یازدهم خرداد (اول ماه ژوئن)، روز جهانی کودک نامیده شده است و همه ساله در سراسر جهان گرامی داشته می‌شود. به همین بهانه تلاش می‌شود مشکلات کودکان در سرزمین‌های مختلف شناسایی و به آن‌ها رسیدگی شود. محمد اشرف غنی، رئیس‌جمهور افغانستان، هم در پیامی به همین مناسبت، این روز را به تمام کودکان به ویژه کودکان افغان، تبریک گفت و آنان را آینده‌سازان کشور نامید.

وی در این پیام‌ گفته است: «تجلیل از روز بین‌المللی کودکان، این فرصت را برای ما فراهم می‌کند تا یک‌ بار دیگر به راه‌های حل کردن مشکلات کودکان، فراهم‌ آوردن زمینه‌های آموزشی و تربیتی و تامین آینده درخشان برای آنان تمرکز و توجه کنیم.» او افزود: «کودکان، آینده کشور را می‌سازند و فردای روشن زمانی ممکن است که به میزان مناسب به آنان توجه کنیم.»

رئیس‌جمهور افغانستان، جنگ و ناامنی را اساسی‌ترین علت دسترسی نداشتن میلیون‌ها کودکان افغان به آموزش خواند و اظهار داشت: «بدبختانه جنگ تحمیلی در افغانستان میلیون‌ها کودک را از دستیابی به آموزش و پرورش و حقوق اساسی آنان بازداشته است؛ اما با وجود همه این‌ها، در حال حاضر کودکان ما بیش از هر زمان دیگر به مدرسه می‌روند و به حقوق اساسی خود دسترسی دارند.»

آقای غنی تاکید کرد: «باید با کودکان درست و مناسب رفتار شود. ما هم به تامین حقوق اساسی برای کودکان متعهدیم و می‌کوشیم تا در زمینه‌ فراهم کردن زیرساخت‌های آموزش و پرورش کودکان، بیش از گذشته کار کنیم.»

روز جهانی کودک در حالی در افغانستان فرا می‌رسد که این کشور بیش از چهار دهه است که با جنگ، ناامنی، کشتار و ویرانی دست‌وپنجه نرم می‌کند. این جنگ و ناامنی، در کنار زیان‌های بی‌شماری که به افغان‌ها و کشورشان وارد آورده، به زندگی کودکان افغان نیز ضربه سنگینی زده و حتی جان‌ بسیاری از آن‌ها را هم گرفته است.

در مقایسه با سال‌های پیش، افغانستان در ۲۰ سالی که گذشت، امنیت و آرامشی نسبی را شاهد بوده است. از حقوق اساسی، آموزش و پرورش کودکان و مسائل دیگر مربوط به شکوفایی آینده آن‌ها سخن به میان آمد و شماری از کودکان افغان، به ویژه در استان‌هایی که امنیت نسبی برقرار بود و هست، توانستند کم‌وبیش به حقوق و نیازهای اولیه‌ خود دست پیدا کنند. هرچند هنوز کودکان بسیاری در این کشور از درس و آموزش و دسترسی به حقوق اساسی خود دور مانده‌اند و این وضعیت، بی‌سوادی میلیون‌ها کودک این سرزمین و آینده‌ای ناروشن برای آنان را رقم زده است.

از سال ۲۰۰۱ به این‌سو، دولت‌های افغانستان و نهادهای مسئول داخلی و خارجی در بخش حمایت از کودک، تلاش‌ زیادی کردند تا زمینه‎‌ دسترسی کودکان افغان به حقوق اساسی آنان را فراهم کنند و این تلاش‌ها، مثبت بوده و نتیجه هم داده است؛ اما بازهم شماری زیادی از کودکان، از حقوق اساسی خود و نیازهای اولیه و آینده‌ چیزی نمی‌دانند و ناچارند بی توجه به سن و سالشان، کار کنند تا زندگی بخور و نمیر خود را به پیش ببرند.

رامین، کودک ۹ ساله افغان، همراه دو برادرش ماشین می‌شوید. او از وضعیت بد اقتصادی گله‌مند است و می‌گوید: «من و دو برادرم از صبح تا شام، موتر (خودرو) شویی می‌کنیم تا کرایه خانه را تامین کنیم و لقمه نانی برای مادر و خواهرانمان ببریم. دو خواهرم به مدرسه می‌روند اما ما نمی‌رویم. ما اگر مدرسه برویم، چه کسی کرایه خانه را بپردازد و برای ما نان و آب بیارود؟ مجبوریم کار کنیم و از درس دور باشیم.»

جاوید، کودک دیگری که ۱۰ سال دارد، از استان پروان آمده است. او که در بازار «پکوره»(فلافل) می‌فروشد، می‌گوید: «دو سال مدرسه رفتم اما زمانی که پدرم کشته شد، مجبور شدم نان‌آور خانه باشم. پنج سال است که در بازار کار می‌کنم و مدرسه و درس را فراموش کرده‌ام. گهگاه که دیگران را می‌بینم که به مدرسه می‌روند، جگرم خون می‌شود، اما چاره‌ای نیست. باید کار کنم تا زنده بمانم.»

در افغانستان میلیون‌ها کودک دیگر مانند این دو کودک (جاوید و رامین) زندگی می‌کنند که جنگ، ناامنی، خشونت و بی‌سرپرستی، آنان را وادار کرده است تا کودکی خود را فراموش کنند و از درس و مدرسه دور بمانند و برای پیدا کردن لقمه نانی کار کنند و این گونه زندگی خود را بگذرانند.

دولتمردان افغانستان، چه در گذشته و چه حال حاضر، بارها وعده دادند که برای رفع مشکلات کودکان افغان به ویژه کودکان کارگر، بی‌سرپرست و آن‌هایی که از حقوق اساسی خود دور ماندند، تلاش ‌خواهند کرد و اجازه نمی‌دهند هیچ کودک افغان از دسترسی به حقوق اولیه خود باز بماند؛ اما جنگ، ناامنی و افزایش خشونت‌ها در این کشور نه تنها مانع از تحقق وعده‌های دولتمردان افغان و نهاد‌های حمایت از کودکان شده، که وضعیت زندگی کودکان را نسبت به گذشته وخیم‌تر هم کرده است.

 اگر صلح و ثبات در این کشور پایدار نباشد، احتمال دارد همین شمار اندک از کودکانی هم که توانسته‌اند حداقل به حقوق اولیه خود دسترسی داشته باشند، بار دیگر از آن محروم بمانند.