محمد اشرف غنی، رئیس جمهوری افغانستان، صبح روز دوشنبه در یک پیام ویدیویی روز مادر را برای مادران افغان تبریک گفت. او در این پیام عنوان کرد که زنان تحصیل‌کرده در شکل‌گیری شخصیت پنج نسل اثرگذارند. آقای غنی از مادربزرگ و همسر خود به عنوان کسانی یاد کرد که تاثیر کافی بر شکل‌گیری دیدگاه‌ها و جهان‌بینی وی داشته‌اند. او گفت که زنان در افغانستان در کنار مردان، با همراهی یکدیگر پایه‌های اساسی زندگی اجتماعی را برپا نگه‌داشته‌اند. 

لورا غنی، بانوی اول افغانستان، نیز در این پیام ویدیویی خطاب به مادرانی که جنگ فرزندان‌شان را از آنان گرفته است، گفت که آنان مادران شجاع و دلیر این جغرافیا هستند که با وجود این همه نابسامانی و بحران، در میان خون و خاکستر همچنان سعی دارند تا فرزندان‌شان آموزش ببینند. او این روز را به مادران سربازان افغان نیز که جان خود را در راه دفاع از وطن از دست داده‌اند، تبریک گفت. 

افغانستان در تقویم رسمی خود ۲۴ خرداد را به عنوان روز مادر می‌شناسد. شمار روزهای تجلیل از «مادر» تقریبا به اندازه شمار کشورهای جهان است. هر کشور بر اساس ارزش‌گذاری مختص به خود این روز را پاس می‌دارد. برای مثال، در پاکستان دومین یکشنبه ماه مه به عنوان روز مادر تعیین شده است. در ایران، در دوران حکومت پهلوی روز ۲۵ آذرماه به عنوان «روز مادر» تعیین شده بود، اما در چند دهه اخیر این مناسبت مدام در حال تغییر است؛ زیرا پس از انقلاب ۵۷ این روز بر اساس تقویم قمری در روز ولادت فاطمه، دختر پیامبر اسلام، تجلیل می‌شود. در افغانستان، از سال‌ها پیش این روز در ۲۴ خرداد ماه تجلیل شده است؛ هرچند هیچ دلیل و توضیحی برای تعیین این تاریخ ارائه نشده است. 

اگرچه بزرگداشت مادر و تعیین روزی به نام «روز مادر» یک مفهوم مدرن است، اما در قرون اولیه هزاره‌های اخیر، مادران بیشتر از حالا مورد ستایش قرار می‌گرفتند. گفته می‌شود که یونانی‌ها نخستین کسانی بودند که به صورت رسمی «روز مادر» را پاس می‌داشتند. در فرهنگ اوستایی نیز مادر جایگاه بسیار بالا و ارزشمندی داشت و معمولا از مادر در اوایل اسفند ماه که به روز «عاشقان» نیز نزدیک بود، تجلیل می‌شد. 

فارغ از تجلیل از جایگاه ارزشمند مادر به عنوان تداوم‌دهنده چرخه حیات در زمین، مادران افغان آسیب‌پذیرترین قشر اجتماعی این کشور را تشکیل می‌دهند. به دلیل رسم‌ها و سنت‌های عرفی در افغانستان، ازدواج دختران در سنین پایین یک روند عادی تلقی می‌شود. به همین دلیل، این دختران جوان و نوجوان اغلب بسیار زود و گاه نابهنگام، تبدیل به «مادر» می‌شوند. اما این مادر شدن به قیمت گزافی به دست می‌آید. 

افغانستان در صدر کشورهایی قرار دارد که شمار مرگ و میر مادران در آن بالا است. وزارت بهداشت افغانستان می‌گوید با وجود پیشرفت خدمات بهداشتی در کشور، هنوز هم از هر ۱۰۰هزار مادر ، ۶۶۱ تن در زمان تولد فرزندش جان می‌بازد. گفته می‌شود که دلیل سطح بالای مرگ مادران، نبود امکانات بهداشتی در روستاها و از آن هم مهم‌تر، پایین بودن سن بسیاری از آنان هنگام تولد فرزند است. 

در کنار آن، به‌رغم تبلیغات و شعارهای دهان پرکن در افغانستان، مادران عضو درجه دوم و حتی گاه درجه سوم خانواده و اجتماع محسوب می‌شوند. در بخش‌هایی از افغانستان بر خلاف نص صریح قانون و حتی شریعت، برای زنان هیچ حقی از میراث همسران‌شان در نظر گرفته نمی‌شود. مادران پس از آن که فرزندان‌شان را به سن هشت و نه سالگی رساندند ، عملا تمامی حقوق و اختیارات خود را در قبال آنان از دست می‌دهند و اختیار کامل به مرد خانواده می‌رسد. حتی در صورت مرگ پدر خانواده، کنترل خانواده به پدربزرگ پدری،  عمو، و حتی پسرعمو می‌‌رسد. به همین دلیل، بر خلاف این همه شعار و هیاهو در مورد آنان، بسیاری از مادران در پستوی خانه‌ها زندانی‌اند و از کمترین حقوق انسانی هم بهره‌مند نیستند. در بیشتر اجتماعات قبیله‌ای افغانستان به مادران صرفا به عنوان ابزار تولید فرزند نگریسته می‌شود و هیچ گونه حق و اختیاری برای آنان درنظر گرفته نمی‌شود. حتی در بخش‌هایی از افغانستان مادران تنها حق دارند پس‌مانده غذای مرد‌ها را بخورند. 

با این اوضاع، مادران در افغانستان داغدیده‌ترین قشر جامعه نیز هستند. پدرسالاری و جنگ، چنان بر روان این اجتماع رخنه کرده است که پدر‌ها از مرگ فرزندان‌شان در میدان جنگ کوچکترین خمی به ابرو نمی‌آورند و برعکس، آن را باعث افتخار خود می‌دانند. اما این مادران هستند که باید سال‌های سال در داغ فرزندان خود، در پسِ پستوها با صدای خفه در گلو، گریه سر دهند.