ایالات‌ متحده آمریکا به تازگی ترکیه را در فهرست کشورهایی قرار داده است که به استخدام غیرمستقیم کودکان می‌پردازد؛ اقدامی که می‌تواند به تیره‌تر شدن روابط پرتنش دو کشور منجر شود. در گزارش سالانه ۲۰۲۱ در مورد قاچاق انسان که روز پنجشنبه، اول ماه ژوئن گذشته منتشر شد، واشنگتن ترکیه را در لیست کشورهایی قرار داده که به باور آن‌ها «قانون پیشگیری از استخدام کودکان» را نقض کرده و مستقیم یا غیرمستقیم در استخدام کودکان و استفاده از آن‌ها به عنوان نیروی جنگی نقش دارند.

در این گزارش آمده است که ترکیه به دلیل «حمایت مشخص» از تیپ سلطان مراد، گروه مخالف رژیم بشار اسد که در سوریه فعالیت دارد و ادعا می‌شود که از کودکان در جنگ استفاده می‌کند، غیرمستقیم در اقدام‌هایی که با قوانین بین‌المللی مغایر است، نقش دارد.

کشورهایی که در فهرست سالانه وزارت امور خارجه ایالات‌ متحده در زمینه قاچاق انسان قرار دارند، عبارت‌اند از: پاکستان، ترکیه، افغانستان، میانمار، جمهوری دموکراتیک کنگو، ایران، عراق، لیبی، مالی، نیجریه، سومالی، سودان جنوبی، سوریه، ونزوئلا و یمن.

در پاسخ به این اقدام، ترکیه ایالات‌متحده را به «دورویی و دورنگی» متهم و وزارت امور خارجه ترکیه در بیانیه‌ای این ادعا را کاملا رد کرده است. در ادامه، ترکیه که نخستین متحد آمریکا در ناتو است که نامش در این فهرست آمده، به حمایت ایالات‌متحده از شبه‌نظامیان کُرد اشاره کرده و افزوده است که بر اساس گزارش سازمان ملل متحد نیروهای دموکراتیک سوریه که موردحمایت مستقیم واشنگتن‌اند، کودکان را استخدام و از آن‌ها در فعالیت‌هایی که برای کودکان مجاز نیست، بهره‌برداری می‎‌کنند.

اقدام اخیر آمریکا می‌تواند به اِعمال تحریم‌های متعددی از جمله ممنوعیت صدور مجوز برای فروش مستقیم تجهیزات نظامی، ممنوعیت تامین مالی برای تهیه تجهیزات و خدمات دفاعی، طراحی و ساخت، توقف همکاری در بخش‌ آموزش‌های نظامی بین‌المللی، جلوگیری از صدور موادی که استفاده نظامی دارند و ممنوعیت مشارکت در عملیات صلح علیه کشورهایی شود که در این فهرست ثبت شده‌اند، منجرشود.

بر اساس کنوانسیون‌های بین‌المللی در مورد حقوق کودکان و پروتکل‌های الحاقی کنوانسیون ژنو، استخدام کودکان زیر ۱۵ سال برای تحقق اهداف نظامی ممنوع است و چنین اقدامی طبق اساسنامه دیوان بین‌المللی کیفری، جنایت جنگی به شمار می‌رود. علاوه بر آن، پروتکل اختیاری کنوانسیون حقوق کودک، استخدام اجباری کودکان زیر ۱۸ سال و جذب آن‌ها به نیروهای مسلح دولتی و غیردولتی یا شرکت آن‌ها در جنگ را منع می‌کند.

این بار اول نیست که ترکیه به استخدام کودکان متهم می‌شود؛ شورشیان سوری مورد حمایت ترکیه در گذشته نیز در چارچوب تلاش‌های آنکارا برای کمک به دولت لیبی در طرابلس، پایتخت کشور جنگ‌زده لیبی، کودکان را به عنوان سرباز جنگی به لیبی اعزام کرده بودند.

بر اساس گزارشی که سازمان عدالت برای سوریه تهیه کرده است، کودکان سوری که در ارتش وفادار به ترکیه موسوم به ارتش ملی سوریه استخدام شده بودند، در کنار سایر گروه‌های مسلح در لیبی می‌جنگیدند. در این گزارش خاطرنشان شده است که شمار دیگری از کودکان که جذب این ارتش شده‌اند، در حال آماده شدن برای رفتن به لیبی‌اند.

در سال ۱۳۹۴، بنیاد امور دینی داستان مصوری را منتشر کرد که «اهمیت» جان باختن به عنوان شهید در راستای حمایت و دفاع از ترکیه را به نوجوانان آموزش می‌داد و آن‌ها را با اصولی مانند «ارزش شهید شدن برای رفتن به بهشت» آشنا می‌کرد. در سال ۱۳۹۶، اتحادیه اسلامی-ترکی امور مذهبی در آلمان و انجمن اسلامی ترکیه در اتریش که سازمان‌های وابسته به حزب عدالت و توسعه شناخته می‌شوند، نمایشنامه‌هایی که کودکان کشته شده در راه دفاع از ترکیه اسلامی را ستایش می‌کرد، به نمایش گذاشتند. در همان سال، رجب طیب اردوغان در یکی از جلسات حزب عدالت و توسعه با دختر شش ساله‌ای که لباس نظامی بر تن داشت، ظاهر شد. در آن نشست به کودک یادشده اطمینان داده شد که اگر «به دلیل دفاع از ترکیه» به شهادت برسد و خداوند بخواهد که چنین اتفاقی بیفتد، پیکرش با پرچم ترکیه پوشانده خواهد شد.

استخدام کودکان به عنوان سربازان جنگی برای خدمت به جاه‌طلبی‌های حاکمان ترکیه، اقدام تازه‌ای نیست. عثمانی‌ها هنگام تاسیس نیروی موسوم به «ینی‌چری‌» (جان نثارها) که بازوی آهنین امپراتوری عثمانی تلقی می‌شد، عمدتا به کودکان متکی بودند.

سپاه ینی‌چریها را سلطان مراد اول که از سال ۷۴۰ تا ۷۷۶ امپراتوری عثمانی را اداره می‌کرد، تاسیس کرد. وی با تطبیق «مالیات خون» یا «مالیات فرزندان»، فرزندان مسیحیان بالکان را استخدام می‌کرد و نوجوانان استخدام شده پس از فراگیری آموزش‌های نظامی به عنوان سرباز یا کارمند دولتی در دیوان خلافت عثمانی مشغول به کار می‌شدند. مقام‌های  عثمانی هر پنج سال یک بار به بالکان سفر می‌کردند و از هر خانه یک پسر بین شش تا ۱۰ سال را با خود می‌بردند. روش دیگر جمع‌آوری پسران جوان، خرید آن‌ها از تاجران برده یا ربودن آن‌ها هنگام حملات نظامی بود.

نوجوانان مزبور پس از انتقال به آناتولی مرکزی به خانواده‌های ترک تحویل داده می‌شدند تا در مورد اسلام و آداب‌ورسوم عثمانی آگاهی حاصل کنند. پس از هفت سال کار در مزارع، به پایتخت بازگردانده می‌شدند تا از نظر قدرت و توانایی بدنی آزمایش شوند و سپس در بخش‌های مختلف ارتش اعم از توپخانه، نیروی دریایی و پیاده‌نظام استخدام می‌شدند اما اغلب آن‌ها پیاده‌نظام بودند. این کودکان خردسال بیش از شش سال آموزش نظامی می‌دیدند. در این مدت آن‌ها شست‌وشوی مغزی داده می‌شدند و به آن‌ها اصول وفاداری به سلطان و خلافت عثمانی آموزش داده می‌شد.

در واقع، مقام‌های دولت ترکیه چه در زمان عثمانی‌ها و چه در عصر حاضر اغلب از نیازمندی‌ فقرا و ترساندن آن‌ها استفاده می‌کنند و با استخدام فرزندان آن‌ها به عنوان سرباز، آنان را به سوخت ماشین جنگی که اهداف و جاه‌طلبی‌های ترکیه در نقاط مختلف جهان را برآورده می‌کند، تبدیل می‌کنند.