ایام جشن و عید در افغانستان، سه روزه است. برای عید فطر و عید قربان هم سه روز تعطیل رسمی در نظر گرفته شده است. همراه با عید قربان، روز عرفه نیز در تقویم افغانستان، تعطیل رسمی است. مردم این کشور هر سه روز عید را به صورت یکسان گرامی می‌دارند.

به صورت معمول در افغانستان آداب و رسوم متفاوتی در ایام عید وجود دارد اما این تفاوت‌ها در کلیت امر، بسیار نزدیک به هم هستند. نخستین روز عید، به نماز و رفتن به خانه بزرگترین عضو خانواده، اختصاص دارد. هرچند در افغانستان خانواده‌ها به صورت سنتی در کنار هم زندگی می‌کنند اما در سالیان اخیر این نگرش سنتی تا حدی تغییر کرده است و خانواده‌ها کوچکتر از گذشته شده‌اند. به همین دلیل، پس از نماز عید اعضای خانواده بیشتر در منزل پدر و مادر جمع می‌شوند. کسانی که در فاصله عید قربان سال گذشته تا عید فطر، یکی از اعضای خانواده خود را از دست داده باشند، قبل از نماز عید، نخست به آرامگاه او می‌روند. به این رسم، «زیارت قبور»  می‌گویند. البته تعدادی از روحانیون در افغانستان با این سنت مخالفند و می‌گویند ایام عید برای خوشحالی و شادی است و حضور بر مزار درگذشتگان، تا حدی زیادی تاثر از دست دادن عضو خانواده را زنده و شیرینی عید را تلخ می‌کند.

لباس تازه و بازار داغ خیاطان

به صورت معمول، در هر دو عید  در افغانستان، تهیه لباس نو جز مراسم عید است. حتی مردم  فقیر هم که برای تهیه نیازهای اولیه زندگی خود در تنگنا هستند، می‌کوشند تا به هر صورت ممکن در روزهای عید برای خود و اعضای خانواده لباس نو تهیه کنند. به همین دلیل، از هفته‌ها قبل از عید، بازار پارچه فروشان و خیاط‌ها حسابی گرم است. در افغانستان معمولا برای ایام عید، لباس سنتی دوخته می‌شود که در این کشور به «پیراهن-تنبان» معروف است.

البته این گرمی بازار در  صنف آجیل و شیرینی فروشان هم مشاهده می‌شود زیرا «سفره عیدی» هم یکی دیگر از رسم و رواج‌های روزهای عید در افغانستان است.

این سفره، بسته به توان مالی خانواده‌ها می‌تواند شلوغ و تجملاتی یا ساده باشد. این مسئله حتی به نوعی چشم وهمچشمی نیز تبدیل می‌شود. آنانی که توان مالی بیشتری دارند، سعی می‌کنند تا کوچکترین کمبودی بر سفره‌هایشان وجود نداشته باشد. این مسئله بارها در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی مطرح شده و حتی از منظر دینی نیز مورد سوال قرار گرفته است؛ با این حال کمتر کسی حاضر است در کیفیت سفره‌های عیدی خود تغییری ایجاد کند.

عید ، روز دختران نامزددار

برای دخترانی که در فاصله عید سال گذشته نامزد کرده‌اند، عید سرشار از خوشی و تازگی است. در افغانستان رسم است که خانواده دامادی که هنوز عروسی نکرده است، در نخستین عید برای عروس آینده‌ «عیدی» ببرند. این کادوهای عیدی بسته به توان مالی خانواده داماد می‌توانند متنوع باشند؛ از لباس‌های پر زرق و برق و گرانقیمت گرفته تا طلا و جواهرات. 

هرچند طبیعتا جنگ و بحران ۴۰ ساله بر زندگی مردم و رسم و رواج‌های آنان در اعیاد مذهبی و تاریخی، تاثیرات عمیقی گذاشته است اما در مورد دو عید فطر و قربان، این مسئله چندان مشهود نیست. از ۱۰ روز قبل از عید به این سو، بخشی از بازارهای شهرهای بزرگ به روی خودروها بسته می‌شوند زیرا هزاران تن از روستاها به شهرها هجوم می‌آورند تا نیازهای ایام عید را از شهر تهیه کنند. شهرداری‌ها یک هفته مانده به عید، بخشی از بازارهای مرکزی شهرها را به روی تردد ماشین‌ها می‌بندند تا کسبه به خصوص خواربارفروشان، آجیل‌فروشان، شیرینی‌فروشان، میوه‌فروشان و تمامی کسانی که روزهای عید، روز پررونق کسب‌و کارآن‌ها است، در فضایی گسترده‌تر نیازمندی‌های مردم را تهیه و ارائه کنند و مردم نیز که برای خرید عیدی به بازارها هجوم آورده‌اند، بتوانند به سادگی به مواد مورد نیاز خود دسترسی داشته باشند.