در اواسط دهه ۱۹۸۰، «جورج ایاکوبسکو»، کار روی بندرگاه «کاناری وارف» در شرق لندن را که زمانی چیزی جز باتلاقی از انبارهای خالی، جرثقیل‌های زنگ‌زده و اسکله‌های آلوده نبود، آغاز کرد.
آنجا حالا یک منطقه تجاری درخشان و رقیب مرکز شهر قدرتمند لندن است. پیش از شیوع کووید-۱۹، حدود ۱۲۰ هزار نفر در برج‌های شیشه‌ای آن کار می‌کردند.
سر جورج -که در سال ۲۰۱۱ لقب شوالیه را دریافت کرد- باعث شکوفایی آن بندرگاه مخروبه شد؛ به همین دلیل هم بود که دولت عربستان سعودی برای اینکه منطقه «العلا» در شمال این کشور را به یک مرکز جدید گردشگری میراث فرهنگی تبدیل کند، به سراغ او رفت.
این پروژه، بخشی از «چشم‌انداز ۲۰۳۰» محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، با هدف مدرن‌سازی این کشور، گشودن درهای آن به روی جهانیان و تنوع بخشیدن به اقتصاد، بدون اتکای بیش از حد به سوخت‌های فسیلی، است.
از سر جورج، رئیس اجرایی گروه کاناری وارف، خواسته شد در هیئت مشاوره کمیسیون سلطنتی العلا، که مسئول نظارت بر برنامه‌ریزی در منطقه است، شرکت کند. دیگر اعضای آن، چهره‌های ارشد در عرصه هنر، جهانگردی و سیاست، از جمله نمایندگان مرکز حراج«ساتبیز» و سازمان یونسکو هستند.
یک تفاوت بین العلا و کاناری وارف در اوایل دهه ۱۹۸۰، این است که العلا، با فاصله تقریبا یک هزار کیلومتری شمال‌غرب ریاض، همین حالا هم جزو میراث جهانی یونسکو است. شهر باستانی «هجرا»، پایگاه اصلی سلسله نبطیان در جنوب این کشور بود که از زمان تاسیس در قرن سوم پیش از میلاد تا سال ۱۰۶ پس از میلاد که رومیان آن را فتح کردند، در آنجا حکومت می‌کردند.
این محوطه، ۱۰۰ مقبره حکاکی شده از برون‌زد‌های ماسه سنگی دارد. تعدادی مکان‌های باستانی قدیمی‌تر با هنرهای سنگی و یک واحه باستانی هم در آنجا واقع است.
سر جورج، در گفت‌وگوی تلفنی از دفتر خود در برج کانادا در کاناری وارف، گفت: «زیبایی این منطقه غیرقابل توصیف است؛ چشم‌اندازی خارق‌العاده است. صادقانه بگویم؛ یکی از شگفتی‌های جهان است. مثل این است که دو روز در تالار آثار باستانی موزه بریتانیا قدم بزنید.»
سر جورج، سرپرست سابق موزه بریتانیا، از کار کردن روی پروژه العلا که قصد دارد با ساخت انواع موزه، گالری، هتل و مسیرهای ارتباطی، سالانه دو میلیون گردشگر را به این کشور بیاورد، استقبال می‌کند. وی می‌گوید: «طرح اصلی چیزی است كه پیشرفته‌ترین كشورهای جهان به آن افتخار می‌كنند؛ همه چیز با یک طرح اصلی خوب آغاز می‌شود.»
رأی اعتماد شخصیتی چون سر جورج که در وادی املاک و مستغلات جهانی از احترام خاصی برخوردار است، مورد استقبال ویژه سازندگان سعودی قرار خواهد گرفت؛ خصوصا اگر به تشویق سرمایه‌گذاری خارجی کمک کند.
دولت عربستان، این هفته از تعیین بودجه دو میلیارد دلاری برای توسعه این طرح، خبر داد.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
به گفته سر جورج، بزرگ‌ترین مشوق او مسئولیتی است که در قبال مردم محلی احساس می‌کند؛ کسانی که وضعشان مانند ساکنان کاناری وارف در منطقه نسبتا محروم «تاور هملتس» است. او می‌گوید: «به جامعه، توجه زیادی می‌شود. سعی می‌کنند به بومیان کمک کنند، زندگی بهتری به آن‌ها بدهند و فرصت شغلی برایشان ایجاد کنند. این طرح کاملا فکر شده است و نواحی اطراف در نظر گرفته شده‌اند. این طرح با نگاهی روشن به وجود آمده است و افرادی روشنفکر آن را اداره می‌کنند. این طرح عربستان سعودی را به قرن ۲۱ یا شاید هم قرن ۲۲، می‌برد اما در عین حال، به تاریخ هم احترام می‌گذارد.»
هدف طرح اصلی این است که ۳۸ هزار شغل جدید ایجاد کند.
العلا، بر حفظ و پایداری محیط زیست هم بسیار تاکید دارد. قرار است یک تراموای ۴۶ کیلومتری کم‌کربن ساخته شود و ۵۰ درصد نیروی آن تا سال ۲۰۳۵ از منابع تجدیدپذیر تامین شود. در ضمن، به «اصول اقتصاد چرخه‌ای» نیز متعهد است. کاشت انبوه درخت و تعهد به این که ۸۰ درصد منطقه، ذخیره‌گاه طبیعی خواهد بود نیز جز برنامه‌های آن هستند.
خطر پروژه‌های بزرگ این است که دستورش را مقامات بالا صادر می‌کنند اما به گفته سر جورج، بابت تحمیل پروژه به ساکنان محلی نگرانی وجود ندارد.
او تعریف می‌کند که در یکی از سفر‌های خود، ماشینش را در جایی متوقف می‌کند و به طور اتفاقی به یکی از خانه‌های محلی وارد می‌شود: «باغ خانه شبیه یک واحه کوچک بود و اهالی روی زمین نشسته بودند. من بدون خبر وارد شدم و گفتم ... روز بخیر، می‌توانم نگاهی به خانه‌تان بیندازم؟ می‌خواهم ببینم مردم عادی چگونه زندگی می‌کنند. آن‌ها بسیار مهربان و مهمان‌نواز بودند. کودکان با ظروف میوه به من خوشامد گفتند.»
سر جورج، که در زمان کمونیسم در رومانی بزرگ شده است، می‌افزاید: «من خوب می‌دانم استقبال ساختگی و نمایشی چگونه است و این، آن نبود.»
او در مورد حفظ یکپارچگی اماکن باستانی گفت «سازمان یونسکو کاملا مراقب است.» به گفته او، گردشگری در العلا از نوع «کیفیت بالا» خواهد بود: «کنار خیابان هاگ‌داگ نخواهند فروخت.»
اما بازه زمانی این پروژه ۱۵ میلیارد دلاری محدود است. ۱۵ سال وقت برای ایجاد یک مرکز گردشگری میراث فرهنگی به بزرگی کشور بلژیک و جذب میلیاردها دلار سرمایه خارجی، نسبتا بلند‌پروازانه است. سر جورج آن را «عملی» می‌خواند و اشاره می‌کند که برخی از زیرساخت‌های حمل‌ونقل از جمله فرودگاهی توسعه یافته و جاده‌های نو، از قبل ایجاد شده‌اند اما اضافه می‌کند: «این نوع طرح‌ها هیچوقت تمام نمی‌شوند، بلکه مدام گسترش می‌یابند.»
گنجینه مشهور «پترا» در اردن - نمای کلاسیک تراشیده شده در صخره‌ای از جنس ماسه سنگ- به دست نبطیان ساخته شد. پترا در سال ۲۰۱۹ بیش از یک میلیون بازدید‌کننده داشت؛ امری که نشان می‌دهد گردشگری در سطح گسترده در منطقه امکان‌پذیر است اما رژیم اردن مدت‌ها است که به اندازه عربستان سعودی محافظه‌کار مذهبی نیست و در سال‌های اخیر جنجال‌های بین‌المللی کمتری داشته است.
سر جورج در پاسخ به این که چرا مردم لندن، پاریس یا برلین باید به دیدن العلا علاقه‌ای داشته باشند، به اهمیت تاریخی جهانی منطقه اشاره می‌کند: «من زمانی که سرپرست موزه بریتانیا بودم با این پرسش را مواجه بودم: به چه کسی گزارش یا پاسخ می‌دهید؟ جوابش هم این بود: به دنیا. اینجا هم همان است؛ این موزه متعلق به کل جهان است. اگر می خواهید یک هفته آرامش داشته باشید، با خود آشتی کنید و به کار‌های فرهنگی بپردازید، این مکان ایده‌آل است؛ مکانی برای دیدن تاریخ جهان.»
© The Independent
