تونس ـ نشست علنی شورای امنیت سازمان ملل متحد درباره خشونت‌های میان اسرائیل و شبه‌نظامیان فلسطینی، که قرار بود روز جمعه (۱۴ مه) برگزار شود، به دلیل مخالفت آمریکا، به یکشنبه موکول شد. آمریکا با کشانده شدن مسئله به شورای امنیت و صدور قطعنامه و بیانیه درباره آن مخالف است و مایل است وقت بیشتری به تلاش‌های پشت پرده دیپلماتیک بدهد.   

پیشتر اعلام شده بود که شورای امنیت سازمان ملل به درخواست تونس و نروژ، و حمایت چین - رئیس دوره‌ای شورای امنیت- روز جمعه سومین نشست خود را درباره درگیری‌های اسرائیل و فلسطینی‌ها برگزار خواهد کرد و نمایندگان اسرائیل و فلسطین در آن حضور خواهند داشت. دو جلسه غیرعلنی شورای امنیت در هفته گذشته با مخالفت آمریکا از صدور بیانیه بازماندند.

نروژ و تونس متن پیش‌نویس بیانیه‌ شورای امنیت را تهیه کرده‌اند و در آن «درباره خشونت‌ها در اراضی اشغالی کرانه غربی، از جمله شرق اورشلیم» ابراز نگرانی شده و طرفین به خودداری از تحریک تنش‌ها فراخوانده می‌شوند.

تونس تنها عضو عرب شورای امنیت است که از سال ۲۰۲۰ به عنوان یک عضو غیردائم شورا انتخاب شده است. وزارت خارجه این کشور پیشتر در تاریخ نهم مه با صدور بیانیه‌ای برای برگزاری جلسه شورای امنیت و بررسی رفتار «خطرناک و بی‌رحمانه اسرائیل در افزایش تنش‌ها در مناطق اشغالی فلسطینی، و مسجد الاقصى» فشار آورده بود. این بیانیه گفت که درخواست فوق در هماهنگی با فلسطینی‌ها صادر شده و چین‌ و نروژ و شماری دیگر از اعضای غیردائم از آن حمایت کرده‌اند.

حمایت از مسئله فلسطین یا دوستی با آمریکا

عضویت در شورای امنیت به کشور کوچک و ظاهرا کم‌اهمیت تونس در شمال آفریقا قدرت مضاعف داده است. قیس‌ سعید، رئیس‌جمهور تونس در حوزه سیاست خارجی بر سر دوراهی دشواری قرار گرفته است. او از یک سو مایل است با سیاست‌های آمریکا، دوست بزرگ اسرائیل، در قبال خاورمیانه و به طور خاص درباره وضعیت نوار غزه مخالفت کند، و از سوی دیگر مجبور است برای پذیرفته شدن وام مورد درخواستش از صندوق بین‌المللی پول، واشنگتن را در دست خود نگه دارد؛ مسئله‌ای که کامالا هریس، معاون ریاست جمهوری آمریکا در تماس تلفنی اخیر با سعید به آن اشاره کرد.

قیس سعید، در گذشته همواره از فلسطینی‌ها حمایت و تا جایی که توانسته از سیاست‌های اسرائیل انتقاد کرده است. او در سال ۲۰۲۰، در پی عادی‌سازی مناسبات چهار کشور عرب بحرین، امارات متحده عربی، سودان و مراکش با اسرائیل در چارچوب پیمان ابراهیم، گفت که در انتخاب دیگر کشورها دخالت نمی‌کند اما بر موضع قوی کشورش بر حق مردم فلسطینی تاکید کرد.

ناظران تونسی می‌گویند مانور سعید در ایجاد موازنه در حفظ تعهد خود به مسئله فلسطینی‌ها که حالا به امری حیثیتی و شخصی برای او تبدیل شده، و در عین حال حفظ دوستی با‌ آمریکا، گرفتن وامی که نظر واشنگتن در آن حیاتی است و تضمین اعتبار سیاسی خود در داخل، چالشی پرزحمت برای او خواهد بود.

شمال آفریقا و تاثیر آن در تحولات خاورمیانه

با بیش از دو هزار کیلومتر فاصله از اسرائیل، به نظر نمی‌رسد که تونس بازیگری استراتژیک در مناسبات سیاسی خاورمیانه باشد. هنری کیسینجر، سیاستمدار کارکشته آمریکایی گفته است: «بدون مصر نمی‌شود در خاور میانه جنگ راه انداخت، و بدون سوریه نمی‌توان در آنجا صلح برقرار کرد.» شاید این گفته آنقدرها دقیق نباشد.

در اواخر تابستان ۱۹۸۲ یاسر عرفات، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطینی و بیش از چهار هزار شبه‌نظامی سازمان آزایبخش فلسطین به دنبال حمله اسرائیل و محاصره بیروت، از لبنان اخراج شدند. رهبری فلسطینی‌ها پس از دو بار تبعید در اردن و لبنان، با اسکورت نیروهای فرانسوی از طریق دریای مدیترانه در پایتخت تونس مستقر شد. تصمیمی که برای تونس گران تمام شد، زیرا سه سال بعد، اسرائیل به تلافی کشته شدن سه شهروندش در یک کشتی ساحلی در سواحل قبرس، تصمیم گرفت مواضع ارتش آزادیبخش فلسطین در تونس را هدف قرار دهد. در اول اکتبر ۱۹۸۵، هشت جت بمب‌افکن ارتش اسرائیل در عملیات دقیق و پیچیده موسوم به«پای چوبین» با مخفی نگه داشتن خود از رادارهای لیبی و مصر از مدیترانه گذشته و ظرف شش دقیقه چندین ساختمان متعلق به سازمان آزادبیخش فلسطین را در شهر «حمام شط» در نزدیکی شهر تونس بمباران کردند. ده‌ها فلسطینی و چندین تونسی غیرنظامی کشته شدند و ياسر عرفات از حمله جان سالم به در برد.

موفقیت این عملیات تا حد زیادی مدیون اطلاعات امنیتی بود که جاناتان پولارد، درباره سامانه‌های دفاع هوایی تونس و لیبی به موساد داده بود. پولارد تحلیلگر سابق پنتاگون در دهه هشتاد میلادی، اسرار نظامی آمریکا را به اسرائیل می‌فروخت. این شهروند آمریکا در ۱۹۸۵ به جرم جاسوسی برای اسرائیل بازداشت و به حبس ابد محکوم شد. او که ۶۶ ساله، است پس از ۳۰ سال حبس آزاد شد و در دسامبر ۲۰۲۰ با همسرش به اسرائیل رفت. بنیامین نتانیاهو پای پله‌های هواپیما به آنان خوشامد گفت و به آنان شهروندی اسرائیل اهدا کرد.

رای تونس درباره ایران در شورای امنیت ‌

در ۲۴ ژوئیه ۲۰۲۰، برایان هوک، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران در در دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ، برای تحکیم شراکت آمریکا و تونس- به عنوان عضو غیردائم شورای امنیت- به این کشور سفر کرد. او در این سفر در دیدار با مقام‌های تونسی تلاش کرد آنان را به حمایت از تمدید تحریم‌ تسلیحاتی جمهوری اسلامی ایران در رای‌گیری شورای امنیت ترغیب کند.

در رای‌گیری ماه اوت، قطعنامه تمدید تحریم تسلیحاتی ایران با دو رای موافق، دو رای مخالف و ۱۱ رای ممتنع (از جمله تونس) به تصویب نرسید.