کمی تکثیر شده و ما اصلا نمی‌دانیم که این گونه از ویروس تا چه حد در تانزانیا پخش شده یا در حال گسترش است.»

این گونه از ویروس کرونا، حامل ۱۴ جهش ژنتیکی در شاخک پروتئین خود است؛ قسمتی از ساختار ویروس که کارکرد آن راهیابی به داخل سلول‌های انسان است.

به گفته دکتر لیسلز، این گونه جهش یافته با ترکیب «ای۴۸کی» (E48K)، نسبت به آنتی‌بادی‌های خنثی‌کننده مقاوم است و گونه جهش یافته «پی۶۸۱اچ» (P681H) هم که در بریتانیا پیدا شد، بسیار مسری است.

در مسیر تکاملی، ساختار شاخک پروتینی ویروس سارس-کو وی-۲ جهش یافته و برای سلول‌های آنتی‌بادی انسانی، کمتر قابل شناسایی و خنثی شدن است چرا که آنتی‌بادی‌های انسان عموما روی شاخک پروتئینی ویروس سوار می‌شوند و از ورود آن به سلول‌های انسان جلوگیری می‌کنند. 

این گونه جهش یافته، به ویروس سارس امکان می‌دهد با ورود و گذر از اولین خط دفاعی و ایمنی سلولی، حتی در اشخاصی که قبلا مبتلا شده یا واکسن زده‌اند، آنان را همچنان در چرخه سرایت ویروس نگه دارد.

با این حال، ویژگی‌های تعیین‌کننده این گونه‌های جهش‌یافته و دیگر گونه‌ها، حاصل جهش‌های جمعی است نه تغییر یگانه ژنتیکی مانند E48K، که در سر خط خبرها در این چند ماه قرار دارد.

در زمانی که تحقیق دکتر لیسلز چاپ شد، گونه جهش یافته که از تانزانیا آمده است، «واگراترین گونه‌ای بود که دانشمندان کشف کرده بودند». البته، به گفته دکتر لیسلز، «تعداد زیادی توالی سلولی در حال رخ دادن است. گونه‌های جدیدی نیز در نقاط گوناگون به وجود می‌آیند». 

تیم تحقیقاتی او در کیپ تاون اکنون در حال ارزیابی کارایی آنتی‌بادی‌های قبلی خنثی کردن عفونت‌های ناشی از ویروس کرونا، علیه گونه‌های جهش‌یافته است. 

گونه‌ای که در آزمایشگاه رشد داده شده، از نمونه ویروس که پیش از این توالی داده شده، به دست آمده است. دکتر لیسلز می گوید: «ما با آزمایش‌های پی‌در‌پی از مجموعه نمونه‌های پلاسمای ضعیف شده که در آفریقای جنوبی گردآوری کردیم، باید تا یکی دو هفته آینده نتایج را به دست آوریم.»

بر اساس این یافته‌ها، تیم تحقیقاتی ویروس را در برابر پلاسمای خون افرادی که واکسن کووید-۱۹ دریافت کرده‌اند آزمایش می‌کند و به این ترتیب، نشانه‌هایی از کارایی برای گذر از ایمنی مصنوعی ایجاد شده به دست می‌آید. 

دکتر لیسلز اذعان می‌کند که او از پیدایش گونه‌های جهش یافته «نگران» است چرا که از نظر او، «ما هنوز نمی‌دانیم این گونه بیشتر در تانزانیا شیوع یافته یا نه و این احتمال که این گونه از ویروس روی واکسن تاثیر بگذارد هم وجود دارد. »

او افزود: «ما به طور منطقی به آزمایش‌های مختلف برای شناسایی ویژگی‌های گونه‌های جهش‌یافته ادامه می‌دهیم و به محض حصول نتیجه، آن را در اختیار همگان می‌گذاریم.»

در حال حاضر، از کارایی واکسن‌های موجود در ارائه سطح بالای ایمنی در برابر بستری شدن و مرگ مبتلایان به گونه‌های جهش‌یافته در حال چرخش (درجامعه)، اطمینان وجود دارد.