یک پژوهش جدید حاکی از آن است که سومین دوز واکسن آسترازنکا مصونیت «چشمگیری» مقابل جهش‌های مختلف ویروس کرونا ایجاد می‌کند، اما دانشمندان هنوز در مورد لزوم تزریق آن مطمئن نیستند.

تزریق سومین واکسن شش ماه پس از دومین واکسیناسیون میزان پادتن موجود در خون را بار دیگر به سطح پادتن پس از تزریق دومین واکسن می‌رساند. 

دانشمندان همچنین متوجه شده‌اند که افزایش میزان پادتن می‌تواند با جهش‌های آلفا، بتا و دلتای ویروس مقابله کند. گفته می‌شود دو جهش بتا و دلتا تا حدی مقابل واکسن مقاوم هستند.  

به‌رغم این داده‌ها، پرفسور ترزا لَمب، مولف ارشد این گزارش می‌گوید: «هنوز معلوم نیست که آیا تزریق واکسن (سوم) یادآوری لازم است یا نه.»

یک منبع دولت بریتانیا می‌گوید مقام‌های وزارتخانه‌ها فرض را بر این قرار داده‌اند که سومین دوز واکسن برای افراد بالای۵۰ سال و نیز آسیب‌پذیر ضروری خواهد بود.

پژوهش‌های دانشگاه آکسفورد نشان داده است که سطح پادتن علیه ویروس کووید‌ـ۱۹ در افرادی که به طور کامل واکسینه شده‌اند با گذشت بیش از ۳۰۰ روز و سلول‌های «تی» که عامل ردیابی و تخریب سلول‌های عفونی در بدن هستند، پس از ۱۸۲ روز کاهش می‌یابد.

اما هم پرفسور لمب و هم پرفسور سِر اندرو پولارد،  پژوهشگر ارشد آزمایشات مرتبط با واکسن آکسفورد می‌گویند داده‌های خارج از محیط آزمایشگاه نشان می‌دهد که افراد واکسینه شده مقابل ابتلا به نوع حاد بیماری و بستری شدن در بیمارستان و مرگ مصونند. 

پرفسور لمب می‌گوید هرچند «سطح پادتن در بدن کاهش می‌یابد... روشن است که جنبه دیگری از واکنش سیستم ایمنی کار خود را ادامه می‌دهد.»

پرفسور پولارد می‌گوید با توجه به اینکه دو دوز واکسن، ۹۰ درصد از تعداد بیماران بستری در بیمارستان کاسته است، «مشکل می‌توان گفت» سومین واکسن چند درصد به این آمار خواهد افزود.

او افزود: «انتظار داریم میزان مصونیت (ایجاد شده با واکسیناسیون) در طول زمان کاهش یابد زیرا این اتفاق می‌افتد. ما به نقطه شروع باز نخواهیم گشت اما میزان (پادتن) در خون به تدریج کاهش می‌یابد.

پرفسور پولارد گفت: «اما سیستم ایمنی بدن ما هوشیارتر از آمار است. سیستم ایمنی بدن به یاد می‌آورد که واکسینه شده‌ایم. بنابراین حتی اگر چند ماه بعد با ویروس مواجه شود آن را به خاطر می‌آورد، فعال می‌شود و بار دیگر واکنش ایمنی قوی‌تری از خود نشان می‌دهد که امید می‌رود بسیاری را مقابل ابتلا به نوع حاد بیماری محافظت کند.»

برای این پژوهش، از داوطلبان ۱۸ تا ۵۵ ساله‌ای که سال گذشته (۲۰۲۰) در نخستین آزمایشات واکسن آکسفورد شرکت کرده بودند دعوت شد برای دریافت سومین واکسنشان مراجعه کنند.

در مجموع، واکسن یادآوری به نود نفر سی هفته پس از دریافت دومین دوز واکسن تزریق شد که میزان پادتن خون آن‌ها را «به شکلی چشمگیر افزایش» داد و موجب «تقویت شدید» مصونیت بدنشان مقابل ویروس عامل کووید‌- ۱۹- سارس کوو-۲ شد. واکنش سلول‌های «تی» هم پس از تزریق سومین واکسن افزایش یافت.   

پرفسور پولارد می‌گوید که نتیجه این پژوهش تصویر «روشن‌تری» از ارتباطات ایمنی بدن ـ یا نشانه‌های قابل اندازه‌گیری از میزان مصونیت بدن مقابل یک پاتوژن (عامل بیماری‌زا) می‌دهد که برای جلوگیری از عفونت‌های با عارضه لازم است. اما به گفته او «آنچه نمی‌دانیم این است که اگر به چنین مصونیتی دست یافتید چقدر طول خواهد کشید تا آن را از دست بدهید و آیا برای حفظ آن به واکسن یادآوری نیاز دارید یا نه». 

او افزود: «(واکسن) یادآوری بیشتر برای تقویت مصونیتی است که در طول زمان از دست می‌رود - که در موردش اطلاعی نداریم – اما اگر چنین باشد، آیا می‌شود آن را تقویت کرد؟ و پاسخ به آن با توجه به این داده‌ها، مثبت است.»

استاد پولارد گفت: «امروز هیچ گواهی حاکی از اینکه (واکسن) یادآوری لازم است وجود ندارد. این چیزی است که باید داده‌های مرتبط به آن را تحت بررسی داشته و در طول ماه‌های آینده تصمیم بگیریم که آیا مصونیتی که داشته‌ایم از میان رفته است یا نه.»

پرفسور لمب در اشاره به نوع بتای ویروس که به دلیل قابلیتش برای حمله به بخش‌هایی از سیستم ایمنی بدن موجب نگرانی دانشمندان شده، می‌گوید مشکل می‌توان گفت «به چه میزان پادتن خنثی‌کننده (ویروس) نیاز است» و هنوز اطلاعات روشنی در این باره وجود ندارد. 

این پژوهش همچنین نتیجه‌گیری می‌کند که در مقایسه با فاصله زمانی کوتاه میان تزریق دو واکسن، تاخیر بیشتر تا ۴۵ هفته میان نخستین دوز و دومین دوز موجب «تقویت» واکنش ایمنی بدن و افزایش سطح پادتن خون می‌شود.

پرفسور لمب گفت: «جایی که میان دو دوز (واکسن) فاصله زمانی بیشتری است ـ احتمالا در کشورهایی که ذخائر واکسنشان محدود است ـ فاصله زمانی ۱۵ تا ۲۵ هفته، یا حتی ۴۰ تا ۴۵ هفته میان دو واکسن، تولید پادتن را به شکلی چشمگیر افزایش می‌دهد. این برای کشورهایی که در کوتاه‌مدت تعداد محدودی واکسن در اختیار دارند بسیار دلگرم‌کننده است.»

پرفسور پولارد گفت فاصله زمانی بیشتر در تزریق واکسن، به سیستم ایمنی بدن فرصت بهتری برای «بلوغ» و «واکنش تا حدی موثرتر» در آینده می‌دهد.

او افزود: «اما  ترازو دو کفه دارد. دو دوز واکسن بهتر از یک دوز است. اگر (ویروس) بین مردم بسیار شایع باشد و مقدار متنابهی واکسن در اختیار داشته باشید، تزریق دومین دوز منطقی به نظر می‌رسد. اما اگر تعداد واکسن کافی در دسترس نباشد، حتی یک دوز آن به شکلی چشمگیر از تعداد موارد بستری شدن در بیمارستان و مرگ و میر خواهد کاست. بنابراین اولویت با تزریق دست‌کم یک دوز به مردم است.»